Privéjets, Miss Rusland en Feyenoord: dit is het verhaal van Fedor Smolov

Als Fedor Smolov in april van dit jaar in het nieuws komt omdat hij ondanks een lockdown met een privévliegtuig van Spanje naar Rusland reist vanwege de verjaardag van de kleindochter van Boris Jeltsin, gaat er bij veel Nederlandse voetbalsupporters een lichtje branden. Is hij (Smolov, niet Jeltsin) niet die jongen die bij Feyenoord speelde?

Smolov maakte in zijn korte tijd in de Eredivisie een uitwisbare indruk, hij speelde een anonieme bijrol in een dramatisch jaar voor de Rotterdammers. In de seizoenen daarna beleeft de Russische spits wél enerverende jaren, laverend op de schaal van schlemiel tot held.

Als Smolov in 2010 een appartement in Rotterdam betrekt is hij in veel opzichten nog een jongen. Met zijn ranke gestalte en Justin Bieber coupe – destijds nog populair – ziet hij er niet uit alsof hij al drie jaar eerder zijn profdebuut heeft gemaakt. Ondanks dat hij gezien wordt als een groot talent, verhuurt zijn club Dinamo Moskou hem aan Feyenoord. Dat doet de Russische club vooral omdat hij in Moskou concurrentie heeft van Kevin Kuranyi, de reusachtige spits met een perfect gestylede goatee, en Andriy Voronin, de kleinere spits met een perfect gestylede paardenstaart – sorry, dit is echt de makkelijkste manier om ze te beschrijven.

De start van Smolov bij Feyenoord is veelbelovend: in een oefenwedstrijd tegen Benfica scoort hij al na drie minuten. Desondanks loopt Smolov in Rotterdam tegen hetzelfde probleem aan als bij Dinamo: hij heeft moeite om de concurrentiestrijd te winnen, ditmaal van Luc Castaignos. Bovendien draait Feyenoord behoorlijk matig, terwijl Smolov na zijn komst nog hardop de ambitie uitsprak om kampioen te worden. Het is een verwarrende periode in Rotterdam-Zuid: enerzijds lopen er een paar talentvolle jongelingen rond, zoals Georginio Wijnaldum en Stefan de Vrij, maar anderzijds komen er buitenlandse spelers binnen met namen die alleen finalisten van het NK Voetbaltrivia nog zullen kennen, zoals Michael Lumb en Krisztián Simon.

Nadat Smolov de eerste competitiewedstrijden van het seizoen in de basis staat, raakt hij zijn plek kwijt. Met één doelpunt achter z’n naam – een frommelgoal die door stadionspeaker Peter Houtman zelfs aan Kelvin Leerdam wordt toegekend – verdwijnt hij naar de bank. Intussen gaat het bergafwaarts met Feyenoord: onder leiding van trainer Mario Been wordt in vijf competitiewedstrijden achter elkaar slechts één punt gehaald.

Het dieptepunt moet dan nog komen, een rampenmiddag waar menig Rotterdammer tot op de dag van vandaag nog over moet vertellen. Feyenoord-supporters, jullie weten wat er nu gaat komen, voor jullie eigen bestwil: sla de komende alinea over. Loop een blokje om, eet een broodje en kom terug als de kust veilig is (het codewoord is Dinamo Moskou).

Als de Eredivisie een dorp zou zijn, is de 10-0 van PSV tegen Feyenoord het grote auto-ongeluk waar iedereen getuige van is, het incident dat de slager en de bakker op straat staan te filmen met hun Blackberry, een middag die uiteindelijk onderdeel van de lokale folklore wordt. Alle puzzelstukjes, van de vroege rode kaart tot het bijna opstappen van Mario Been, vormen bij elkaar het beeld van een genadeloze ass whooping, een eindeloos voortdurend pak slaag zonder begin of einde. Ook Smolov moet er in interviews nog vaak over vertellen, jaren later herinnert hij zich met een lichte huivering hoe woedende Feyenoord-supporters met hun vuisten tegen de spelersbus ramden.

Kort na de afgang in Eindhoven raakt Smolov geblesseerd. Vanaf de zijlijn moet hij lijdzaam toezien hoe Feyenoord zonder veel progressie te boeken wegzakt in het moeras tussen de middenmoot en de degradatieplekken. Al in december wordt bekend dat de spits Rotterdam gaat verlaten; Dinamo Moskou maakt gebruik van de mogelijkheid om Smolov terug te halen. Met een paar basisplaatsen en een soort van goal verlaat hij de Eredivisie. “Een half jaar, een half doelpunt”, wordt er gegrapt. Wel houdt Smolov een nieuwe liefde over aan zijn tijd bij Feyenoord: hiphop. In de kleedkamer van Feyenoord hebben de zwarte jongens, Leroy Fer voorop, hem rapmuziek leren kennen. Smolov raakt zo verslaafd aan hiphop.

Met een mislukt avontuur op zak probeert hij bij Dinamo een vaste basisplaats te veroveren, maar wederom tevergeefs. Het helpt niet dat hij zich een allesbehalve dodelijke spits toont: in 77 wedstrijden scoort hij in totaal vier keer. In 2012 wordt hij onderdeel van een van de vreemdste en meest megalomane projecten uit het moderne voetbal, als het Russische Anzhi Makhachkala hem huurt. Multimiljardair Suleyman Kerimov – die voor zijn 40e verjaardag Christina Aguilera en Shakira inhuurde om te komen zingen op zijn jacht – is een jaar eerder eigenaar geworden van de club, en heeft een simpele methode bedacht om succes te krijgen: een duizelingwekkende hoeveelheid geld over de balk smijten. 

In korte tijd komen onder meer Roberto Carlos, Balázs Dzsudzsák en Mbark Boussoufa naar Dagestan. De kers op de met roebels gedecoreerde taart is Samuel Eto’o, die volgens de overlevering de best betaalde speler ter wereld wordt. Ruim een jaar na de overname wordt Guus Hiddink Anzhi’s nieuwe trainer. Hij bezweert dat het hem niet om het geld gaat. “Ik kan ook jeu-de-boules gaan spelen, of gaan kaarten”, aldus Hiddink, die dat uiteindelijk niet doet omdat je zelfs met de florerende jeu-des-boules-sport geen tien miljoen per jaar kunt verdienen.

Terwijl de ploeg uit Makhachkala onder leiding van Ome Guus en de zakken geld van Kerimov meedoet om het kampioenschap, verandert huurling Smolov langzaam maar zeker in het lachertje van Rusland: hij scoort tijdens het seizoen 2012/13 geen enkel doelpunt in de Premier Liga. Russische media maken een opsomming van al zijn bezigheden in het jaar dat hij niet scoort, zoals reisjes naar Miami en Dubai, en een ontmoeting met Jean-Claude van Damme. Een seizoen later, net voordat Kerimov de geldkraan dichtdraait en alle sterspelers razendsnel weer vertrekken, stapt Hiddink op. Hij wordt vervangen door zijn assistent René Meulensteen – die op zijn beurt na exact 16 dagen ontslagen wordt. Smolov scoort dat seizoen twee keer en Anzhi degradeert roemloos.

In die jaren haalt de spits vooral de headlines vanwege buitenwedstrijdelijke activiteiten, zoals zijn ruzie met een fan op de tribune of zijn huwelijk met de voormalige Miss Rusland Victoria Lopyreva – en anderhalf jaar later zijn scheiding van de voormalige Miss Rusland Victoria Lopyreva. Smolov is veranderd in een man met een zweem van verlopen glamour om zich heen. In een film (Goal 4?) zou dit waarschijnlijk het moment zijn waarop hij schreeuwend onder de douche staat, wegrent van de paparazzi en ’s nachts gevonden wordt in het vriesvak van een supermarkt waar hij à la Rocky herhaaldelijk stoten uitdeelt aan een familiepak melk om zichzelf op te peppen.

Kortom: hij begrijpt dat hij zichzelf moet hervinden, dus vertrekt hij naar FK Oeral, waar hij een aardig seizoen kent.

Een jaar later beleeft de spits plotseling een droomjaar bij FK Krasnodar: Smolov scoort uit alle hoeken en standen en wordt er topscorer. Hij maakt dat seizoen zelfs meer goals in Rusland dan Hulk en Quincy Promes. Ook een jaar later, in 2017, wordt hij de topscorer van de competitie. In drie jaar tijd is hij van een geflopt talent – zo iemand die aan lager wal raakt en in een film (nogmaals, Goal 4) geportretteerd wordt door Tygo Gernandt – veranderd in een sterspeler. Er gaan zelfs wilde geruchten dat clubs als Real Madrid en Borussia Dortmund hem willen hebben. Ondanks alle interesse wacht hij met een beslissing: tijdens het WK 2018 in Rusland kan hij zichzelf een maand lang in de kijker spelen.

Het is duidelijk dat het wereldkampioenschap van 2018 hét moment moet worden dat alle ogen op Smolov zijn gericht. Buiten het veld lukt dat: hij maakt reclame voor Beats by Dre en is te zien in een campagne met Zlatan Ibrahimović. Ook staat hij met ontbloot bovenlijf op de cover van Vogue naast Dani Alves en Julian Draxler, waarbij de vele tattoos op z’n lichaam zichtbaar zijn – zoals het woord ‘faith’ en een soort bakstenen muurtje op z’n borst. Met een nieuwe, voormalige Miss Rusland aan zijn zijde moet hij de grote ster van het Russische elftal worden.

In de eerste WK-wedstrijd, als Rusland over Saudi-Arabië heen dendert, staat Smolov nog in de basis. In alle wedstrijden die volgen begint hij op de bank. De spits mist ook nog een penalty in de verloren strafschoppenserie tegen Kroatië, waardoor hij in een klap weer de schlemiel van het land wordt. Tijdens zijn vakantie in Saint-Tropez krijgt hij te maken met een supporter die zo woest is over de gemiste pingel, dat hij bijna met Smolov op de vuist gaat.

Een paar weken later rijdt Smolov zijn bloeddure bolide ’s nachts een Krasnodarse vangrail in. Nee, het is niet de zomer van Smolov. Ook niet het jaar, trouwens.

Een droomtransfer naar een club van het kaliber Real Madrid blijft uit, het wordt Lokomotiv Moskou. Na anderhalf jaar bij Lokomotiv Moskou krijgt Smolov eindelijk de kans in een topcompetitie: het Spaanse Celta de Vigo staat in de degradatiezone en is hard op zoek naar een scorende spits. Op zo’n moment uitkomen bij Smolov is misschien geen vanzelfsprekendheid, maar de gok pakt aanvankelijk goed uit. Tijdens zijn basisdebuut in februari wint Celta en een week later zorgt hij voor een explosie van vreugde in het illegale, Russische streamingcircuit, door het openingsdoelpunt te maken in de uitwedstrijd tegen Real Madrid.

Twee maanden later ziet de wereld er heel anders uit en komt Smolov in het nieuws op een manier die ik, ondanks dat het woord aan inflatie onderhevig is, bizar zou willen noemen. The Guardian weet de situatie in één kernachtige zin samen te vatten. Het is misschien wel de meest VICE Sports-achtige zin die ik ooit in een artikel gelezen heb:

“Fedor Smolov has become the second Celta Vigo player to defy instructions not to leave the country during the coronavirus pandemic after the Russian forward returned to his homeland on a private jet so that he could be with his fiancee – the granddaughter of the former Russian president Boris Yeltsin – on her 18th birthday.”

Je weet dat een zin (te?) wild is als het feit dat een voetballer een privévliegtuig gebruikt om tijdens een pandemie ondanks een lockdown zonder toestemming van zijn club vanuit Spanje naar Rusland te reizen om de verjaardag van z’n vriendin te vieren niét het vreemdste gedeelte is. In ieder geval: de situatie levert de spits een sanctie (vanwege de vlucht) en huizenhoog opgetrokken wenkbrauwen (vanwege de leeftijd van z’n verloofde) op.

Inmiddels is Smolov weer terug in Rusland, bij Lokomotiv Moskou, waar zijn aanwezigheid alleen al genoeg is om de krantenkoppen te vullen. Hij toont aan hoe het beeld van een voetballer kan verschillen per land. In Rusland is hij een beroemdheid die limited edition BMW’s de vernieling in rijdt en zo ongeveer het halve deelnemersveld van een willekeurige binnenlandse Miss-verkiezing heeft gedatet, terwijl de spits in Nederland vooral bekendstaat als een bedeesde jongen met sluik haar die geflopt is bij Feyenoord. Het is haast alsof er twee Fedor Smolovs zijn. 

Begin dit jaar ging het gerucht dat Dick Advocaat de Rus terug wilde halen naar Feyenoord. Wie weet zorgt een terugkeer naar de Eredivisie er in de toekomst voor dat we ooit nog eens die andere Smolov in Nederland te zien krijgen.

-

Dit is een verhaal uit de serie Voetbalgeschiedenis met Doodeman. In deze serie belicht Michel Doodeman bijzondere teams of individuen uit de sportgeschiedenis. Zie hier alle verhalen uit deze serie. Naast onze geschreven verhalen en video's hebben we ook een podcast: De Wereld van VICE Sports. De afleveringen zijn hier te luisteren bij Apple of hier op Spotify: