Steeds meer mensen stoppen gewoon met drinken

Ik heb, op het moment van schrijven, een kater. Ik had tegen mezelf gezegd dat ik deze week niet zou drinken – na een buitengewoon wild weekend waar jelly shots bij betrokken waren – maar toen was mijn broer in de stad. Dus zijn we naar de kroeg gegaan – wat ga je anders doen? Bier drinken is in veel West-Europese landen een nationale hobby, net als zeuren over het weer en immigratie. Maar er zijn tekenen dat deze van alcohol doordrenkte norm aan het verschuiven is – en dat zeg ik niet alleen omdat ik 30 ben geworden en minder aankan dan vroeger. Steeds meer mensen realiseren zich dat constante katers en comedowns eigenlijk helemaal niet zo leuk zijn, en besluiten dus om het allemaal wat rustiger aan te doen. We betreden een nieuw tijdperk: dat van casual nuchterheid. 

Slechts een kleine tien jaar geleden werd het woord nuchterheid geassocieerd met ernstige verslavingsproblemen, waar revalidatie of Anonieme Alcoholisten aan te pas moeten komen. Tegenwoordig lijkt het echter alsof iedereen tijdelijk een break neemt van drank of drugs. Voormalige feestbeesten vieren nu op Instagram dat ze drie weken nuchter zijn, met screenshots van nuchterheids-apps als bewijs, en zoekopdrachten in Google naar “sober curious” zijn het afgelopen jaar over de hele wereld met 96 procent toegenomen. Zelfs liedjes worden minder beschonken – DASH Water analyseerde de lyrics voor alle top 10-nummers van elk jaar sinds 2012, en ontdekte dat referenties naar dronken zijn in populaire nummers sterk aan het afnemen zijn. Het lijkt erop dat nuchterheid voor sommige mensen meer een levenskeuze dan een levenslange straf is geworden; meer mensen zijn nu aan het experimenteren met minder drinken, lang voordat ze een dieptepunt bereiken.

Wat zit er achter deze sociale verschuiving? Heeft het te maken met de cultuur van optimalisatie – worden dagen van bankhangen en series kijken in je huisbroek nu gezien als tijdverspilling in de queeste om fitter, sneller en productiever te worden? Willen mensen zich minder vaak kut voelen, of zijn we gewoon allemaal te blut om nog te blijven drinken?

Waarschijnlijk zijn het al deze dingen tegelijk, zegt Ali Ross, psychotherapeut en woordvoerder voor de UK Council of Psychotherapy. “Volgens mij is casual nuchterheid voortgekomen uit een combinatie van alcohol die steeds duurder wordt, hogere studiekosten, stijgende prijzen in de woningmarkt, mensen die steeds zelfbewuster worden en het internet, boeken en podcasts die zorgen voor een beter bewustzijn over de voordelen van alcoholonthouding,” vertelt hij aan VICE. “Veel mensen komen erachter dat het het simpelweg niet waard is om te blijven drinken.”

Volgens Ross is er “minder druk of sociale verwachting om te drinken, en dus is het waarschijnlijk dat mensen zich makkelijker aan hun voornemens kunnen houden.”

Bij recreatief drugsgebruik is er iets anders aan de hand, denkt hij. “Als mensen ervoor kiezen om te stoppen met drugs, komt dat veel vaker door de manier waarop hun drugsgebruik hun dagelijks leven aantast, en komt het meer als reactie op het gevoel dat ze verslaafd zijn, in de schulden raken, vrienden of partners kwijtraken, of minder productief worden op werk,” zegt hij. “In feite komt casual nuchterheid bij alcohol dus meer voor bij mensen die een betere kwaliteit van leven willen, en nuchterheid bij drugs meer bij mensen die ervoor willen zorgen dat hun leven niet slechter wordt.”

Dit verschil verklaart misschien waarom alcoholonthouding steeds meer wordt gezien als een soort van levensstijl-hack in plaats van een teken van disfunctie. “Ik wist niet eens dat casual nuchterheid een ding was,” zegt Alex (23), “maar ik kan me er wel in vinden.” Hij is begin augustus een “nuchtere periode” begonnen. “Ik had een maand tot een grote deadline, en ik moest in optima forma zijn,” zegt hij. Maar hij merkte de positieve effecten bijna onmiddellijk. “Ik merkte dat ik meer energie had, beter sliep, productiever werd en ook minder geld uitgaf, dus besloot ik ermee door te gaan.”

Dit lijkt een veelvoorkomend verhaal te zijn. “Ik drink nu achttien maanden niet meer,” zegt Will (32), wiens naam vanwege privacyredenen veranderd is. “Mijn stemming werd beter, mijn gedachten voelden helderder, ik kon ‘s ochtends makkelijker opstaan en ik miste het eigenlijk ook niet om dronken thuis te komen en met een kater wakker te worden,” zegt hij. “Bij kroegen zijn er ook allerlei non-alcoholische opties, dus je kunt daar nog steeds een drankje doen met mensen zonder het gevoel te hebben dat je iets mist.”

Toen Aisling (40) in 2019 stopte met drinken, dacht ze aanvankelijk ook dat haar nuchterheid maar een fase zou zijn. Nadat ze wat gezondheidsproblemen had gehad, hield ze een paar maanden een detox-dieet aan met het vage plan om rond de kerst weer te gaan drinken. “Maar tegen die tijd had ik er eigenlijk geen behoefte aan,” zegt ze. Sindsdien drinkt ze alleen op speciale gelegenheden. “Ik zeg niet dat ik nooit meer ga drinken, misschien wel,” zegt Aisling, “maar ik word binnenkort 41, en ik kreeg al een kater na één glas wijn, en dat is het voor mij niet waard."

Het lijkt erop dat het VK zich een beetje op een cultureel keerpunt bevindt. Volgens de British Booze Index van Forbes Advisor heeft 43 procent van de Britten geprobeerd hun alcoholgebruik te verminderen. Achter deze statistiek bevindt zich ook een duidelijke generationele verschuiving. Bijna twee derde van de 18 tot 34-jarigen probeert naar eigen zeggen minder alcohol te drinken, gevolgd door 52 procent van de 35-54-jarigen. Ter vergelijking probeert slechts 37 procent van mensen boven de 55 minder te drinken – aanzienlijk minder dan hun Gen Z- en millennial medemensen. 

In Nederland doen we het rustiger aan: volgens het CBS zegt slechts 1 op de 10 mensen dat ze willen minderen met drinken. Een groot deel van de bevolking vindt dat hun drankgebruik allesbehalve problematisch is, of dat ze al heel weinig drinken (volgens hetzelfde onderzoek is 6 procent van de Nederlandse volwassenen een ‘overmatige drinker’ en 8 procent een ‘zware drinker’). 

“Als 40-jarige voelt het alsof ik gevangen zit tussen twee behoorlijk verschillende generaties,” zegt Matt Pink, nuchterheidscoach en medeoprichter van de Dryy-app. “Onze ouders waren flinke zuiplappen. Onze kinderen hebben veel minder interesse in alcohol. En dan heb je ons, die naar de vorige generatie kijken en ons afvragen of we niet meer met ons leven zouden kunnen doen,” zegt hij. Pink is drie jaar geleden nuchter geworden nadat hij besefte dat, hoewel hij geen alcoholist was, zijn relatie met drank een negatieve impact op zijn leven had. “Sinds ik zelf in april 2020 ben gestopt met drank en drugs, zie ik dat steeds meer mensen een pauze nemen van het drinken,” zegt hij. 

Pink gelooft dat de sociale verschuiving richting een alcoholvrij leven wordt versterkt door de invloed van online gezondheids- en fitnessinfluencers, die trots over hun onthouding praten. Maar het lijkt ook te komen door een grotere aandacht voor geestelijke gezondheid. “Ik heb vooral besloten om nuchter te worden met oog op mijn geestelijke gezondheid,” zegt de 26-jarige Amber. “Ik woon op mezelf, en ik vond het gewoon te deprimerend om in m’n eentje een kater te hebben. Ik kreeg dan echt behoorlijk negatieve gedachten.” Haar drankgebruik eiste ook een fysieke tol. “Die keer eerder dit jaar toen ik moest overgeven in het London Bridge-station was wel echt de druppel.”

Toen ze voor het eerst nuchter werd, voelde het voor Amber alsof ze “alles door een roze bril zag”. Maar ze is argwanend over de euforische manier waarop nuchterheid soms wordt beschreven. “Ik vind al dat #sobergirlsociety-gedoe vrij cringy,” zegt ze. “Nuchterheid is uiteindelijk best wel moeilijk. Je moet op een hele nieuwe manier socializen.” Haar beste vrienden zijn heel ondersteunend geweest, maar “veel mensen die aanvankelijk zeiden van, ‘Oh wat goed!’ hebben me daarna steeds minder vaak uitgenodigd voor dingen. Ik denk dat een nuchter persoon door veel mensen nog steeds wordt beschouwd als een saai persoon,” zegt ze. 

Ze gaat verder: “Ik denk dat dat voor veel mensen een belediging is. Als iemand anders nuchter is, wordt je geforceerd naar je eigen gedrag te kijken, en veel mensen zullen dat niet willen.”

Amber wilde gewoon dat mensen begrepen hoe schadelijk haar relatie met alcohol wel niet was. “Ik was heus geen alcoholist, maar ik had in het begin zeker wel moeite om te stoppen met drinken. Ik was altijd de laatste persoon in de kroeg, en degene die andere mensen aanspoorde om nog een drankje te halen. Mensen erkennen die kant van me niet als ze zich afvragen waarom ik nuchter ben,” zegt ze. 

Na 18 maanden nuchter te zijn geweest, zegt Will dat hij niet meer echt over zijn nuchterheid nadenkt. Wat hij wel heeft beseft is “hoe extreem onze feestcultuur is en hoe verraderlijk onze drankcultuur is. We drinken vrijwel elke dag van de week en bij allerlei gelegenheden. In andere delen van de wereld is dat gewoon niet zo,” zegt hij. 

Misschien zouden we dit dan dus niet als een seismische sociale verschuiving richting nuchterheid moeten zien, maar als een veel kleinere stap richting een houding tegenover alcohol die in culturen over de hele wereld al aanwezig is. Ik bedoel, waarom zou onthouding als iets extremers moeten worden gezien dan jezelf op regelmatige basis het leplazarus zuipen? “Ik heb lange tijd van alcohol genoten, en zal er op een gegeven moment ook wel weer mee beginnen,” concludeert Will. “Maar als ik nuchter naar huis loop en mensen katjelam naar huis zie zwalken of overgeven, dan is dat niet de beste reclame voor alcohol. Dan ben ik blij dat het geen onderdeel van mijn leven meer is.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.