Deze Sudanese rapper inspireert een hele generatie met zijn politieke raps

Vijf jaar voor de crisis die Sudan op dit moment overspoelt, in december 2018, waren er in Atbara, een plaats in het noordoosten van Sudan, demonstraties over de stijgende broodprijzen, die al snel uitgroeiden tot een landelijke beweging die streefde naar sociale en politieke hervormingen. Sudanese burgers lieten zich niet tegenhouden door het gewelddadige optreden tegen demonstranten en bleven vreedzaam protesteren, en in april 2019 greep het Sudanese leger, onder druk van de bevolking, in om een einde te maken aan het 30-jarige regime van de autoritaire leider Omar al-Bashir. 

De burgerbeweging en de nasleep ervan – die een door burgers verkozen overheid wilde installeren en het leger van politieke zaken wilde buitensluiten – zorgde voor significante sociale verandering in Sudan, en maakte de weg vrij voor een nieuwe generatie kunstenaars en muzikanten om de sociale en politieke problemen waar het land mee kampte, te bespreken. 

Loay Karim, een in Saoedi-Arabië gevestigde Sudanese rapper die de artiestennaam Flippter gebruikt, was een van de eerste artiesten die de opkomende Sudanese hiphopscene domineerde, en verwerkte al sinds 2011 politieke thema’s in zijn nummers. 

Flippter, die in Sudan werd geboren en tussen Khartoem en Riyad is opgegroeid, herinnert zich nog hoe moeilijk het was om door te breken in een opkomende industrie in twee landen die destijds “het idee van rap verachtten.” Vanuit Riyad, waar hij momenteel als audioproducer werkt, vertelt hij tijdens een telefonisch interview aan VICE dat je in die beginjaren, als je muziek wilde maken, tussen de regels door berichten moest sturen – door in zijn nummers woorden te gebruiken met verschillende regionale betekenissen om een sociale boodschap te communiceren terwijl hij repercussies van de overheid vermeed. 

Sudans geschiedenis van politieke onrust en religieuze censuur betekende dat muzikanten vaak doelwitten werden, waaronder leden van de vooruitstrevende groep Nas Jota (Chaotische Mensen), die het land in 2004 ontvluchtte na een door de overheid geleide onderdrukking van dissidente artiesten. We spraken Flippter slechts een paar weken voordat er nog meer onrust ontstond in Sudan, toen rivale overheidsgroeperingen de strijd om controle over het land met elkaar aangingen; een ernstig conflict dat volgens experts meer dan 200.000 vluchtelingen zou kunnen hebben gecreëerd. 

Flippter vond als tiener halverwege de jaren nul inspiratie in illegale Eminem- en Busta Rhymes-cd’s waar hij vaak kilometers voor moest lopen om ze te bemachtigen. Later deed hij mee aan rapbattles in de Sudanese hoofdstad Khartoem, een van de weinige openbare platforms die destijds voor opkomende rappers beschikbaar waren. Hij kijkt op deze jaren terug als “een periode van intense creativiteit en experimentatie,” waarin hij, voegt hij toe, “veel over zichzelf en zijn ambacht leerde.” 

Flippter sprak destijds geen Engels, maar haalde inspiratie uit de beat of flow van een nummer totdat hij woordenboeken begon te lezen om de taal te leren en zijn woordenschat uit te breiden. Deze ervaringen, samen met zijn multiculturele opvoeding als onderdeel van de Sudanese diasporagemeenschap in Saoedi-Arabië, beïnvloedden de evolutie van zijn unieke stijl waarbij hij in zijn nummers afwisselt tussen Arabische en Engelse zinnen. “Ik haal mijn inspiratie uit de wereld om me heen, de mensen, de culturen die ik tegenkom, de ervaringen die ik heb doorgemaakt,” zegt Flippter peinzend. “Schrijven is een manier om mijn verhaal te vertellen en mijn boodschap met anderen te delen, of het nou in het Arabisch of het Engels is; mijn doel is altijd om iets authentieks te creëren. De begindagen van mijn muzikale carrière werden getekend door een aantal gebeurtenissen die een grote impact op me hebben gemaakt, van academische worstelingen tot politieke rebellie en persoonlijk verlies. Deze ervaringen forceerden me om de zware realiteit van het leven onder ogen te zien en een manier te vinden om die pijn in iets positiefs om te zetten.”

De uitbarsting van de Sudanese revolutie, die Flippter beschrijft als dat katalysator voor de onvermijdelijke sociale verandering waar Sudan getuige van zou zijn, gaf artiesten de kans om op creatieve en onverschrokken wijze hun mening te geven over de gebeurtenissen die zich op hoog tempo door het hele land voltrokken. 

Na de afzetting van al-Bashir bleven de vreedzame demonstraties tegen een militaire overname doorgaan, evenals een zittend protest voor het militaire hoofdkwartier in Khartoum. In de vroege uren van 3 juni 2019, toen het zittend protest bijna twee maanden had geduurd, organiseerden Sudanese veiligheidstroepen een gewelddadige ontruiming waarbij minstens 120 mensen omkwamen en er honderden meer gewond raakten, werden opgepakt of vermist raakten, een gebeurtenis die bekend is komen te staan als de slachting van Khartoem. Flippter, die destijds in Addis Ababa was, was op Twitter aan het scrollen toen hij een foto van zijn goede vriend Mohammad Mattar voorbij zag komen in een thread over mensen die bij de ontruiming waren omgekomen. Hij beschrijft het als een van de moeilijkste momenten van zijn leven, iets dat hem kapot maakte en uiteindelijk als inspiratie diende voor de teksten van zijn nummer “Blue”. De dood van Mattar, een gerespecteerd en gewaardeerd lid van zijn gemeenschap, wiens favoriete kleur blauw was, ontketende een internationale social media-campagne genaamd “#BlueForSudan”, die veel aandacht trok voor de opofferingen die de Sudanese demonstranten hadden gemaakt in hun streven naar een democratisch bestuur en een betere toekomst voor hun land. 

Als eerbetoon en uit solidariteit maakten duizenden social mediagebruikers over de hele wereld hun profielfoto blauw, terwijl de Sudanese bevolking te maken kreeg met bijna volledige afsluiting van het internet. Volgens Flippter bleven een paar plaatselijke radiostations in Sudan, die hem hadden geholpen de opbloeiende hiphopscene te vormen, zijn muziek spelen ondanks onderdrukking en censuur van de overheid. 

Flippters nummer “Blue”, dat hij in juli 2019 opvoerde als onderdeel van een COLORS Studios-show opgedragen aan de Sudanese revolutie, bevat de teksten “They’re killing our kids, the world knows now / After the martyr bled, poured blue on the red” in referentie naar Mattar. Het eerste couplet van het nummer opent met een schokkende vertelling van de intimidatietactieken die de veiligheidstroepen gebruikten: “The Janjaweed is gonna shoot me indeed / Right after this beat finishes / They’re raping villages / Intelligence used to arrest innocent revolutionaries.”

Terwijl de gebeurtenissen in Sudan internationaal in het nieuws kwamen presenteerde COLORS Studios, een in Berlijn gebaseerd muziekplatform, uitvoeringen van een aantal opkomende Sudanese talenten, waaronder artiesten uit diasporagemeenschappen, die in hun nummers  onderwerpen als gelijkheid, mensenrechten en democratie bespraken. Flippter zegt dat de show als “een veilig toevluchtsoord voelde, een plek waar ik mezelf vrijkon uiten.” Het einde van zijn nummer bevat een deel van een populaire Sudanese revolutionaire leus, “onze martelaars zijn niet gestorven, ze leven tussen de revolutionairen,” gevolgd door zijn toevoeging, “we beloofden elkaar dat we in vrijheid zouden leven.” Flippter had daarvoor ook het nummer “Empiya of Rebels” opgenomen met vijf andere Sudanese artiesten, waaronder reggae-artiest Ayman Mao, wiens nummer “Dum” (Bloed) een van de meest prominente volksliederen van de opstand werd en bij het zitprotest in april 2019 werd opgevoerd.

In de recente geschiedenis heeft een golf van zware protestnummers een cruciale rol gespeeld in het stimuleren van revolutionaire bewegingen tegen dictaturen en corrupte overheden die door de regio zijn gezwiept. Voorbeelden van deze populaire volksnummers zijn “Irhal” (Ga weg) dat door Ramy Essam werd opgevoerd voor een jubelende menigte op het Tahirplein in Egypte, “Hurriya” (Vrijheid) van Khaled Al-Zaher, dat op de straten werd gezongen tijdens de Jemenitische revolutie in 2011, en “Rais Lebled” (President van het Land), waarin de Tunesische rapper El Général de sociale en economische kwalen beschrijft die de vlammen van de Arabische Lenteprotesten aanwakkerden. Tot voor kort bracht een nieuwe generatie van getalenteerde creatievelingen hun muziek uit om het verzet tegen militaire overheersing te ondersteunen, na een machtsgreep op de tijdelijke burgerregering in oktober 2011. Met name Sudanese rappers hebben hun teksten gebruikt om de overwinningen en verliezen van de revolutie uit te drukken, zelfs nadat de politieke crisis in Sudan uit de internationale schijnwerpers was gevallen.

De hiphopscenes van zowel Sudan als Saoedi-Arabië worden steeds aanweziger en beginnen momentum te krijgen, aldus Flippter, die in 2015 het creatieve bedrijf en collectief Dogar Entertainment oprichtte. Naast zijn politiek geëngageerde muziek geeft zijn hitnummer “Gorasa”, dat in 2017 uitkwam, een satirische draai aan Saoedische misvattingen en stereotypes over Sudanese mensen, en bevat het een cameo van de Saoedische acteur en comedian Mohammed Alhamdan. 

Aangezien hij tussen twee verschillende culturen is opgegroeid die hij moest zien te navigeren en verzoenen, hebben Flippters nummers die onderwerpen op gevatte en parodiërende manieren bespreken een snaar geraakt bij zowel een Sudanees als een Saoedisch publiek. Terwijl hij terugdenkt aan zijn vroegste herinneringen van de ontwikkeling van zijn interesse in muziek, waaronder zijn vader die gedurende zijn jeugd nummers van iconische Sudanese artiesten zoals Hanan al-Neel en Mahmoud Abdelaziz afspeelde, zegt Flippter dat hij nu uit een variëteit aan verschillende artiesten en genres inspiratie haalt, maar dat “ze allemaal een rode draad van authenticiteit en passie hebben; deze artiesten hebben me het belang geleerd van jezelf zijn en je boodschap blijven verkondigen, zelfs in tijden van tegenspoed.” 

In maart zei Flippter dat de Sudanese bevolking, ondanks de obstakels, “aan het werk is om de uitdagingen van armoede, politieke instabiliteit en conflict,” die het land al tientallen jaren teisteren, “te overwinnen, en ik ben hoopvol dat we een meer rooskleurige en voorspoedige toekomst voor ons volk kunnen creëren.” 

Flippter heeft zichzelf gevestigd als een van de pijlers van de intussen levendige Sudanese hiphopscene, en hij herkent de belangrijke rol die kunst, in al haar vormen, speelt in het voortbrengen van sociale en politieke verandering. “Muziek ontketent creativiteit, het geeft mensen brandstof voor inspiratie,” zegt hij vol energie. 

“Ik voel me erg trots en vereerd als mijn teksten bij iemand iets losmaken. Ik ben blij dat mijn boodschap is aangekomen en indruk heeft gemaakt, maar tegelijkertijd ben ik ook bezorgd, omdat ik weet wat de gevolgen ervan kunnen zijn.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.