De wandelvereniging die jonge mensen klaarstoomt voor de revolutie

Eind vorig jaar stootte de SP haar jongerentak ROOD af, omdat die zou zijn overgenomen door “geradicaliseerde zolderkamercommunisten”. Er was een voorzitter gekozen die vermeend lid was van het Communistisch Platform en het Marxistisch Forum. Volgens het partijbestuur zijn die bewegingen er onder andere op uit om de bevolking te bewapenen en over te gaan tot “burgeroorlog”. Bij het overnemen van de SP zou ook gebruik zijn gemaakt van een meme-pagina, om het partijbestuur zwart te maken, en daarnaast werd er in interne documenten gesproken over wandelvereniging “De Kameraadschappij”. 

Het idee dat een wandelclub een opmaat is naar de Revolutie vind ik fascinerend. Al voordat ik wist dat ze omstreden waren binnen de SP, had ik de Kameraadschappij gecontacteerd om te vragen of ik eens mee mocht lopen. Door de coronacrisis zijn er erg weinig bijeenkomsten geweest, maar afgelopen 1 mei, de Dag van de Arbeid, was het dan eindelijk zo ver: onder het motto “Herover de Natuur” ging ik een dagje guerilla-gardenen met de zuidelijke regiogroep van de Kameraadschappij. Ik probeerde erachter te komen hoe radicaal en gevaarlijk deze club nou echt is, en of naast de SP niet ook de kapitalisten er goed aan doen om voor ze te sidderen.  

Er staat een jongen op station Eindhoven die in ieder geval qua baarddracht door Marx is geïnspireerd. Pas als twee anderen zich bij hem voegen en er een grote rode vlag uit een rugzak tevoorschijn komt, weet ik het zeker. Dit is de Kameraadschappij.

Onder het wapperende logo met twee schuddende handen maak ik kennis met vaste deelnemer maar niet-lid Hugo (29, met de baard), Veronique (19), regio-coördinator van de Kameraadschappij en tevens SP’er en Miles (18), een vriend van haar die voor het eerst meeloopt en nog geen lid is. De student animatie grossiert wel al in progressieve en linkse speldjes (o.a. de regenboogvlag, een rode vuist, de transvlag, en een hamer en sikkel). Al snel voegt Bram (32) zich bij ons, het lid van het eerste uur waarmee ik heb afgesproken, en tijdens de tocht zullen Johannes (20, lid) en Jeroen (29, geïnteresseerde) nog aanhaken.

Al zaaiend gaan we de buitenwijken van Eindhoven verfraaien met zonnebloemen, stokrozen, en linkse stickers. Niet direct een brute machtsovername. 

Veronique heeft voor iedereen zakjes ecologisch verantwoorde zaadmix meegenomen, ook voor wie vergeten is ze op de website te bestellen via een vrijwillige eigen bijdrage. “Ik doe dit sowieso elk jaar, en vind het leuk dat er nu door de Kameraadschappij meer mensen meedoen.” Ook in andere steden gaan leden van de club vandaag de straat op.

Veronique vertelt dat hun club is ontstaan nadat de twee oprichters katerig wakker werden na een zware nacht. Ze wilden gezonder gaan leven, en richtten daarom de wandelclub op. “De Kameraadschappij is gebaseerd op sociaal-democratische wandelclubs,” zegt Veronique. “Die waren ook voor geheelonthouding, net als wij. In ieder geval tijdens de activiteiten.” De wandelclub werd een succes, na anderhalf jaar hebben ze zo’n tachtig leden van jongeren (en een enkele wat oudere) van wie de meesten ook nog lid zijn van één of meerdere andere linkse organisaties. 

Naast een wandelclub heeft de Kameraadschappij ook een minder sportieve tak die zich onder andere richt op schaaktoernooien en cursussen Esperanto. De verschillende initiatieven hebben met elkaar gemeen dat er inspiratie wordt geput uit de geschiedenis van het socialisme. Het is verleidelijk om het af te doen als hobbyistisch ge-LARP van linkse nerds, maar dan ga je voorbij aan het probleem dat eraan ten grondslag ligt: de diepe ontevredenheid onder linkse jongeren met de traditionele linkse partijen van nu. De SP, GroenLinks en de PvdA willen geen van allen een radicale breuk met het kapitalisme, terwijl dat flink heeft bijgedragen aan onderbetaald flexwerk, dure huizen, klimaatverandering en onbetaalbare studies: problemen die vooral jonge mensen raken. 

De Kameraadschappij is niet geheimzinnig over hun politieke doelen: ze willen niet simpelweg het geld gelijkmatiger verdelen binnen het kapitalistische systeem dat er is, maar een “klassenloze gemeenschap waarmee de mens in haar volle potentieel de toekomst tegemoet kan stormen”. Om dat te bereiken streven ze naar “een revolutionaire marxistische partij als kloppend hart van onze beweging”.

Toch wil dat volgens Bram niet zeggen dat ze de SP communistisch willen maken. In de eerste instantie is de wandelvereniging een doel op zich. “Allerlei strategieën en tactieken die gebruikt worden op links leiden niet tot wat we willen: maatschappelijke verandering.” De Kameraadschappij probeert arbeiders aller landen te verenigen door samen activiteiten te ondernemen. “Je organiseert de mensen niet direct op politieke of economische eisen, maar zoals hier bijvoorbeeld, door de wereld om je heen wat leuker te maken met een zaaidag.” 

Terwijl de linkse beweging is versplinterd in allerlei clubjes, en de grotere partijen slecht samenwerken, is de Kameraadschappij juist een plek waar iedereen elkaar tegenkomt. “Er zijn mensen bij van de SP, maar bijvoorbeeld ook van de Communistische Jongerenbeweging,” zegt Bram. “Dat zit meer in de Stalinistische hoek, al willen ze zelf niet dat het zo genoemd wordt. Er loopt ook wel eens iemand mee die meer Maoïstisch is. De meesten zijn daar niet zo van, maar het staat zo iemand wel gewoon vrij om deel te nemen.” Buiten de linkse beweging zijn Stalin en Mao misschien nog wel minder populair dan binnen de linkse beweging, en op zich terecht. Volgens Bram probeert de Kameraadschappij een herhaling van de misstanden in samenlevingen als de Sovjet-Unie te voorkomen, terwijl ze aan de andere kant wél meer een revolutionair karakter hebben dan de zittende linkse partijen. “Je moet daar denk ik een balans tussen zien te vinden. Maar dat zijn lopende discussies.” 

Door die ook daadwerkelijk lopend te voeren, kunnen de wandelaars op een ongedwongen manier hun gedachten scherpen. “Het is niet erg als je een keer wat doms zegt. En er zijn meer positieve aspecten aan. Het verbetert het zelfvertrouwen en de conditie, net als aan de kickbokslessen die we nu geven...” begint Bram. Stalinisme? Kickbokslessen? Worden linkse jongeren hier dan toch klaargestoomd voor een gewelddadige revolutie? Voordat ik het kan vragen is Bram al vooruit gelopen naar Veronique om te informeren of we nog de goede kant op gaan. 

Veronique lijkt me in ieder geval niet per se iemand die snel naar de wapens zou grijpen. Ze vertelt hoe ze de eerste keer voor de grap meeliep met de kameraden, nadat ze ergens een sticker van de Kameraadschappij had zien hangen. “Er is iets intens hilarisch aan het idee van een communistische wandelclub.” 

Dat ze nu regiocoördinator is, is desondanks niet helemaal onverwacht. “Ik was natuurlijk al een beetje links.” Miles valt haar in de rede. “Jij bent hartstikke links. Je geeft mij telkens van die boeken mee naar huis, van Friedrich Engels enzo.” Inmiddels heeft Miles dan ook een respectabele verzameling linkse geschriften. “Ik heb de geïllustreerde versie van het Communistisch Manifest. En De Beginselen van het Communisme. Ik vind het allemaal heel goed. Ik ben het niet met alles eens, maar wel met een heleboel. Dat we samen voor elkaar werken in deze wereld, dat vind ik een heel mooi idee.” Een arbeider in een bestelbus stopt solidair om de optocht met de wapperende rode vlag te laten oversteken en zwaait. 

Volgens Bram leidt de coronacrisis niet alleen tot verveling en succes voor de wandelclub, maar laat het ook zien dat de arbeiders écht iets leveren. “Het is niet alsof die miljonairs ook een miljoen keer harder werken.” Terloops vraag ik even hoe het nou zit met die kickbokslessen. “Oeh, gevaarlijk!” lacht Veronique. Bram zegt dat de lessen zijn geïnspireerd door 0161, “een soort antifascistische groep” uit Manchester. “Zij organiseren gratis kickbokslessen, vooral voor kinderen, om hen meer zelfvertrouwen te geven en een gevoel van gemeenschap te creëren. Hun filosofie is dat fascisme of rechts-extremistische opvattingen in arbeidersgemeenschappen ontstaan door de vervreemding die mensen ervaren ten opzichte van elkaar." Voor de zekerheid vraag ik toch nog even of er niet toevallig een marxistische knokploeg in oprichting is, tot hilariteit van Veronique: “Heb je onze armpjes gezien?” 

Onze missie om de bermen van Eindhoven te verfraaien brengt ons bij het SP-kantoor in Doornakkers, van oudsher een arbeiderswijk. Het plantsoen voor de deur is een nogal dorre zandbak, die we gul voorzien van vruchtbare zonnebloemzaadjes. Helaas komen er geen stralende SP’ers naar buiten om ons te bedanken. De roodgelakte deur blijft gesloten. Het kan zijn dat de SP’ers op de Dag van de Arbeid elders actie aan het voeren zijn, maar volgens ROOD-lid Veronique, die hen kent, is het maar de vraag of ze ons anders zouden binnenlaten. “Niet iedereen hier is lid van de SP en ik weet ook niet of ze op reporters zitten te wachten.” Ik vraag of ze bij de SP niet juist heel blij zouden zijn met de Kameraadschappij-bloemen. “Met de bloemen wel.” zegt Veronique veelbetekenend. 

Hoewel de SP inmiddels heeft besloten dat hun leden ook in de wandelclub mogen zitten, is het nog altijd de vraag of ze hun jongerentak weer in genade aannemen. Dat de ROOD-sticker op de prullenbak voor de deur er half is afgekrabd, heeft volgens Veronique de prozaïsche reden dat de gemeente-arbeiders de prullenbak anders niet goed kunnen legen. “Misschien is het een statement, maar ik denk het eigenlijk niet," zegt ze, niet helemaal zonder twijfel. 

Ik snap eigenlijk niet waarom de SP spontane uitbarstingen van linksheid zoals deze wandelclub niet heel erg koestert, en vraag later aan Bram hoe hij daar over denkt. “Ze zijn bang om een echt alternatief te zijn voor het kapitalisme.” zegt die. “Bij de SP doen ze heel erg hun best om bijvoorbeeld een hondenpoepveldje te openen. Als dat dan lukt gaan de mensen uit de buurt eromheen staan klappen. Maar ze stemmen uiteindelijk toch VVD vanwege hun hypotheekplan. En dan vindt de SP het nog gek dat hun electoraat niet jong is.” 

We houden pauze op een verlaten schoolplein, dat helemaal kaal is op een grote klimrots en een boom na. We strooien handenvol toekomstige bloemen rond de boom. “Het leuke van die stokrozen is dat ze ook tussen de tegels groeien,” zegt Veronique, terwijl ze zelfgebakken kaneelkoekjes uitdeelt. Idyllischer wordt de linkse droom niet. 

“Hoe zit dat nu eigenlijk met VICE?” vraagt ze dan. “Jullie hebben een heel progressief imago, maar zijn soms best anti-communistisch. Laatst verscheen er een stuk over linkse memes, en toen werd er gevraagd wat die memers vonden van de Sovjetunie. Je vraagt Rutte toch ook niet wat hij vindt van de oorlogsmisdaden van Ronald Reagan?” Waarvan akte. 

Het hoogtepunt (of juist het dieptepunt) van de zaaidag is een vrij nieuw studentencomplex tegenover het kamp. De grote blokken containerwoningen met rolluiken liggen in een half afgegraven woestenij, terwijl ze volgens de architectenrender in een lommerrijke omgeving zouden moeten liggen. Gelukkig is daar de Kameraadschappij met hun ecologische offensief, die vrijwillig bijspringen waar het kapitalisme tekortschiet. “We zijn eigenlijk heel wholesome,” concludeert Veronique. 

De zaaidag met de beruchtste wandelvereniging van Nederland heeft me vrolijk gestemd. Ze geven links nieuw elan, en hoe dat ook gaat uitpakken op politiek vlak, de Nederlandse natuur is vandaag een stukje mooier geworden. Nu maar hopen dat de arbeiders van de gemeentedienst niet te ijverig zijn met de Kärcher.