Ik groeide op in Iran en heb mode altijd gebruikt als vorm van verzet

In 1979, the year I turned six years old, the women of Iran lost the rights to sing and ride a bicycle in public. Revolutionary leader Ayatollah Khomeini had taken over the country and implemented the strictest interpretation of Sharia law. That meant women’s rights were cut in half: Female heirs would inherit half the amount of male heirs, and two female witnesses became equal to one male witness. Women judges were stripped of their positions. Hijabs became compulsory for all women. Buses became segregated by gender, so women had to sit in the back—veiled, sweaty, and crammed toge

Ongeveer een jaar nadat het regime veranderde, raakte Iran verwikkeld in een bloedige oorlog met Irak, waarin uiteindelijk een miljoen mensen werden gedood. Ik werd elke ochtend doodsbang wakker vanwege de bombardementen. De vroege dood voelde als een loterij, waar al mijn vrienden en ik tegen onze wil aan meededen.

Mijn leven werd geregeerd door angst. Ik was bang om een doelwit te worden van de zedenpolitie. Ik was bang om een opgehangen lichaam tegen te komen op weg naar school. Maar bovenal was ik bang, omdat ik niet eens wist voor welk lot ik bang zou moeten zijn.

Ik werd tiener en, net als veel andere jonge meisjes, trotseerde ik de strenge islamitische wetten door zo hard mogelijk te rebelleren. Sommigen van ons werden goed in het maken van molotovcocktails en anderen slopen ’s nachts naar buiten om anti-regimeteksten op de muren te schrijven – allebei misdaden die bestraft werden met de dood.

Overdag was mode ons gemeenschappelijke geheime wapen. Niet alleen beperkten de nieuwe wetten ons in wat we mochten dragen, maar ze schreven zelfs de kleuren van onze flodderige, vormeloze kleding voor. (Om er mee om te kunnen gaan maakten we grapjes dat het regime wilde dat we op pinguïns leken.) Dus rolden we soms onze broekspijpen op om kleurrijke sokken te laten zien of stroopten we onze mouwen op om onze blote polsen te tonen. Nog vaker trokken we onze hoofddoekjes naar achteren om ons haar te onthullen. Meisjes met een pony staken vaak een vinger onder hun hijab, zodat er iets van de pony zichtbaar werd.

De hoeveelheid haar die we lieten zien, varieerde van hoe dapper we ons voelden. Soms toonde ik een paar plukjes en andere keren trok ik mijn hoofddoek tot halverwege mijn hoofd naar achteren, totdat hij bijna zou vallen.

We ontwikkelden snelle reflexen. Als we voertuigen van de zedenpolitie tegenkwamen, of mensen die er conservatief uitzagen en ons aanstaarden, pasten we de hijab bliksemsnel aan. Hoeveel horrorverhalen over arrestaties en de daaropvolgende verkrachtingen we ook hoorden, we hielden niet op met ons verzet. Ons gedrag werd mogelijk versterkt door de koppigheid die alle tieners voelen, maar we wilden vooral niet meer onderdrukt worden.

Vanwege al het werk dat de onvermoeibare Iraanse vrouwenrechtenactivisten hebben geleverd, zijn de beperkingen in de afgelopen tien jaar enigszins versoepeld. Vrouwen dragen nu weer felle kleuren en geborduurde stoffen. Ze maken gebruik van de geringe speelruimte die rondom de wetten is gecreëerd, zodat ze hun kleding als vorm van creatieve expressie kunnen dragen. Sommigen weigeren hun hijab in hun auto te dragen, met het argument dat dit hun privébezit is.

Deze weerstand zorgt voor meer hardhandig optreden van de overheid en intimidatie van zelfingenomen burgerwachten. De afgelopen maanden is het aantal zuuraanvallen op vrouwen die niet goed gesluierd zijn gestegen. De mannelijke burgerwachten richten zich op vrouwen die ze als onfatsoenlijk beschouwen en gooien zuur in hun gezicht, waardoor ze op een pijnlijke manier levenslang misvormd raken. Toch blijven de Iraanse vrouwen onverschrokken in hun strijd voor gelijkheid.

Ik woon nu in de Verenigde Staten en denk veel na over de huidige toestand van vrouwen in Iran. Ik herinner me dat ik een steeds drukkender gevoel op mijn keel kreeg, elke keer als ik mijn hijab dichtknoopte. Ik herinner me het ongemak van een zware, donkere stof op een hete dag. Ik herinner me dat ik jongens met korte mouwen vol jaloezie aankeek, en hoe oneerlijk het was dat zij mochten kiezen wat voor kleren ze droegen en ik niet.

Natuurlijk heb ik respect voor vrouwen die ervoor kiezen om hun haar te bedekken. In 1939, voor de conservatieve reactie, dwong Reza Shah alle vrouwen die een hijab droegen om die af te doen, in een poging het land te moderniseren. Mijn oma, die fel gekant was tegen deze aantasting van haar persoonlijke rechten, ging een goed dragen om haar haar alsnog te verbergen. En als ik toen in leven was geweest, zou ik haar beslissing hebben gesteund. Het vermogen om te kiezen is wat belangrijk is.

Als je in de Verenigde Staten een modestatement maakt, kijken mensen misschien een keertje naar je om, of je wordt bespot of juist geprezen. In Iran overtreden vrouwen die een modestatement maken de wet, en riskeren daarmee hun leven. Ze gebruiken mode als een vorm van verzet.