Techno, turbofolk en NAVO-bommen: foto's van het decennium dat Servië voor altijd veranderde

De Servische fotograaf Srđan Veljović heeft de afgelopen 25 jaar alle grote maatschappelijke veranderingen vastgelegd die Servië doormaakte. Of het nou de lange zomers in de socialistische huizenblokken van het district Nieuw-Belgrado zijn, de herdenking van de slachtoffers van Srebrenica of de hoogtijdagen van de Servische rapgroep Sunshine – Srđan was erbij, met zijn camera.

Zijn nieuwe tentoonstelling, die de titel 1990s heeft, focust zich op het werk dat hij maakte tijdens de regeerperiode van Slobodan Milošević. Het laat het leven in het leger en erbuiten zien vanaf het moment dat Milošević aan de macht kwam in 1987 tot zijn afzetting in 2000.

Ik sprak met Srđan voor de opening van de tentoonstelling in Belgrado over de foto's waarvan hij vindt dat ze dit Servische decennium, dat begon en eindigde met oorlog, het beste vertegenwoordigen.

VICE: Deze zwart-witfoto's heb je gemaakt eind jaren tachtig. Waar heb je ze genomen en waarom vind je ze kenmerkend voor het Servië van de jaren negentig?
Srđan Veljović: Ze zijn gemaakt tijdens mijn dienstplicht in het Joegoslavische leger in 1987 en 1988. Ik was gestationeerd in de Divulje-barakken aan de Adriatische kust – wat nu Kroatië is. In eerste instantie lijken ze niet verbonden te zijn met de foto's die ik in de jaren negentig nam, maar ze laten duidelijk zien wat vooraf ging aan dat decennium van oorlog. Ze laten het startpunt zien waarvan we de jaren negentig indoken, ze laten zien wat we kwijtraakten. Er zit een foto bij van twee soldaten, vrienden van me, die ik vroeg om met elkaar te zoenen voor de camera, gewoon voor de lol. Alles was zo onschuldig.

Als je nu naar deze taferelen kijkt, hoe voel je je daar dan bij, met de wetenschap van wat er daarna is gebeurd? 
Toen ik de foto's maakte, dacht ik niet na over wat ze op een dag zouden betekenen en ze hadden toen die betekenis ook nog niet. Mijn tentoonstelling laat twee visies op het leven in het leger zien – de vooroorlogse tijd in het leger in 1987 en 1988, en tijdens de bombardementen door de NAVO in 1999. En er is een derde gedeelte, bestaand uit foto's die het sociale en politieke leven tussen die twee momenten in laat zien.

Hoe was het uitgaansleven in Servië in de jaren negentig?
De foto's die ik heb van die tijd zijn vooral gemaakt in de technoclub Industrija in Belgrado, tijdens turbofolk-feestjes op rivierboten en folkdance-festivals in het Kalemegdanpark. Ik denk dat ze allemaal dingen laten zien die mensen probeerden te doen om verder te gaan met hun leven, maar ik denk dat het allemaal symbolisch was, want niemand was in staat om verder te gaan met iets door de oorlog.

Waar vierde je het einde van de NAVO-bombardementen? 
Ik was gemobiliseerd, dus ik was er onderdeel van. We waren gestationeerd in Srem, ongeveer twintig kilometer buiten Belgrado. Ik denk dat de eerste foto's van het leger in 1987 en 1988 bijna puur zijn. Je ziet dat er geen gevaar is, en de taferelen zijn bijna romantisch. Die van 1999 zijn grimmiger. Je ziet dat er tijd voorbij is gegaan en de jaren niet welwillend zijn geweest.

Toen we hoorden dat de bombardementen voorbij waren, hadden we een feestje in een of andere kutkroeg in Srem. Tijdens dat feestje nam in nog een foto waarop soldaten tegen elkaar aan stonden te schuren. Ik heb de foto waarop de soldaten elkaar kussen in 1988 in scène gezet, maar dit moment, elf jaar later, was volledig spontaan. Zoveel was er veranderd.

Bedankt,  Srđan!