De bittere rivaliteit tussen de crossende broers Bax

Ik sta in de brandende zon voor een enorme loods in Bergeijk. Etienne Bax komt aangereden in een zwart bestelbusje. “Hé jongen, hoe is het?”, vraagt hij. “Komt Robbie zo ook?” Ik zeg dat ik hoop van wel. Etienne (29) en Robbie Bax (26) zijn broers en elkaars grootste rivalen in de top van het zijspancrossen. Ik wil ze vandaag voor het eerst in jaren samen aan tafel krijgen om over hun rivaliteit te praten.

Hier in Bergeijk moet het gebeuren. We hebben afgesproken in de werkplaats van Etienne, die inmiddels zijn busje heeft geparkeerd. Etienne leeft voor het zijspancrossen. Hij miste zelfs de geboorte van zijn eerste kind, omdat hij toen een Grand Prix in Frankrijk aan het rijden was. “Ik noem deze sport ook wel een ziekte,” zegt hij, waarna hij twee bekertjes cola inschenkt. Dan horen we een auto de loods naderen.

“Daar zul je Robbie hebben,” zegt Etienne.

Robbie komt met een glimlach de loods van zijn broer binnenlopen. Hij lijkt op zijn oudere broer, maar is iets minder lang en heeft een iets relaxtere uitstraling. “Goedemiddag jongen,” zegt Robbie terwijl hij me een hand geeft. De broers knuffelen elkaar niet en geven elkaar ook geen hand bij het weerzien. Ze vragen wel aan elkaar hoe het gaat. “Goed,” zegt Etienne. “Ook goed,” zegt Robbie, als hij aanschuift. Voor het eerst sinds hun breuk in 2016 zitten de broers samen aan tafel.

Om het ijs te breken, vraag ik naar de tijd waarin Etienne en Robbie begonnen met zijspancrossen. Toen waren ze nog geen rivalen, maar reden ze samen in een kleine zijspan. Etienne als rijder, de jongere Robbie als bakkenist. “Ons pa reed op Europees niveau, dus dan gingen wij vaak mee,” vertelt Etienne. “Op zaterdagen reden we met zijn tweeën in het natuurgebied achter ons ouderlijk huis. Totdat we daar telkens weg werden gestuurd door de politie, omdat het illegaal was.”

Etienne ging jaren later als eerste naar de profs. Daar wisselde hij meteen een paar keer van bakkenist. De reden daarvoor is simpel volgens Etienne. “Ik erger me nogal snel aan mensen.” Dat bleek bijvoorbeeld in 2013. Tijdens een training op het circuit van Geldermalsen kreeg hij ruzie met zijn bakkenist Kaspars Stupelis. Etienne: “Ik was die training bezig een nieuw frame te testen, maar Stupelis wilde alleen maar zo hard mogelijk gaan. Toen dacht ik: dan ga ik jou eruit rijden en gooi ik het gas open.”

Het ging mis bij een sprong van dertig meter ver en vier meter hoog. De zijspan landde verkeerd. Etienne klapte op het bakwiel, dat afbrak. Stupelis had nergens last van, maar Etienne belandde in het ziekenhuis met een gespleten nier en een gescheurde darm, long en milt. “Van binnen had ik ongeveer alles kapot gemaakt wat kapot kon,” aldus Etienne. “Ik kreeg er nog een zware longontsteking bij. Volgens de doktoren had ik het niet overleefd als ik tien jaar ouder was geweest.”

Na de crash verbeterde de relatie tussen Etienne en Stupelis. In 2015 pakten ze zelfs samen de wereldtitel. Maar dat was niet genoeg voor Etienne, die besloot om weer van bakkenist te wisselen. “Ik had ons pa altijd beloofd dat Robbie en ik nog een keer samen zouden gaan rijden,” vertelt hij. Dus dat gebeurde ook. De broers begonnen samen aan een ambitieus plan. Samen zouden ze in 2016 de wereldtitel van Etienne gaan verdedigen, op een splinternieuwe motor, een Yamaha.

Dat liep uit op een ramp. Elke keer ging er wel iets stuk aan de motor. “Het lag aan de Yamaha dat de prestaties uitbleven,” vertelt Robbie. “Maar het ging onderling ook wringen. Als het met het materiaal niet lukt, ga je elkaar toch aankijken.” Etienne is het daarmee eens. De Yamaha had gewoon te veel gebreken om mee te draaien in de top. “Het was de motor, maar dat beschadigt de band dan toch. En omdat je broers bent, scheld je elkaar ook makkelijker verrot. Het ging van kwaad tot erger.”

Het schelden over en weer was nooit zo’n probleem, maar de broers spraken hun ruzies nooit uit. Dat kwam vooral door Etienne. “Ik ben niet zo’n prater als het over gevoelens gaat. Dat heb ik nooit zo gedaan en doe ik thuis ook niet,” zegt hij. Robbie kijkt er wat anders tegenaan. Als het aan hem had gelegen, hadden ze het onderling vaker over hun relatie gehad. “Ik ben wel een prater,” zegt hij. “Ik ben wat dat betreft een gevoeliger persoon. Ik lijk meer op ons moeder, Etienne meer op ons pa.”

Etienne besloot drie wedstrijden voor het einde van het WK van 2016 dat hij het seizoen erna niet meer met zijn broertje als bakkenist wilde rijden. Ze zouden het WK nog uitrijden, maar daarna was het klaar. Ik vraag Etienne of het hem zwaar viel om dat besluit te nemen. “Het is moeilijk als je zoiets moet beslissingen over je eigen broer,” antwoordt hij. “Het is makkelijker als je een bakkenist van buitenaf hebt. Die roep je hier aan tafel en dan is het klaar. Bij familie is het anders.”

Precies op het moment dat Etienne over dit pijnlijke moment vertelt, ziet Robbie dat twee vliegen op de tafel seks met elkaar hebben. “Kijk, die zijn ergens anders mee bezig,” zegt hij lachend. Etienne vertelt ondertussen verder over de breuk. “Onze vader vond het ook niet leuk toen ik hem vertelde dat ik niet door wilde gaan met Robbie, maar het was mijn beslissing. Ik nodigde Robbie uit om langs te komen en zo heb ik het gebracht. Je kunt het niet mooi brengen.”

“Het ging formeel,” zegt Robbie dan. “Ik voelde het aankomen. Maar als het zover is, is het toch klote. Ik moest het aanvaarden en doorgaan. Het nieuwe seizoen lag al op de loer.” Het verbaast me hoe droog Robbie over de breuk vertelt, maar daar heeft hij een verklaring voor. “Ik had een tweede kans willen hebben, maar je moet het zakelijk proberen te houden. Dan doet het het minste pijn. Ik had gelukkig snel een nieuwe plek bij Daniël Willemsen. Dat verzacht de pijn ook wel een beetje.”

Ik vraag of er in huize Bax sindsdien is gesproken over de breuk. Dat is niet gebeurd. Etienne: “Dit is voor het eerst sinds 2016 dat we bij elkaar aan tafel zitten. Ik denk dat onze moeder het er nog steeds het allermoeilijkst mee heeft.” Zij is sinds de breuk nooit meer naar de cross gekomen, behalve laatst een keer in Lommel. “Maar dan kijkt ze niet naar de cross, dan past ze alleen op de kinderen,” zegt Robbie. “De spanning is haar te veel nu we tegen elkaar rijden.”

Sinds de breuk zijn de broers dus rivalen van elkaar. Dat gaat er soms stevig aan toe. In 2017 schreef het Eindhovens dagblad zelfs dat Robbie zijn oudere broer een klap zou hebben gegeven. “Maar dat was niet zo. Dat was heel erg aangedikt,” zegt Etienne daar nu over. “Etienne reed mij en Daniël van de baan,” zegt Robbie. “Ik was daar tuurlijk boos over. Maar als je het artikel leest, ben ik de knokploeg van Bergeijk. Terwijl het gewoon een tikkie was, toen Etienne zijn helm nog op had.”

De broers zijn het er ook over eens dat ze nooit meer een WK met elkaar in een zijspan gaan rijden. “Dat is klaar.” Robbie is sowieso niet van plan nog lang door te gaan. Naast zijn werk als bakkenist is hij fulltime in dienst als dakdekker bij het bedrijf van hun vader Jack. Over een jaar of twee wil hij het bedrijf overnemen. “Je moet ook aan de toekomst denken,” legt Robbie uit. “Mijn zoontje is nu één. Over een paar jaar wil hij ook wat gaan doen in het weekend. Daar heb ik dan tijd voor.”

Etienne heeft nog geen concrete plannen voor na zijn carrière als zijspancrosser. Als rijder krijgt hij ook een salaris van NOC*NSF, dus hij heeft nu nog geen fulltime baan naast zijn crosscarrière. “Zolang het nog betaalbaar is en ik er nog plezier uit blijf halen, blijf ik dit doen,” zegt hij. “Ik heb er weleens aan gedacht om te stoppen, maar dan ga je een heel ander leven krijgen. Moet ik dan zaterdags het gras gaan maaien en zondags bij de familie op de koffie? Daar ben ik geen mens voor.”

Dan wordt het gesprek onderbroken door een postbezorger, die de loods binnen komt lopen met een hele stapel pakketjes. Etienne staat op om de man te helpen met het aannemen van de bezorging. Robbie bladert door een folder over crossen die op tafel ligt. Hij wijst naar een foto van een solocrosser. “Dit vind ik ook mooi,” zegt hij. “Misschien had ik dat wel willen doen. Maar daar is het nu te laat voor.”