Het Roemeense berenprobleem begint nu echt uit de klauwen te lopen

Aan de rand van de weg zit een grote bruine beer vuilniszakken open te scheuren. Het is iets na tien uur ‘s avonds en pikkedonker. Hij pakt een fles zonnebloemolie met zijn tanden en begint erop te kauwen. Er komen wat toeristen op af met fakkels in hun handen, en twee automobilisten filmen het tafereel – hun koplampen dienen als verlichting. De beer trekt zich nergens wat van aan.

Iets verderop ligt een beer midden op de weg, die haar beurt afwacht om in de afvalcontainer te wroeten. Ze wil haar drie jonge welpen voeden die vlakbij in de bosjes zitten. Een paar minuten later komt een derde volwassen beer de weg op. Hier, op de weg die het nationale park Bucegi in Roemenië scheidt van het populaire bergresort Busteni, voeden beren zich elke dag met de voedselrestjes van toeristen.

Video door Radu Ciorniciuc

Het is op zich niks nieuws dat beren zich in Roemenië aan dit soort bestemmingen wagen. Omdat ze geen paddenstoelen of bramen in de bossen kunnen vinden en ze zich maar op vuilnis storten, zijn ze langzamerhand gewend geraakt aan draaiende automotoren, felle koplampen en gehaaste voetstappen van mensen die ze filmen. En aangezien hun natuurlijke habitat steeds kleiner wordt, hebben ze ook niet echt een keuze.

Roemenië is het Europese land met de grootste populatie bruine beren – een soort die beschermd wordt onder de Habitatrichtlijn van de Europese Unie. Van het Roemeense ministerie van Milieu mocht er ieder jaar op steeds meer beren worden gejaagd, totdat de Roemeense tak van het Wereld Natuur Fonds en het online platform DeClic [dat vergelijkbaar is met Change.org] daar in 2016 een einde aan maakten met een succesvolle petitie. Sindsdien mag er alleen op de dieren gejaagd worden als ze schade hebben veroorzaakt of een bedreiging vormen voor mensenlevens. Jagers zeggen (niet geheel verrassend) dat de huidige berenproblematiek opgelost zou kunnen worden als jagen weer zou worden toegestaan.

Mensen zijn vaak niet zo bang voor beren als ze eigenlijk zouden moeten zijn. Sommige toeristen bij het Busteni-resort voeren ze appels en nemen selfies met ze, en er zijn ook restaurants waar de etensresten van gasten op het terras expres niet worden opgeruimd, om zo beren aan te trekken – en dus ook toeristen. Ondanks dat het verboden is.

Buiten bij het Peleș-kasteel, waar meer dan 500.000 bezoekers per jaar komen, hebben souvenirverkopers al behoorlijk wat beren gezien. “We weten niet of het er maar een of meerdere zijn,” zegt een vrouw die traditionele Roemeense boerenblousjes verkoopt. “Maar als we het alarmnummer bellen komt de oproerpolitie gelijk.” Dan worden de buurtbewoners gewaarschuwd dat er een beer in de buurt is – afgelopen zomer kwamen er in het weekend om het uur waarschuwingen binnen.

“Maar als de oproerpolitie komt, wat moeten ze dan eigenlijk doen? Ze weten niks van beren,” zegt Alina, die vlakbij woont in de stad Sinaia. Toen ze een jaar geleden op een dag thuiskwam trof ze twee beren aan die haar hek probeerden open te breken. Twee jaar geleden werd een van haar honden door beren verwond. Alina is ook veel beren tegengekomen op parkeerplaatsen in de stad; ze zegt dat ze mensen kent die bepaalde plekken tussen negen en tien uur ‘s avonds vermijden. Maar zelf neemt ze het de beren niet zo kwalijk.

“Ze hebben niks te eten, en geen plek om zich terug te trekken in deze bergen,” zegt Alina. “De skilift gaat tot tweeduizend meter hoogte – mensen hebben alle plekken ingenomen.”

“Het kernprobleem kan alleen worden opgelost door de instanties die daartoe in staat zijn,” zegt Răzvan Bajan, het hoofd van het politiebureau in Bucegi. “We handelen preventief en jagen de beren weg van bewoonde gebieden, waar ze de veiligheid van burgers in gevaar kunnen brengen. Maar vanaf dat moment moeten andere partijen ook ingrijpen.”

“De enige oplossing is om ze neer te schieten.”

Ik spreek af met twee jagers van de vereniging Hubertus Feleacu. Een van hen wilde alleen off the record met me praten, omdat hij altijd “de groenen achter zich aan krijgt” als hij met de pers heeft gepraat. De ander, die Doru Busuioc heet, ontmoet ik aan de rand van de weg van Sinaia naar Bușteni.

Busuioc is eind twintig en de ranger van de vereniging. Hij rijdt in een gele fourwheeldrive en klinkt als een gewapende soldaat – wat hij ook was, in Irak en Afghanistan. Nu woont hij in Sinaia bij zijn ouders. Hij voedt herten en gemzen en hoopt dat het op een dag weer is toegestaan om op beren te jagen.

“Het aantal beren is zo hard gegroeid dat we ze nauwelijks meer in toom kunnen houden,” zegt hij. De jagersvereniging mag een bepaald aantal beren vangen, mits ze agressief of een bedreiging voor mensen zijn geweest, maar volgens Busuioc is dat niet genoeg. Hij zegt dat er nu 33 beren in de buurt van Sinaia zijn – 20 meer dan toegewezen.

Zelfs Busuioc geeft echter toe dat het probleem is ontstaan doordat mensen zich te veel in hun habitat hebben binnengedrongen. “Door de ontbossing zijn ze gedwongen om zich naar de steden te bewegen,” zegt hij. Bomen zijn gekapt, paddenstoelen geplukt, het toeristische gebied is gegroeid en er zijn meer mensen gaan wonen.

Hij ziet twee oplossingen: het afval beter beheren, en de “probleemberen” neerschieten die nu in de stedelijke gebieden komen. “Je kunt probleemberen niet veranderen,” zegt hij. “Als ze er eenmaal aan gewend zijn om afvalbakken te plunderen, dan blijven ze dat doen.”

Doru Busuioc

De jagers zijn niet bepaald blij met de situatie. “Niemand weet hoeveel beren er precies zijn, en het conflict erover is eindeloos,” zegt Livia Cimpoeru van de Roemeense tak van het WNF. “Er is ook geen wetenschappelijke methode om er wat aan te doen, en het ministerie van Milieu heeft nooit bijgehouden hoeveel beren er zijn. Tot nu toe hebben ze vooral hun sporen geïdentificeerd en opgemeten, maar dat brengt wel het risico met zich mee dat je twee keer hetzelfde dier onderzoekt.”

Er zijn meerdere oplossingen bedacht om conflicten tussen mens en beer te vermijden: het aanschaffen van systemen om schade te voorkomen (zoals elektrische hekken) en meer openbare informatie beschikbaar maken en voorlichtingscampagnes starten (waarbij je adviezen krijgt als: voer de beren vooral niet). Een belangrijk probleem dat vaak genegeerd wordt door autoriteiten is afvalbeheer, zegt Cimpoeru. “En er bestaan gewoon beerbestendige vuilnisbakken, waar ze niet in kunnen komen,” benadrukt hij.

Er zijn momenteel maar een paar Roemeense dorpen waar deze vuilnisbakken worden gebruikt. We vroegen de burgemeesters van Bușteni en Sinaia of ze van plan zijn hier meer van te installeren, maar daar gingen ze niet op in.

In een straat in Bușteni, aan de rand van het bos, is een vuilnisbak omgekieperd. Uit de schaduw verschijnt het hongerige gezicht van een vrouwelijke beer. Achter haar, tussen de struiken, glimmen de ogen van een van haar welpen.

Er staan twee koplampen van auto’s op haar gericht, een hond blaft vanachter een beschadigd hek en een man is gefrustreerd dat hij met zijn telefooncamera niet nog wat dieper op het dier in kan zoomen.

“We kennen deze inmiddels wel, ze doet niks kwaad,” zegt een man van in de vijftig, die met zijn ellebogen op een ijzeren hek leunt. “Ze is als een hond in je voortuin.” In de winter, wanneer de vuilnisbakken leeg zijn, gooit hij af en toe een stuk brood in haar richting. Want wat moet je ook anders? Ook beren moeten nu eenmaal hun maag gevuld krijgen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Roemenië