Ik ging op expeditie in Costa Rica met de Franse Crocodile Dundee

Bijna drie-en-een-half jaar geleden schreef ik een verhaal over een krokodilbewonderaar. Het is het verhaal van een speciale kerel, avonturier en reptielfanaat, die ik heel random leerde kennen op een feestje (de housewarming van een meisje die later mijn toekomstige ex-lief zou worden). De kerel in kwestie? Tom Summer. In het begin dacht ik dat hij een gatlikker was met zijn perfecte looks, een gebruind en gespierd lichaam, en vol verhalen - aangevuld met details waarvan ik niet zeker ben of ze waarheidsgetrouw zijn - die de beste Steven Spielberg films waard zijn. Maar destijds hadden we echt een klik. Hij was best een coole kerel te midden een redelijk saaie avond.

Doorheen de jaren bleven we contact houden en schreven we naar elkaar op een anekdotische manier. Ik vertelde hem over mijn leven als erasmusstudent in Antwerpen, en hij vertelde me over zijn reizen door Afrika, te voet, zonder geld of vrienden en vooral met heel wat problemen. Het is best een grappig gesprek om te praten over twee enorm verschillende situaties aan weerszijden van de wereld, niet alleen geografisch maar ook qua adrenalineniveau. Zelfs als Antwerpen al een heel ding an sich is, is het moeilijk te vergelijken met onzichtbare grenzen oversteken in een woestijn terwijl je achtervolgd wordt door soldaten met een AK-47 (voor zijn 30ste had hij zichzelf uitgedaagd om van Avignon naar Abidjan te wandelen - waar hij vandaan komt en waar hij geboren was - waarbij hij meerdere grenzen op de limiet van legaliteit overstak, in gebieden die vaak bewaakt werden door militairen). 

Tom woont in Costa Rica en heeft vele jobs dankzij zijn enorme vindingrijkheid. Hij neemt foto’s van dieren waarvan toeristen zeven kleuren zouden schijten, en gaat op extreme avonturen. “Ik heb al veel gedaan, in vrij specifieke omstandigheden,” legt Tom uit. “We hebben het over transcontinentale expedities waar de eisen en complexe situaties soms konden geëindigd zijn met serieuze verwondingen of erger…” Er was ook al eens een situatie waar krokodillen de honden van een een dorpje uitroeiden - zo’n twaalf honden in enkele weken tijd - die hij uiteindelijk heeft opgelost. En als hij echt dronken is, dan stelt hij zichzelf op de proef. Zoals tijdens de lockdown, bijvoorbeeld: terwijl hij vastzat in het zuiden van Frankrijk door administratieve problemen. Die maanden trad hij in dienst als een reservist in het Franse vreemdelingenlegioen, te midden van veroordeelden, gemotiveerden en gevallen soldaten.

Afgelopen winter werd ik wat depri toen de lockdown dichterbij kwam en ik wist niet waarheen te ontsnappen. Ik wilde altijd al naar Mexico, maar het feit dat het de enige plek was waar er geen specifieke sanitaire maatregelen waren tegen de pandemie, zorgde ervoor dat, in enkele maanden tijd, heel wat onaangenaam volk er terechtkwam. Dus moest ik iets anders vinden, gelijkaardig maar minder brak. Op een dag, terwijl ik verloren liep tussen de verschillende diensten om prijzen te vergelijken en Google Flights, kreeg ik een berichtje van Tom die me voor de duizendste keer vroeg wanneer ik op bezoek zou komen. En toen dacht ik bij mezelf “waarom niet?” De uren die ik had doorgebracht met deze man kon ik tellen op één - misschien twee - handen, ik ging de oceaan overvliegen om 10 dagen in het midden van de jungle te verblijven met een bijna-vreemde, vrij impulsief. 

Aangekomen op het Juan Santamaria de San José vliegveld na een vlucht van elf uur lang, stond Tom me blootvoets op te wachten. Hij droeg wel een jeansbroek (we moeten de moeite die hij deed om zich aan te passen aan de beschaving benadrukken), met een bordje met “Lou Bega” op - een vergelijking dat me evenveel stoort als vleit. Anyways, terwijl we door parking van de luchthaven wandelden, op weg naar zijn auto, vertelde hij me over enkele technische problemen. Hij had een 4x4 gerepareerd, maar werd in het zak gezet door de lokale mechanicus die te veel geld vroeg voor een dienst en de auto uiteindelijk terug gaf in een triestige toestand. De motor maakte een nogal vreemd geluid; Tom vertelde me dat ik niet verbaasd moest zijn indien de auto het opgaf. Dat was meteen een voorteken voor onze expedities in de jungle. Zeker sinds het beest in kwestie een mechanisch monster is dat - naast de koeienvanger, de uitlaat op het dak en koplampen die elk levend wezen kunnen verblinden - geen gordels noch ramen heeft. Om maar te zwijgen over het feit dat de deur vanzelf open gaat. De eerste rit op de snelweg was best emotioneel zwaar.

We komen aan bij Donato, een vriend van Tom; een Napolitaan in balling in Costa Rica die eerst langs Zürich en Quebec ging voor hij hier settelde. Hij verhuurt kamers via Airbnb tegen lage prijzen en heeft daarnaast enkele andere zaakjes die hij liever niet blootgeeft. Een ding is duidelijk hier in Costa Rica, de meeste expats zijn hier ofwel met pensioen of in ballingschap ver weg van het Europese rechtssysteem. Onderweg zal ik nog heel wat dealers tegenkomen als ook Spaanse of Franse ex-gedetineerden. In elk geval, de rust en stilte zijn attributen waar iedereen naar op zoek is als ze hier terechtkomen. Exact het omgekeerde van mijn ervaringen. 

Ik zet mijn rugzak nog maar neer wanneer ze me voorstellen om een aperitiefje te drinken - bier, vodka, rum - en geven me het nummer van een dealer. Ik was niet noodzakelijk chaud om onmiddellijk los te gaan de eerste avond, maar vol avontuur, bestellen we microdoses LSD en wat pintjes om in de mood te komen. Iets om ons te verkoelen in de vochtigheid en tropische hitte. Er ligt ook wat coke op tafel, maar dat is niet zo m’n ding. 

We brengen de avond al drinkend en pratend door, en ik krijg wat uitleg over het land waar ik ben beland. Sommige mensen kunnen dat als iets te intens ervaren voor het begin van een reis, maar zowel voor aankomst als vertrek kan zuipen wel echt goed helpen tegen de jetlag. Tegen het einde van de avond, terwijl alles overhoop ligt, kapt onze host - die fan is van excentrieke humor - een lepel coke in een potje waar een plantje aan het groeien was en roept uit “het is een cocaplant, misschien groeit hij sneller met wat coke,” wat onze eerste avond afsloot.

De volgende ochtend staan we vroeg op desondanks de korte nacht. Hier komt de zon vroeg op en gaat ze vroeg onder. Het ritme van de dag is anders dan in Europa en dus past mijn bioritme zich aan. We nemen de route naar Turrialba, het centrum van het land, in de bergen, om reserve-onderdelen voor de 4x4 te vinden, en toevallig ook om een ander - meer lokaal en minder gekend - aspect van het land te bewonderen.

Costa Rica huist zo’n 6% van het ecosysteem van de wereld. Voor een land met 5 miljoen inwoners en een oppervlakte kleiner dan de Benelux, is dat niet niks. Onderweg passeren we dichte begroeiing, aapjes, ara’s, vlinders zoals in de iPhone emoji’s en ook nog witsnuitneusbeer, een kleinere soort wasbeer. Als we aankomen op onze bestemming installeren we hangmatten in een verlaten schoolgebouw en maakt Tom een vuurtje à la Bear Grylls, waarmee hij insecten en andere wilden dieren op afstand houdt.

Voor we naar bed gaan krijg ik een briefing over de natuurlijke gevaren van het land, dat doet hij door de verschillende dieren die we kunnen tegenkomen op te noemen. Er zijn heel wat giftige slangen in Costa Rica, in het bijzonder de Terciopelo (een soort lanspuntslang - Bothrops Asper), die een indrukwekkende necrose kan voortbrengen bij een beet, en de Bosmeester, de grootste giftige slang op het continent (tussen de 2,5 en 3m lang). Zonder een deftig antigif, kun je dood zijn in minder dan twee uren.

Ik heb al altijd moeite gehad in slaap te vallen, maar vreemd genoeg, desondanks mijn angst voor extreme ervaringen als stadsmens, sliep ik als een roos en werd ik wakker met een adembenemend zicht van bergen die ooit actieve vulkanen waren.

De volgende dagen brengen we door langs de kust van de Stille Oceaan, waar Tom de weinige dingen die bezit heeft gestockeerd. Hij woont dichtbij Playa Negra, in de Gaunacaste regio die spant over het gehele westerse deel van het land, grenzend aan Nicaragua. Het is zowel een visueel wonder met diens eindeloze zwarte stranden en tegelijk een stuk land waar de natuur de bovenhand neemt, afgaande op de drie-meter-lange, gigantische Boa constrictor die we op de hoofdweg tegenkomen. Deze regio is Tom’s favoriete plekje, waar de krokodillen enorm dicht bij de mensen leven.

Tussen twee opdrachten als fotograaf en gids in, leeft Tom meestal gewoon ‘on the road’. Hij heeft altijd een hangmat, touwen, een machete en enkele accessoires - die mij totaal onbekend lijken maar mijn leven zouden kunnen redden in delicate situaties - bij. Daar zijn we thuis, allez, het is eigenlijk een achterhuis - gemaakt van metalen platen en hout - die een vriend van hem ter beschikking stelt achter zijn eigen grote villa. Het is vooral een rudimentair comfort: een koelkast, een matras, geen muren noch sloten. Tom vertelt me dat er vaak, naast het rumoer dat de kleine kamer omringt wanneer het regent, kleine slangen en schorpioenen kruipen tussen de metalen platen. In dit hutje liggen al zijn bezittingen, met andere woorden, een beetje kledij, expeditiemateriaal en zijn camera’s.

Tom vertelt hoe hij al van kinds af fan was van reptielen: “Ik was een liefhebber van slangen. Mijn grootmoeder gaf me een boek waarin meer dan 600 soorten stonden. Ik leerde hun Latijnse namen en kenmerken uit het hoofd. Ik ving vroeger giftige slangen en liet me met opzet bijten. Dan zwelt je hand en krijg je tijdelijk neurologische problemen. Het voelt alsof je dronken bent en je gaat incoherente dingen zeggen zonder het echt te beseffen.”

Het was op Playa Negra dat een volwassen krokodil twaalf honden had opgegeten op slechts een paar weken tijd, en tijdens de eerste nacht daar gingen we ons wagen aan de natuurlijke omgeving om deze hedendaagse dinosauriërs te gaan spotten. Uitgerust met een broek, botten en een rood hoofdlampje (om de weerspiegeling van de krokodillenogen te zien in het donker), had ik de perfecte outfit om de weinige moed die ik nog bezat samen te rapen. Naast me stond Tom, zonder shirt of schoenen, met enkel een short aan. Hoewel we op dezelfde plek stonden, leefden we duidelijk in twee verschillende werelden.

Uiteindelijk komen we aan bij een mangrove langs het strand, waar we wachten tot het nacht is. Daar begin ik plots te beseffen dat dit geen routine uitstapje is, maar een echte krokodillenjacht, ondergedompeld tot aan de knieën in hetzelfde water waar de genoemde reptielen zich bevinden. Tom stelt me gerust door te zeggen dat ze meer schrik hebben van ons dan omgekeerd; nogal moeilijk te geloven terwijl mijn angst alleen maar verergert.

Dankzij onze hoofdlampjes kunnen we er meer dan vijftien spotten, sommige 40cm groot, andere 3m. Ik doe mijn best om dicht genoeg bij de over te blijven en tegelijk een bepaalde afstand tussen mezelf en de monsters te houden. Aan zijn kant gaat Tom vooruit om een van de krokodillen te zoeken en probeer hij ze uit hun nest te lokken, zodat hij het beest kan vangen en aan me kan tonen.

In de vroege ochtend worden we wakker door het gekrijs van de apen. Het klinkt een beetje zoals een oververhitte motor, met een echo door de hele jungle. Om onze expeditie verder te zetten gaan we richting Arenal, een van de jongste vulkanen op Costa Rica. Deze barstte tussen 1968 en 2010 dagelijks. 

Het is een heilige plek voor de Malekus, een inheems volk van Costa Rica. Maar het werd ook een van de meest toeristische bestemmingen in het land. Tom komt hier af en toe om wat geld te verdienen met reizigers op zoek naar een avontuur.

Sinds de pandemie en de daarbij-behorende cashproblemen, kreeg mijn vriend z’n financiële stabiliteit een grote klap, dus elk soort jobje is een goede, of elke Colón (de Costa Ricaanse valuta) is het sparen waard. Heel gedetailleerd leert hij me een goede manier om te voorkomen dat je platzak geraakt terwijl je nog steeds heel wat van de leuke activiteiten in de regio kunt meepikken.

In Europa en de westerse maatschappij zijn we zo gewoon aan geldtransacties, terwijl in andere regio’s van de wereld afdingen of vrijwilligerswerk heel normaal is. Dus, in ruil voor enkele foto’s, meeslepende foto’s, enkele vertalingen voor hun websites en socialemedia, konden we genieten van drie nachten in een driesterrenhotel met ontbijt en een rafting trip inclusief.

Tijdens onze tweede dag op hotel, terwijl we foto’s namen voor onze opdracht en we het filmateriaal voor de rafting voorbereidden, komen we een speciaal typetje tegen in het midden van een centraal plein in de stad. Een oude hippie die eruitziet als enerzijds Jack Sparrow, de andere helft Ben Kingsley. Iedere keer een toerist langs hem passeert, fluistert hij zonder veel discretie: “shrooms, DMT, Changa…” Ik zag al minder opvallende dealers. Naast hem staat een Spanjaard uit Madrid, ergens verloren tussen realiteit en een droom, die de producten van zijn metgezel looft. Zo zegt hij: “het is geweldig, het hielp me begrijpen dat tijd niet bestaat, vele dingen in deze wereld zijn subjectief, mijn vrienden.” 

Ik ben nieuwsgierig van nature, dus beslis ik zijn Changa te testen. In het verleden had ik al eens Ayahuasca geprobeerd in een reservaat in het Amazonewoud, maar hier piekte diens mildere tegenhanger, te midden van een toeristisch gebied, mijn interesse. Changa is een mix van rookbare kruiden voortkomend uit een plant die DMT bevat. Om de DMT te activeren voegen de kwekers een MAO-remmend kruid toe. Ik koop twee porties voor 20 euro en krijg een nice shroom als extraatje. Best een goede businessman die Jack-Sparrow-Ben-Kingsley.

‘s Avonds keren we terug naar de hotelkamer en schrijf ik wat in mijn notitieboekje over de dag. We maken de kamer ook klaar voor onze trip. Met onze rode hoofdlampjes op het hoofd, het licht uit, atmosferische muziek en een glazen pijpje in de hand, gooi ik wat Changa in de vorm van een rode pasta in mijn pijpje en neem een taf. Ik voel me wat lichter, maar ik voel me niet veel anders dan wanneer ik een CBD joint rook. We proberen het nog een paar keer, maar er gebeurt helemaal niets. Op dat moment zeg ik tegen mezelf “we zijn in het zak gezet, zoals echte toeristen,” desondanks een licht gevoel van gewichtloosheid.

Tom gaat naar bed, en ik, gefrustreerd over het hele gedoe, probeer nog een laatste keer en gooi alles erin voor een laatste trek. En dan, bam! De muren verkleuren naar een neongroen en alles krijgt een nieuwe textuur, volledig anders dan de realiteit die ik ervoor kende. Toen ik mijn ogen sloot voelde het alsof ik in een zwart gat viel, zoals in Interstellar, en ruimte-tijd voor me zag. Het was niet meer warm, al het geluid rondom me doofde en een handjevol sensaties kwamen allemaal samen in dat ene ogenblik. De trip duurde enkele minuten en eindigde in een visuele explosie van meerdere lagen aan kleur in mijn hoofd, tot het opeens vervaagde en ik 100% terug nuchter was.

In de vroege ochtend nemen we de route richting het zuiden van het land. We rijden langs de Stille Oceaan in de richting van het kleine dorpje Dominical. Na enkele uren verdwijnt het berglandschap en is er jungle, daarna gaan we van jungle naar de lange zwarte stranden van de zuidelijke Stille Oceaan. We gaan van de kleine dorpjes met huisjes gemaakt van metalen platen in San Mateo naar de luxe verblijfscomplexen in Jaco en terwijl passeren we de gigantische palmoliefabrieken met daarnaast palmboomvelden zo ver het oog reikt. Waanzin.

Het is regenseizoen in Costa Rica en desondanks het mildere weer bij mijn aankomst, zou ik er toch niet aan ontsnappen. In deze regio regent het elke dag rond hetzelfde uur, soms voor enkele minuten, soms dagenlang. Eens gearriveerd in Dominical zoeken we een spotje om te kamperen voor het donker is, terwijl het hevig regent. 

We beslissen om te stoppen langs een rivier, onder een brug, in het midden van het bos. Hoog tijd om de begroeiing te inspecteren zodat we kunnen zien hoe hoog het waterpeil van de rivier kan stijgen indien het hevig regent, om zo te kunnen beslissen waar we ons het best kunnen installeren. Eens klaar waren we doorweekt. 

De tijd vliegt en het is vijf uur s’ avonds wanneer de nacht nadert. Om een kamp op te zetten te midden van een stortvlaag is helemaal niet gemakkelijk. We hebben bomen nodig die sterk genoeg zijn om onze zeilen - die de hangmatten beschermen - aan vast te hangen, droog hout om onze spullen te drogen en we moeten klamboes ophangen … Terwijl probeer ik ook nog de resten van ons vuur gaande te houden en binnen een veilige en droge afstand te blijven. Tom loopt blij als hond rond, blootvoets, op zoek naar het beste hout.

Op een bepaald moment roept hij: “Dude, kijk wat ik gevonden heb!” Ik verwacht een positieve vondst zoals fruit, een dak, een droge kamer met een flatscreen TV en een inloopdouche … Het is volledig andersom. Hij komt naar me toe gelopen met in zijn handen een van de meest gevaarlijke slangen op het gehele continent. “Deze is waar ik het onlangs over had, zo ziet een terciopelo eruit,” vertelt hij me vol zelfvertrouwen. “Als je ooit gebeten wordt, herinner je de kleur en het patroon van deze slang, anders zal het ziekenhuis je niet het juiste antigif kunnen toedienen. En dan sterf je binnen de 2 à 3 uur.” Geruststellend zo, om te weten dat hij de slang gevonden had op minder dan 10 meter van ons kamp.

Na enkele dagen te crisscrossen doorheen het land, van het ene naar het andere avontuur, waar ik mijn moed op de proef stelde en verschillende mensen ontmoette, ging ik opnieuw richting San José voor mijn vlucht terug naar Brussel. Na enige tijd rondtrekken, jezelf in gevaar te brengen, te exploreren, is er altijd de nood om terug naar huis te gaan. Maar onderweg neem ik mijn tijd om te verwerken wat ik allemaal heb meegemaakt. Relaties tussen mensen kunnen ons soms echt pushen om je eigen grenzen op te zoeken en ze te testen, zonder te weten of die grenzen een effectieve waarde hebben. Niet iedereen heeft het geluk om een avontuurlijke vriend te hebben, maar elk van ons heeft - op diens eigen manier - random ontmoetingen die leiden tot onvoorspelbare situaties.

Après plusieurs jours passés à sillonner le pays entre aventures, rencontres et mise à l’épreuve de mon courage (dont je doutais l'existence), je reprends la route vers San José pour mon avion vers Bruxelles. Après un certain temps passé à bouger, se mettre en danger, explorer, il y a toujours comme un certain besoin de retrouver son chez soi. Mais sur le chemin, je prends le temps de réaliser tout ce qui s’est passé. Les relations humaines peuvent parfois pousser à dépasser des limites qu’on se pose, sans qu’on sache si celles-ci ont une quelconque valeur réelle. Tout le monde n’a pas la chance d’avoir un ami aventurier mais, chacun·e à notre échelle, on fait des rencontres aléatoires qui mènent à des situations improbables. 

Ik weet niet of alles dezelfde uitkomst zou hebben, moest ik me opnieuw aan dit avontuur wagen, veilig en met heel wat herinneringen die ik zal meedragen. Ik zou een krokodillenhapje kunnen geweest zijn, of gekidnapt in het midden van de jungle door een dealer, een weefselverharding of fatale reactie als gevolg van een beet van de terciopelo krijgen, of een kosmische overdosis in een driesterrenhotelkamer nemen; maar deze keer genoot ik gewoon van een bescheiden, comfortabel leventje in de jungle tijdens mijn vervroegd pensioen van de journalistiek. Que sera, sera.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.