James streamt 24/7 livebeelden van de oorlog in Oekraïne

Op 26 februari 2022, twee dagen nadat Rusland Oekraïne binnenviel, begon James een 24/7 livestream op Twitch om op zijn eigen manier verslag uit te brengen over het conflict. De beelden, die door honderden beveiligingscamera’s worden opgevangen, laten allerlei plekken zien, zoals een markt in de centraal gelegen stad Poltava, een winkelstraat in het westen van het land en gebouwen in Kyiv. 

James wil zijn volledige naam omwille van privacy en veiligheid liever niet delen. De jonge, in Toronto gebaseerde bouwmanager heeft een passie voor militaire geschiedenis en staat bekend onder het online alias Mesmorized. 

Op de eerste dag van de oorlog in Oekraïne ontdekte hij een paar live YouTube-kanalen onder het trending-tab, met tussen de 10.000 en 50.000 kijkers. “Er waren camerabeelden uit Oekraïne  te zien, die ik uiteindelijk bijna twee dagen achter elkaar hebben zitten bekijken,” zegt hij. Het inspireerde hem om zijn eigen kanaal op Twitch te maken. 

James werkt met zeven andere mensen samen om de livestreams gaande te houden. Hij deelt via zijn Twitch-chat en Discordserver ook een hoop informatie over de oorlog. 

We belden met hem om hem een paar vragen over het project te stellen.

VICE: Hoi James. Je kanaal heeft meer dan 4200 volgers. Waarom zijn je streams denk je succesvol geworden? 

James: Toen ik begon dacht ik dat ik iets van 12 kijkers zou hebben. Ik had zeker niet gedacht dat het zo populair zou worden, of dat mensen me berichten zouden sturen zodat ik meer over Oekraïne kon leren. 

In mijn kringen kijken veel mensen niet naar het nieuws op tv omdat ze het niet vertrouwen. Op tv gaat het steeds over mensen die doodgaan, maar ik heb het liever over de veerkracht, het doorzettingsvermogen en de kracht van de mensen die daar wonen. Ik zie liever mensen die de situatie het hoofd bieden. 

Het is verbluffend om te zien hoe veerkrachtig mensen zijn in bepaalde bezette gebieden. In Oekraïne zijn er camera’s in plaatselijke winkels en je ziet dat mensen gewoon boodschappen doen en niet letten op de soldaten die recht naast ze staan, met hun vingers op de trekker. 

Hoe heb je toegang tot deze camera’s? 

Ik wil niet teveel in detail gaan, maar we scannen camera’s door heel Oekraïne. Als we twee dagen lang scannen vinden we zo’n 40.000 camera’s. Er zijn ook websites waarmee je camera’s op specifieke plekken kunt opsporen; ik heb een lijst met alle actieve camera’s gemaakt. 

Gaan ze nooit offline? 

Door de stroomstoring hebben we nu geen verbinding met 47 van onze camera’s, maar er zijn er nog steeds 61 die we kunnen gebruiken. Dus als we de verbinding met een camera verliezen kunnen we die makkelijk met een andere vervangen. Soms verliezen we de verbinding met volledige oblasts (Oekraïense bestuurlijke eenheden). Als dat het geval is kijk ik naar de naastgelegen oblast. Ik heb camera’s in elke regio. De enigen waar ik erg moeilijk toegang tot kan krijgen zijn degenen in Kherson (in het zuiden) – ik vermoed dat Rusland de meeste internetproviders in die oblast heeft omgeleid. 

Er zijn ook camera’s waar we geen beelden van laten zien – bijvoorbeeld camera’s bij deurbellen, of camera’s die geluid opnemen. Dat zijn juist dingen die ik als geluidsbronnen gebruik voor de stream. Ik weet niet waarom, en ik vind het ook nogal raar, maar mensen op Twitch houden ervan om sirenes te horen, en het is altijd mogelijk dat je geweerschoten, explosies of gevechten op de achtergrond hoort.

Wat zijn de meest memorabele momenten die je hebt gestreamd?  

Er was een aanval op de nucleaire krachtcentrale in Zaporijia. Het was echt gestoord dat alles werd gefilmd, en dat honderdduizenden mensen live meekeken op YouTube en Twitch. 

We hebben op mijn stream ook toegang gekregen tot beelden van de Russische basis. We zagen de uitrusting die het Russische leger daar had, en de camera’s deden het een hele tijd, totdat de kabels op de basis werden doorgeknipt. 

Meer recent, in juli en augustus 2022, hadden we een paar camera’s in de buurt van Kramatorsk, in het oosten van Oekraïne. Drie of vier weken lang kon je nonstop helikopters, vliegtuigen en bommen zien. Er was zoveel geweld. Ik snap nog steeds niet hoe ik van geen enkel platform ben verbannen. 

Twitch heeft inderdaad net als andere platforms strenge regels omtrent geweld. Moet je daarom voorzichtig zijn? 

Ik heb eigenlijk nog nooit een opmerking gekregen, en ik ben zelfs nog nooit geflagged. Maar ik doe wel m’n best om niks van het geweld te laten zien dat daar plaatsvindt. Als je de gevechten van bovenaf bekijkt kun je de algemene vernietiging wel zien maar je ziet nooit explosies of sterfgevallen van dichtbij. 

Moet je ook oppassen dat je geen gevoelige informatie weggeeft, zoals bijvoorbeeld de posities van het Oekraïense leger? 

Ik ben in persoonlijke berichten bedreigd door Russische militairen die wilden dat ik stopte met sommige beelden delen. Ik weet dat Rusland naar mijn camera’s kijkt, dus ja, ik moet wel voorzichtig zijn. 

We hadden bijvoorbeeld een camera in Charkiv, op een vrij open kruising, en je zag Oekraïense militaire voertuigen op het scherm voorbij komen. Ik had het niet meteen door – ik lag tijdens die stream te slapen, door het tijdsverschil tussen Toronto en Oekraïne. Toen ik wakker werd en zag dat iemand me erover had bericht, verwijderde ik die camera snel van de stream. Veel camera’s zouden de positie van het Oekraïense leger weg kunnen geven, maar ik laat dat soort beelden nooit zien.

Zou je je verantwoordelijk hebben gevoeld als er een aanval was geweest op de kruising in Charkiv die je aan het filmen was? 

Ja, 100 procent. We beheren deze streams met z’n achten, en we zouden er allemaal kapot van zijn als dat was gebeurd. Het is een openbare kruising waar constant burgers voorbij komen, niet alleen soldaten. Ze hadden allemaal kunnen sterven als er daar een bom was afgegaan, en dat zou onze schuld zijn geweest. We moeten onthouden dat we nooit weten wie deze beelden gaat zien. 

Zelfs als het niet direct zichtbaar is zul jij het ook wel moeilijk vinden om al dat geweld op je livestreams te zien. 

Absoluut. En wat het nog moeilijker maakt is dat als je een bom ziet afgaan, je het nieuws kunt checken en precies kunt zien wat er gebeurde. We hadden in juni en juli een camera in Sloviansk, vlakbij Kramatorsk, en ze werden geraakt, dus de camera stopte meteen met werken. We konden de de exacte locatie van de explosie achterhalen – op een publieke markt – en we zagen in het nieuws dat er slachtoffers waren gevallen. 

Als je die dingen met elkaar verbindt besef je wat het in het echt betekent. Mensen verliezen hun geliefden, of vechten om in leven te blijven. Het is echt heftig om over na te denken. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE France.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.