Waarom het zo lastig is om een PS5 voor de normale verkoopprijs te krijgen

Eindelijk hebben pc-gamers en consolegamers iets met elkaar gemeen: een diepe haat voor scalpers. Dat zijn mensen die bepaalde producten massaal inkopen om ze vervolgens door te verkopen voor een veel hogere prijs – en dan vooral als het product net uit is. Ze kunnen zulke schandalige prijzen vragen als het product eenmaal in elke winkel is uitverkocht en maken daarbij vaak gebruik van bots.

Volgens gamewebsite PCMag kan je als scalper zo een paar duizend euro per maand verdienen. Afgelopen november zou een 22-jarige Amerikaan zelfs meer dan 30.000 euro in een week hebben binnengehaald, nadat hij 221 PlayStation 5-consoles had ingekocht. Volgens Sony is de PS5 nog steeds wereldwijd uitverkocht, waardoor je er momenteel alleen eentje kunt kopen bij scalpers, voor drie keer de normale verkoopprijs.

Scalpen klinkt als iets illegaals, maar in de meeste landen is er helemaal geen wet die het verbiedt. Het is geen nieuw probleem in de gamewereld, maar de pandemie heeft het wel in een stroomversnelling gebracht: de verkoop van consoles vindt nu vrijwel alleen online plaats en de productie is flink vertraagd. Alleen al in de Verenigde Staten zou er zo’n 67 miljoen euro in scalpen omgaan, schat de Amerikaanse data-engineer Michael Driscoll op basis van eigen onderzoek op eBay.

Dat de vraag naar een product veel groter kan zijn dan het aanbod en bepaalde mensen daarvan profiteren, is in principe niets nieuws. Maar in het digitale tijdperk heeft het een nieuwe dimensie gekregen: het kost amper moeite en kan enorm veel geld opleveren. Je hoeft niet eens goed te kunnen programmeren: je kunt zo online wat bots bestellen voor 50 euro, die continu de verkoopprijzen in de gaten houden en zoveel mogelijk producten bestellen op een tempo dat je zelf nooit zou kunnen bijbenen.

Een van de eerste markten waar scalpers hun tanden in zetten was de online kaartverkoop. Tegenwoordig — althans, voordat corona een dikke vette streep zette door concerten, festivals en sportwedstrijden met publiek — wordt 40 procent van online kaartjes door bots opgekocht. Het laatste decennium wendden bots zich ook tot de mode-industrie, toen modemerken meer limited edition-producten gingen verkopen. Dit soort producten werden flink gehyped en op een soortgelijke manier op de markt gebracht als nieuwe films of iPhones: je móest ze in huis halen voordat je achter het net zou vissen, voor welke prijs dan ook. Daar konden scalpers royaal van profiteren – maar nu hebben ze dus ook nog bots die rondom lanceringen vrijwel het volledige verkeer op sites van modemerken voor hun rekening nemen.

We namen contact op met meerdere bedrijven die gameproducten verkopen. Ze zeiden allemaal dat scalpers niet zomaar hun gang kunnen gaan zonder hun toestemming, maar in werkelijkheid ondernemen de meeste merken nauwelijks actie om dit soort praktijken tegen te gaan. “Ze zullen naar buiten toe zeggen dat het vreselijk is dat mensen dit kopen en doorverkopen,” zei Bruce Schneier, een internetonderzoeker van het Berkman Klein Center for Internet and Society aan de Amerikaanse universiteit Harvard, tegen Quartz. “Maar ze houden ondertussen eigenlijk wel van de publiciteit en de schaarste. Ze vinden het wel fijn als hun product enig cachet krijgt.”

Dat gaat net zo goed op voor Adidas-schoenen als voor de laatste Xbox Series X en PlayStation 5. Je zou het makkelijk aan de consument kunnen wijten: als de meeste mensen zouden weigeren om op zo’n manier aan hun spullen te komen, zouden scalpers immers ook geen cent meer verdienen. Maar er zitten ook marketingstrategieën achter waar jaren over is nagedacht. En de meeste merken voelen er niet zoveel voor om daar wat aan te doen.

Afgezien van wat wetsvoorstellen hier en daar, zijn het vooral retailers die weerstand bieden. Toen de PlayStation 5 werd gelanceerd, zei het Amerikaanse Walmart bijvoorbeeld in het eerste half uur twintig miljoen bots te hebben geblokkeerd. Over Nederland zijn geen cijfers bekend, maar een blik op Marktplaats laat zien dat er genoeg PS5’s te krijgen zijn voor woekerprijzen. Detailhandelaren van Zuid-Korea tot het Verenigd Koninkrijk doen hun uiterste best om er iets tegen te verzinnen, zoals automatisch controleren of een bestelling echt is en verdachte bestellingen annuleren. Maar ze kunnen het niet in hun eentje opknappen. Grote gamebedrijven zullen het probleem vroeg of laat ook moeten aankaarten, want hun klanten beginnen zich steeds meer genegeerd te voelen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.