Een kijkje in de eerste vrouwenfietsclub in Saoedi-Arabië

Vijf jaar geleden sprak het Saoedische Comité ter bevordering van deugdelijkheid en het voorkomen van ondeugden - of de ‘religieuze politie’ - een fatwa uit: vrouwen werd het nu onder bepaalde omstandigheden toegestaan om te fietsen. Dat fatwa veranderde de manier waarop de samenleving omging met meisjes die wilden fietsen echter niet.

In haar voor een BAFTA genomineerde film Wadjda (uit 2012), heeft de Saoedische schrijver en regisseur Haifaa al-Mansour het verhaal verteld van een meisje wiens droom het is om een fiets te hebben. Maar wat ze hoort is dat fietsen iets voor jongens is. En niet alleen dat - ze hoort ook steeds verhalen over hoe fietsen meisjes onvruchtbaar maakt, hoe je als meisje nooit zult trouwen of kinderen zult krijgen als je besluit te gaan fietsen.

Toen ze opgroeide in Jeddah, een Saoedische kustplek aan de Rode Zee, hoorde de achttienjarige Nadima Abul-Enein dezelfde verhalen zodra ze vertelde dat ze wilde gaan fietsen. Maar met behulp van haar familie kreeg ze niet alleen een fiets, ze richtte ook nog eens Bisklita op, de eerste fietsclub voor vrouwen in Saoedi-Arabië.

“Als kind reed ik op mijn fietsje door de buurt, maar toen ik ouder werd moest ik door alle negatieve sociale druk stoppen”, vertelde ze me. “Maar mijn moeder en zussen moedigden me aan om het weer op te pikken. Toen ik dat deed, begon ik plaatjes van mijn ritjes op Instagram te zetten. Het was een schok dat zoveel vrouwen contact met me opnamen om te vragen of ze een keer mee mochten toeren. Toen begon ik een amateurfietsclub voor meisjes.”

Dat gebeurde eind 2015, en sindsdien groeit de groep. “Ons team begon met zes leden: mijn moeder, vier vriendinnen en ikzelf,” zegt Nadima. “Nu hebben we meer dan vijfhonderd leden met allerlei leeftijden en achtergronden – van tieners en moeders tot aan vrouwen met lichamelijke beperkingen. Iedere vrouw is welkom.”

Als ze niet aan het fietsen is of naar school gaat, is Nadima bijna altijd aan het sporten. Ze houdt van zwemmen en rennen en werkt als trainer voor de Saoedische Klimvereniging – de eerste rotsklim-organisatie van het land. Ze hoopt op den duur mee te kunnen doen aan internationale wedstrijden.

Volgens het fatwa uit 2013 staat de religieuze politie vrouwen die fietsen of motorrijden toe – zolang ze maar “gepast gekleed” zijn, en ze het niet als excuus gebruiken om hun abayas af te doen. Abayas zijn lange ‘bescheidenheidsgewaden’ die de meeste vrouwen in de regio dragen. De overheid raadt vrouwen ook aan in het gezelschap te fietsen van een ‘mahram’, een echtgenoot, vader of broer – of om op zijn minst gebieden te vermijden waar jongemannen rondhangen die vrouwen zouden kunnen lastigvallen.

Zoals verwacht viel het idee om te fietsen onder supervisie van een man niet heel lekker bij vrouwen, en dat liet men ook weten op social media. De opmerkingen over hoe belachelijk het was waren niet van de lucht. De grafische ontwerper Mohammed Sharaf illustreerde de absurditeit van dat advies met zijn afbeelding ‘Not Against the Law’:

Bisklita rijdt niet met mahrams, legt Nadima uit. “De eerste keren dat we langs Jeddah gingen fietsen konden mensen amper hun ogen geloven,” herinnert Nadima zich. “Om eerlijk te zijn was het in het begin heel lastig – vreemdelingen gooiden dingen naar ons en scholden ons uit. Maar naarmate de mensen aan ons wenden, begon de stad ons meer en meer te steunen.”

Ondanks de vooruitgang, loopt het team nog steeds weleens tegen obstakels aan.

“Onlangs werden we staande gehouden bij een politie-controlepost, waar ons werd verteld dat we een vergunning nodig hadden, ook al hoeft dat van de wet dus helemaal niet,” zegt Nadima. “Dus heb ik Team Bisklita aangemeld als officieel lid van de Saoedische Fietsfederatie.”

Nadima heeft inmiddels flinke namen die haar club supporten. Prinses Reema bint Bandar Al Saud, hoofd van de Saoedische vrouwensportautoriteit, maakt er geen geheim van dat ze sport in de regio veel toegankelijker wil maken voor vrouwen. Zij steunt Bisklita dan ook volledig.

“Nadat we niet in bepaalde gebieden mochten fietsen, namen we contact op met prinses Reema, die ons toen hielp met het regelen van vaste, wekelijkse oefenperiodes in het Koning Abdullah-stadion in de stad,” zegt Nadima. “Op die manier kunnen we altijd ergens terecht om te oefenen, terwijl we wachten op goedkeuring om bij de Saoedische Fietsfederatie te worden toegelaten.”

Binnenin het Koning Abdullah-stadion heeft Nadima zelfs haar eigen handel opgezet: een winkeltje dat Pisklita heet en waar ze op maat gemaakte abayas verkoopt, speciaal gemaakt voor het fietsen. “Nu spreken we twee keer per week af in het stadion – op zondagen voor beginners en dinsdagen voor de gevorderde fietsers,” zegt ze. “Er is ons verzekerd dat zodra onze aanmelding is toegestaan, we overal heen kunnen fietsen.”