Een geheim Pools diner met Cristóvão M’Futila

Ik zit in de auto bij Alexandre Domingos Cristóvão M’Futila, in de Poolse stad Katowice. De voetballer parkeert zijn blauwe BMW midden op straat, pal voor de deur van een hotel. De plek lijkt niet echt op een parkeerplaats. “Ik parkeer overal zo, dat kan hier gewoon,” zegt hij. “Ik heb er één keer een boete voor gekregen. Kostte twee zloty, dat komt neer op vijftig cent. Wat dat betreft kun je hier leven als een zoon van God.”

De Groninger schiet snel naar binnen. Linksaf, rechtsaf, weer linksaf en zo de lift in. Op de 27ste verdieping van het gebouw blijkt een restaurant te zitten met een schitterend uitzicht over de omgeving. Het is een van de favoriete plekken van M’Futila (25), die uitkomt voor de club Zagłębie Sosnowiec. “Ik had je eigenlijk de lekkerste steak van de stad willen laten proeven, maar dat restaurant zit midden in het centrum. Daar kan ik nu even beter niet komen.”

M’Futila werd twee weken geleden uit de selectie gezet en op de transferlijst geplaatst na een rode kaart in de wedstrijd tegen Pogoń Szczecin (1-0 nederlaag). De aanvaller landde na een duel met zijn noppen op de borst van tegenstander Sebastian Walukiewicz. Hij werd voor tien wedstrijden geschorst en kreeg een geldboete van 20.000 zloty (bijna 5.000 euro).

“Niemand mag weten dat ik hier nu ben,” vertelt hij. “Ik moet eigenlijk trainen bij het tweede team. Mijn zaakwaarnemer heeft geregeld dat ik niet hoef bij de club te zijn, zolang ik maar niet in Katowice ben. Over twee dagen rij ik met mijn broer terug naar Nederland.” Daarom zit hij tot die tijd in Warschau. Tenminste, dat heeft hij de mensen bij zijn club wijsgemaakt. M’Futila lacht. “Ik was het twee dagen geleden alleen even vergeten. Ging ik naar de fanshop om wat T-shirts te halen. Werd ik natuurlijk herkend. Direct weer problemen. Gelukkig heeft mijn zaakwaarnemer het opgelost.”

M’Futila is in Nederland beter bekend als Alexandre Cristóvão. Hij is geboren in Angola. Samen met zijn moeder en zus vluchtte hij naar Nederland toen hij acht jaar oud was, en hij groeide op in Groningen. Hij bleek een voetbaltalent en speelde voor onder meer Be Quick 1887, FC Groningen en Cambuur. Via clubs uit Angola en Servië belandde hij in 2017 bij Zagłębie Sosnowiec, waarmee hij het afgelopen jaar naar het hoogste niveau van Polen promoveerde.

Momenteel staat M’Futila echter weer op het punt om te vertrekken. Hoewel het beroep tegen de schorsing nog loopt, is zijn Poolse zaakwaarnemer met de club in onderhandeling over ontbinding van zijn contract. “Die hele actie was per ongeluk, echt waar. Die rode kaart was voor de technisch directeur gewoon een excuus om mij naar het tweede team te kunnen sturen. Hij zoekt mij al vanaf het begin.”

M’Futila begint een lang betoog over het politieke gekonkel bij de club. Het komt er vooral op neer dat hij zich genaaid voelt door de technisch directeur, die zou proberen om spelers in het elftal te krijgen die bij bevriende zaakwaarnemers zitten. “Hij zal daar wel wat aan verdienen,” zegt hij. “Ik word moe van die politieke spelletjes. En de sfeer in de ploeg slaat ook nergens op. We zijn helemaal geen team, vind je het gek dat we laatste staan. Er is een keiharde scheiding tussen de Poolse spelers en de buitenlanders.”

Die splitsing komt onder meer door zijn donkere huidskleur, vertelt M’Futila. “Sommige van die Poolse jongens zijn gewoon racisten. Het lijkt wel alsof ze daar trots op zijn. Tijdens de training roepen ze gewoon “kurwa czarny” naar me [“fucking zwarte”]. Ik wist natuurlijk wel dat racisme in Polen voorkomt en was er ook al voor gewaarschuwd door Vamara Sanogo, een teamgenoot, maar je moet het toch zelf ervaren om te weten hoe erg het is. De eerste keer was schrikken. Maar ik ben gewoon terug gaan schelden. Ik ben trots op wie ik ben en loop met mijn borst vooruit.”

Los van het racisme, heeft M’Futila ook problemen met de Poolse mentaliteit in het algemeen. “Ze kunnen er niet tegen dat ik zeg waar het op staat. Ik ben direct en heb een sterke persoonlijkheid. Als ik een probleem heb met jou, zeg ik dat in je gezicht. En als Sanogo mij de bal niet geeft tijdens de wedstrijd, scheld ik hem ook verrot. Maar dan lossen we het in het veld op, zoals mannen dat doen. Daarna niet meer zeuren. Die Polen zijn in het veld allemaal mietjes, maar blijven na afloop wel zeiken. Omdat zij mij die negatieve energie geven, geef ik ook negatieve energie terug.”

Net als ik opsta om naar de wc te gaan, gaat zijn telefoon. Het is de technisch directeur van Zagłębie Sosnowiec. Als ik terugkom, vraag ik wat hij te zeggen had. “Ik heb niet opgenomen,” zegt M’Futila. “Ik moet eerst met mijn zaakwaarnemer overleggen wat ik wel en niet kan zeggen. Ieder woord kan invloed hebben op de onderhandelingen.” Ondertussen brengt de ober een grote pot met groene thee voor M’Futila. Hij worstelt wat met het dekseltje, en gooit vervolgens het suikerzakje erin. “Ineens drink ik alleen maar thee, man. Hiervoor dronk ik nooit thee. Had ik alleen thee in huis voor bezoek. Dat bleef dan maanden staan. Nu moet ik iedere week naar de supermarkt voor thee.”

Het racisme ervaart M’Futila vooral rondom het voetbal, vertelt hij verder. “Als we tijdens mijn eerste seizoen na afloop langs de supporters liepen om ze te bedanken, trokken sommigen hun hand terug als ik mijn hand uitstak. En bij de uitwedstrijd tegen Ruch vorig seizoen, stond ik voor de wedstrijd in de catacombe. En je weet toch, er lopen altijd van die mascottes mee het veld op. Dus er stond een jongetje naast me, maar die werd snel door zijn ouders weggehaald. Dat soort dingen gebeuren gewoon. Tijdens de wedstrijd maakten fans ook oerwoudgeluiden.”

Toch heeft dat niet veel invloed op hem, zegt M’Futila. Hij probeert er gewoon boven te blijven staan. “En aan het einde van de maand word ik toch beter betaald dan zij. Ik ga er eigenlijk ook alleen maar beter door spelen. Die wedstrijden tegen Ruch wonnen we met 1-0, en wie maakte de enige goal? Alexandre. Met dat doelpunt bracht ik mijn club naar het hoogste niveau. Daarna gingen onze eigen fans mij ook wel waarderen.”

Inmiddels is Sosnowiec nog geen acht kilometer van het restaurant begonnen aan de competitiewedstrijd tegen Lech Poznan. M’Futila zit nog altijd rustig in zijn grijze joggingsoutfit in het luxe restaurant. Hier weet hij zeker dat hij veilig is. Mensen die hem zouden kunnen herkennen als voetballer, komen hier toch niet. “Ik ga vaak lekker eten in de stad met Sanogo. Meestal gaan we rond een uurtje of tien dan wel weer naar huis. Maar het gebeurt vaak dat we dan de volgende dag op de club komen en de trainer ons wil spreken, omdat er mensen hadden gebeld die ons tot laat in de avond in de stad hadden gezien. Maar ik moet toch eten?”

Het is afgunst, volgens M’Futila. “Weet je, mensen hier zijn niet ruimdenkend. Iedereen is hier de hele dag boos. De kassière in de supermarkt kijkt je niet eens aan. Allemaal zijn ze boos. Ik snap het ook wel, de economie en dat soort dingen is niet allemaal goed geregeld hier. Veel mensen zijn zelfs nog nooit buiten Polen geweest.” De ober zet ondertussen het eten op tafel. Op het bord van M’Futila ligt een steak met spinazie en friet. Met mes en vork werkt hij het geheel langzaam naar binnen. “Ik kan alleen met mijn linkerkant kauwen. Ik ben hier laatst naar de tandarts geweest om een gaatje te vullen. Nu heb ik nog meer pijn. Ik vertrouw ze niet meer en ga pas in Nederland weer naar een tandarts.”

Zijn zus en broertje wonen nog steeds in Groningen. Voor hem is het ook min of meer zijn thuis, al heeft hij nog niet het idee dat hij zijn plek op de wereld echt gevonden heeft. “Ik moet verliefd worden op een plaats, dat is nog niet gebeurd,” zegt hij. Vier jaar nadat hij met zijn familie naar Nederland was gevlucht, ging zijn moeder weer alleen terug naar Angola, waardoor M’Futila opgroeide in een pleeggezin. Hij praat niet graag over zijn jeugd. “Ik heb er een keer iets over gezegd in een interview voor een krant, en daarna kreeg ik allemaal reacties van mensen die me met van alles en nog wat wilden helpen. Lief bedoeld hoor, maar ik werd meteen bestempeld als een zielige vluchteling. Daar heb ik helemaal geen behoefte aan.”

Na bijna een uur eten is het bord van M’Futila nog niet leeg. Uiteindelijk komt de ober de restanten ophalen. “Ik hou echt van lekker eten, man,” zegt hij. “Ik ken alle restaurants uit de stad.” Verder leidt hij een maximaal relaxed leven. “Ik ben veel thuis, kijk veel Netflix. Ik ben zelfs begonnen aan vrouwenseries. Ik kijk nu Reign. Ik ben helemaal gepakt door het verhaal. Als ik straks thuis ben, ga ik meteen weer verder kijken.”

Niet veel later rijden we terug naar mijn hotel. We passeren onderweg een aantal nachtclubs. Het is onbekend terrein voor hem, zegt M’Futila. “Ze draaien hier overal van die Polski house. Dat is bam, bam, bam, bam. Niks voor mij. Ik ben meer van de r&b, maar dat kennen ze hier helemaal niet.” Zelfs voor de liefde gaat de vrijgezelle voetballer niet op stap, ondanks dat Katowice overloopt van het vrouwelijk schoon. “Ik ben al lang bezig met een hele mooie vrouw in Nederland. Schrijf dat maar op.”

Terwijl we op de stoep staan voor mijn hotel, evalueert M’Futila zijn eigen loopbaan. “Het is niet gegaan zoals ik ooit gedroomd heb. Het is een beetje een gekke carrière, maar wel een grappige. Ja, toch?” In zijn hart wil hij nu naar maar één club: FC Groningen. Hij heeft er spijt van dat hij er zo vroeg weg is gegaan. Hij mocht er destijds blijven op amateurbasis, maar ging op advies van zijn zaakwaarnemer naar Cambuur. “Dat was achteraf gezien een hele slechte keuze. Bij Cambuur is mijn carrière verpest. Ze keken een jaar lang helemaal niet naar mij om.”

Wat M’Futila betreft, is FC Groningen wel degelijk een realistische optie. “Volgens mij hebben ze niet zulke goede spitsen, toch? Als ze me een redelijk salaris betalen, ga ik zo terug. Ik hoef geen dik contact, maar ik wil niet hoeven nadenken over de prijs als ik lekker naar een restaurant ga. Dat is het belangrijkste.” Als Groningen niets wordt, heeft hij wel al alternatieven: er zijn aanbiedingen binnen uit Azerbeidzjan en Cyprus. “Maar ik twijfel. Moet ik nog een poging wagen om in Europa hogerop te komen of kies ik voor het geld?”

M’Futila is nu 25 jaar. Hoe de rest van zijn carrière eruitziet weet niemand, maar een ding is zeker: Polen is absoluut geen optie meer. “Ik hoop dat ik nog maar één keer hier hoef te komen: om de papieren te tekenen dat ik transfervrij ben.”