Hoe Eric Cantona de flair terugbracht in het Engelse voetbal

Eric Cantona was misschien wel de eerste echte superster op de Engelse velden. Hij was de belangrijkste pion in het grote succes van Sir Alex Ferguson bij de club, maar hij maakte vooral indruk met zijn unieke uitstraling. Het was simpelweg een nogal arrogante vent, maar toch kwam hij ermee weg. Ik was nog maar een kleine jongen toen de Fransman al over de Engelse velden denderde. Voor mij was hij toen al de meest bekende en intrigerende man die op aarde rondliep.

Hij oogde nonchalant, maar deed dingen die duidelijk alleen mogelijk waren met uren van oefening en toewijding. Toch liet hij die toewijding nooit merken en het leek alsof het hem allemaal niks uitmaakte. De arrogantie spatte ervan af. Je merkte het aan de vorm van zijn mond, de manier waarop hij uit zijn ogen keek en hoe hij zijn handen op zijn heupen legde als het spel even stil lag. Bovendien droeg hij zijn kraag altijd op een nonchalante en provocerende manier omhoog. Cantona gaf geen moer om wat de mensen over hem dachten. Een hoop mensen zagen hem als een arrogante man, maar geheel in zijn stijl deed hij er zelf graag nog een schepje bovenop. In een reclamecampagne van Nike werd 1966 bestempeld als een geweldig jaar voor het Engelse voetbal. Niet omdat het land dat jaar wereldkampioen werd, maar omdat Cantona werd geboren. De Fransman stond pontificaal op een poster en bevestigde daarmee zijn arrogante houding. Arrogantie klinkt natuurlijk negatief en hij lokte misschien ook veel irritatie uit, maar van Cantona pikte ik dat.

Hij hielp het Engelse voetbal uit het slop. De jaren tachtig waren net achter de rug en de hooligancultuur had een grote ravage achtergelaten in de Engelse competities. Bovendien was het voetbal er ook een stuk saaier op geworden.

Gelukkig kwam Cantona bij Manchester United. Met zijn flair en zelfvertrouwen gaf hij het Engelse voetbal zijn ziel terug. Aan het einde van het seizoen in 1994 werd Cantona voor de tweede keer op rij kampioen, won de dubbel met United, werd verkozen tot speler van het jaar en scoorde achttien keer. Toch is dat natuurlijk niet het enige moment waarop Cantona naam maakte op de Engelse velden. Hoe magistraal zijn goals en assists ook waren, iedereen herinnert zich het moment waarop hij in de uitwedstrijd bij Crystal Palace tekeer ging. De karatetrap die hij in januari 1995 uitdeelde aan een supporter staat veel mensen nog op het netvlies gebrand. Hij liet zich provoceren, verloor zijn controle en brak met alle wetten. Dat deed hij wel vaker, maar nog nooit zo schokkend als toen.

Toch viel er wel iets te zeggen voor het gedrag van Cantona. Hij werd aan zijn shirt getrokken, vloog Richard Shaw aan en kreeg rood. Intussen was Crystal Palace-supporter Matthew Simmons al elf rijen naar beneden gestormd. Toen Cantona richting de spelerstunnel liep, kreeg hij het advies van Simmons om op te rotten naar Frankrijk.

De daaropvolgende seconden staan in het collectieve geheugen van voetballiefhebbers gegrift. Cantona worstelde zich los uit de handen van teammanager Norman Davies en probeerde intussen Simmons een lesje te leren met zijn noppen. De verbijsterde vrouw die naast Simmons staat, staat symbool voor de schok die door het Engelse voetbal ging. Het was even doodstil in het stadion voordat de storm losbarstte. Iedereen had even tijd nodig om dit te laten bezinken. Was dit echt gebeurd? Ik herinner me dat het journaal van negen uur opende met dit verhaal. Ik was klein en begreep nog niet goed wat Cantona geflikt had, maar het moest wel iets verschrikkelijks zijn. Mannen in pakken waren heel serieus aan het praten over hem, dus waarschijnlijk had hij iemand mishandeld, of erger. Ik wist het niet, maar het leek zeker dat de politie hem zou ondervragen. Het was me in ieder geval duidelijk dat het een ernstige zaak moest zijn.

Dat hij alleen probeerde een man te schoppen die hem zojuist de huid had volgescholden, viel dus eigenlijk wel mee. Het voelde voor mij, als kind van acht, heel verwarrend. Maar de publieke opinie was eenduidig en Cantona werd behandeld als een crimineel.

De voetbalbond deed hetzelfde. Cantona werd geschorst voor acht maanden. Tot overmaat van ramp voor United verloren ze ook nog eens de titel op een punt. Het meest ontluisterende was misschien nog wel dat de Fransman werd veroordeeld tot een werkstraf van 120 uur. Toen bekend werd dat Cantona acht maanden geschorst werd, gaf hij een persconferentie in een piepklein kamertje dat volgepakt was met journalisten. “Als de zeemeeuwen een vissersschip volgen, is dat omdat ze denken dat er sardientjes in de zee worden gegooid,” zei Cantona toen. Een doodse stilte volgde. Cantona bedankte de pers, stond op en verliet de zaal. De journalisten volgden hem en hoopten dat hij wat sardientjes zou uitgooien, maar hij ging weg zonder nog een woord te zeggen. De arrogantie van Cantona om dit te zeggen en daarna binnen een paar seconden zijn gelijk te halen, gaf zijn genialiteit wel aan. Ondertussen had de carrière van Cantona een hele andere wending gekregen en leek zich in een diep dal te storten. Toch vond hij na acht maanden razendsnel zijn plekje terug in het elftal van Ferguson. Er volgden nog twee Premier League-titels en hij maakte de winnende in de finale van de FA Cup. Zijn status kwam in rap tempo weer op het niveau waar het was gebleven. Hij werd door de pers verkozen tot speler van het jaar, werd zelfs tot aanvoerder gebombardeerd bij Manchester United en maakte zijn mooiste goal ooit. Vervolgens – zeven dagen na zijn vierde titel in vijf jaar – maakte hij bekend dat hij ging stoppen met professioneel voetbal. Niemand zag dat aankomen. Hij was nog maar dertig jaar oud en in de vorm van zijn leven. Zes maanden daarvoor zorgde hij nog voor een van de meest legendarische goals in de geschiedenis van de club. Zijn aangekondigde afscheid kwam binnen als een schok. Maar achteraf gezien is het moment en de manier waarop hij stopte, typerend voor de Fransman. Hij wist dat hij niet nóg belangrijker kon zijn voor het team dan hij op dat moment was. Met aftakeling nam hij geen genoegen, dus stopte Cantona op zijn hoogtepunt. Hij ging weg in stijl. Niet te laat en gewoon door de voordeur. Misschien is Cantona wel de belangrijkste sleutel achter het jarenlange succes van Ferguson bij United. Hij hielp de goede club om een topclub te worden. Bovendien liet hij een groepje jongeren (Giggs, Beckham en Scholes) zien hoe een superster eruit zag. Hij was dynamisch, temperamentvol en ging weg op het moment dat hij er genoeg van had. Op een moment dat het Engelse voetbal in een dalletje zat, hadden we ons geen betere vaandeldrager kunnen wensen.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.