Hoe Patrick Woerst het bewustzijn van voetballers traint

Je krijgt een bal aangespeeld, wordt niet gecoacht en draait open, er staat toch een tegenstander in je rug en je raakt de bal kwijt. Als jeugdtrainer van Sparta Rotterdam zag Patrick Woerst dit vaak fout gaan bij zijn pupillen. Maar er was niet echt een oplossing voor.

Nu, bijna drie jaar later, traint de 33-jarige Woerst het bewustzijn van ongeveer veertig prof- en jeugdspelers en plaatst hij analyses van absolute topspelers op zijn instagram @footballawareness. VICE Sports ontmoet hem bij zijn vaste trainingsveld in Rotterdam tijdens een training met het Feyenoord onder 12-talent Furkan Ulutas. “Furkan is echt mijn protégé, ik train hem al twee jaar.”

Vlak voor het interview was Woerst nog in Augsburg, waar hij een sessie had met de IJslandse spits Alfred Finnbogason. Zijn oren zitten nog een beetje dicht van de vlucht als hij het hek van zijn trainingsveld opent.

VICE Sports: Hey Patrick, je komt net terug uit Augsburg. Hoe was het daar?
Patrick Woerst: Koud. Nog kouder dan hier. Ik heb binnen met Alfred getraind, omdat het buiten gewoon te koud was. Had hij ook nog speciaal voor mij geregeld dat ik als enige de groepstraining mocht zien, verder was het besloten. Stond ik daar twee uur langs het veld kou te lijden.

Hoe reageert een club als Augsburg op het feit dat jij na hun eigen training een speler nog meer gaat trainen?
Eigenlijk heel goed. Alfred heeft de trainer verteld wat ik doe en hoe ik hem beter kan maken. Ik geef ook geen fysiek zware trainingen, ik train eigenlijk meer het brein. Hun inspanningstrainer kwam zelfs nog naar mij toe, omdat hij echt geïnteresseerd was in wat ik doe. Hij wilde dat ik hem allemaal materiaal zou opsturen.

Jij traint spelers in awareness. Wat houdt dat precies in?
Veel mensen associëren het meteen met kijken, maar het is meer. Kijken draagt eraan bij, maar het gaat om bewustzijn. Je bewustzijn is niet trainbaar, maar dingen die daaraan bijdragen, zoals kijken, horen en voelen, wel. Wat je waarneemt gaat van je ogen naar je hersens en die sturen weer een signaal door naar je spieren. Daar werk ik veel aan, om dat te verbeteren. Je kunt het waarnemen, maar je moet het ook om kunnen zetten in een actie.

Hoe ben je op het idee gekomen om je hierin te specialiseren?
Bij Sparta zag ik het vaak fout gaan. Jongens draaiden weg zonder te kijken en verloren de bal. In diezelfde periode twijfelde ik ook een beetje wat ik wilde gaan doen. Ik had mijn TC2 gehaald en was al twaalf jaar jeugdtrainer. Ik besloot om daarmee te stoppen en meer tijd hierin te steken.

Welke speler is nou erg goed in awareness?
Eén van de spelers die zich altijd bewust is van zijn omgeving, is Xavi Hernández van Barcelona. Ik heb eens een aantal wedstrijden alleen maar op hem gelet. Hij is continu bezig met om zich heen kijken. Hij zoekt ruimtes, medespelers en tegenstanders. Het mooiste voorbeeld voor mij is de Champions League-finale tegen Juventus in 2015, één van zijn laatste wedstrijden voor Barcelona. Xavi komt het veld in voor Iniesta en voordat hij tien meter in het veld staat, heeft hij al vijf of zes keer om zich heen gekeken. Als ik dat zou doen, zou ik hoofdpijn krijgen. Zo heeft hij tot zijn 35e op het allerhoogste niveau gespeeld. Als awareness zo’n groot verschil kan maken voor Xavi, waarom proberen we dat dan niet trainbaar te maken?

Je wist wat je wilde bereiken, hoe heb jij je methodes en trainingsvormen ontwikkeld?
Poeh, daar sta ik vaak niet eens bij stil. Ik begon Xavi te analyseren. Hoe beweegt hij? Wat doet hij? Wanneer kijkt hij? Hoe vaak kijkt hij? Wat heb je hiervoor nodig? Dat heb ik uitgewerkt in bepaalde principes waar ik mee werk.

Door heel veel wedstrijden en mijn eigen trainingen te analyseren komt er iedere dag iets bij. Maar ik haal ook inspiratie uit andere sporten. Ik ben een groot fan van de Oekraïense bokser Vasyl Lomachenko. Hij zegt: “Als je technisch, fysiek en conditioneel top bent en je gaat ook nog eens je hersens trainen, wie stopt je dan nog?” Van hem heb ik coördinatietrainingen overgenomen, maar wel aangepast aan mijn werkwijze.

Welke principes heb je uiteindelijk ontwikkeld?
Er zijn drie belangrijke momenten. ‘Voordat’: het moment voor je de bal aangespeeld krijgt moet je waarnemen wat er om je heen gebeurt. ‘Tijdens’: waar staan je ploeggenoten, waar is de ruimte als je de bal eenmaal hebt. En ‘nadat’: als je de bal hebt overgespeeld, moet je meteen weer beginnen met kijken wat er gebeurt, maar als je de bal kwijtraakt, moet je meteen defensief kijken om bijvoorbeeld looplijnen te blokkeren. Met Furkan werk ik nu zelfs aan een vierde moment, het moment dat je de bal aanneemt, maar dat is nog in ontwikkeling.

Hoe ziet jouw training er ongeveer uit?
Ik wil geen oefeningen prijs geven. Op mijn Instagram laat ik ook altijd maar kleine stukjes zien. Wat ik doe is uniek en dat wil ik graag zo houden. Maar ik kan de basis wel uitleggen. Spelers moeten in de wedstrijd met hun omgeving bezig zijn. Een voorbeeld is dat ik tijdens de training een scherm achter ze zet waar een slideshow op afspeelt. Ze moeten steeds zeggen wat er op dat scherm staat voordat ze de bal krijgen en nadat ze hem weer wegspelen. Soms zijn er opdrachten verbonden aan bepaalde foto’s. Zo leren ze kijken, het in zich opnemen en er naar handelen.

Om een speler bewust te maken van zijn medespelers tijdens het koppen, gebruik ik smartgoals. Die laat ik de speler neerzetten waar hij denkt dat zijn medespelers in de wedstrijd staan, ik gooi hem een bal toe en dan moet hij hem naar het oplichtende goaltje koppen.

Dat zijn twee simpele voorbeelden, maar ik heb ondertussen veel trainingsvormen ontwikkeld aan de hand van mijn principes. Het mooie is dat ik steeds nieuwe oefeningen moet bedenken voor verschillende type spelers. Veel van mijn oefeningen zijn vanuit stilstand. Toen kwam Joris van Overeem van AZ naar mij toe en zei dat hij het interessant vond, maar dat hij een lopende speler is en dus niks aan mijn oefeningen heeft. Daarop heb ik oefeningen bedacht die hij vanuit zijn loopactie kan doen.

Je traint nu ongeveer veertig spelers. Hoe ben je begonnen? Want je had niet meteen zo veel mensen klaar staan toch?
Toen ik hier tweeënhalf jaar geleden een beetje mee begon, opende Tony Pengel (ook wel bekend als de rapper U-niq) net zijn voetbalschool. Daar mocht ik het op teamniveau testen. Tegelijkertijd trainde ik doordeweeks met Luc Castaignos, die ik al van kinds af aan ken. Daar kwamen even later Sigourney Bandjar, Guy Ramos en Mawouna Amevor bij. Met die vier spelers ben ik begonnen mijn ideeën over awareness uit te werken. Die gasten hebben me ook aangemoedigd om met social media te beginnen. Toen ging het hard. Ik had binnen tweeënhalf jaar bijna dertigduizend volgers op Instagram. Daarna is de werving vooral via Instagram gegaan.

Jammer genoeg is mijn eerste account een tijdje terug geblokkeerd, omdat ik auteursrechten zou hebben geschonden bij het plaatsen van analyses. Ik kan hem nog terugkrijgen, maar heb nu al een nieuw account dat heel goed loopt.

Hoe kom je via Instagram in contact met spelers?
Een mooi voorbeeld van een speler die mij via Instagram heeft gevonden is Robin Shroot. Hij is een Noord-Ier die eerst in Noorwegen speelde en net voor Nashville FC in de Verenigde Staten heeft getekend. Hij heeft mij gevonden via ‘Verkennen’ op Instagram. Daarna heeft hij mij benaderd en zei dat zijn hele kijk op voetbal is veranderd door mijn filmpjes. Na wat whatsappen hebben we een afspraak gemaakt en een training gepland. Zo is het met veel spelers gegaan.

Bij de jeugdspelers gaat het meestal via via. Ouders van teamgenoten zagen dat Furkan opeens meer om zich heen keek en meer op zijn omgeving lette. Die vroegen zijn moeder hoe dat kon, of hij ergens anders trainde. Zo heb ik nog twee teamgenoten van Furkan erbij gekregen.

Kun je een voorbeeld geven van een speler die je traint en hoe hem dat geholpen heeft?
Eén persoon springt er voor mij echt uit, Wessel Dammers. Hij speelt nu bij Fortuna Sittard, vorig seizoen bij Feyenoord. Daar ben ik echt trots op. Toen ik hem begon te trainen, speelde hij nog bij Jong Feyenoord en trainde hij niet eens met het eerste mee. Nadat we bijna een half jaar wekelijks hadden getraind, kwam de wedstrijd tegen Manchester United op Old Trafford. Eric Botteghin was geblesseerd, dus Wessel was de enige echte centrale verdediger die Van Bronckhorst nog had. Alleen had hij nog niet eens zijn competitiedebuut gemaakt. Het gerucht ging dus dat Renato Tapia zou spelen. Van Bronckhorst durfde het toch met Wessel aan. Hij heeft zijn officiële debuut voor Feyenoord gemaakt op Old Trafford tegen Zlatan Ibrahimovic.

Tijdens die wedstrijd zag ik alles terugkomen waar we hard aan hebben gewerkt. De looplijnen van Ibra blokkeren, hoge ballen goed verwerken, overzicht houden. Na afloop kreeg ik ook meteen de waardering van hem en zijn vader. “Mede dankzij jou heeft hij zich zo goed staande gehouden tegenover Ibrahimovic.” Alleen jammer dat ze 4-0 verloren. Wessel speelt nu wekelijks bij Fortuna Sittard. Daardoor kunnen we niet meer trainen, maar ik doe nog wel analyses met hem, meestal via FaceTime. Hij zegt dat hij nu pas merkt wat hij eraan heeft, omdat hij het vaker kan toepassen.

Spelers komen van allerlei windhoeken naar jou toe. Zijn clubs hier wel voldoende mee bezig?
In Nederland zijn Heracles, Vitesse, AZ en sc Heerenveen hier op een of andere manier mee bezig. De keeperstrainer van Heracles gebruikt een aantal dezelfde instrumenten als ik en bij AZ doen ze iets met kijken. Maar de meeste Nederlandse clubs gaan niet diep genoeg de materie in. Ze doen bijvoorbeeld een passvorm waarbij spelers om zich heen moeten kijken, maar tijdens het positiespel speelt het helemaal geen rol meer. Ze zijn bezig met één onderdeel, ik kijk naar het complete plaatje.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.