Op bezoek bij voetballer Marco Pappa in Guatemala

Marco Pappa (31) loopt met de zon in zijn rug het veld van Xelaju MC af. "Hoe gaat het met jou?", vraagt hij lachend. De enige Guatemalteekse voetballer die ooit in Nederland speelde, spreekt na vijf jaar nog een paar woorden Nederlands. Pappa kwam in 2012 voor zeven ton naar SC Heerenveen en kreeg er een salaris van een half miljoen per jaar. Maar ondanks het hoge prijskaartje, speelde hij onder coach Marco van Basten in Friesland slechts twaalf wedstrijden in twee jaar.

“Volgens mij wist Van Basten niet eens wie ik was,” zegt hij nu. We nemen plaats op de tribune achter het doel. Terwijl we uitkijken op twee vulkanen, gaan we terug naar de tijd dat Pappa voor Heerenveen speelde. Hij vertelt over kroketten eten na een avond stappen, corruptie in het voetbal en die keer dat hij werd neergestoken door een voormalige Miss Washington en op het randje van de dood balanceerde.

VICE Sports: Wat een uitzicht hier, dat heb je bij Nederlandse stadions niet.
Marco Pappa: Voor ons zijn bergen en vulkanen normaal. Wel moet ik hier wennen aan de hoogte. Ik woon sinds twee maanden in Quetzaltenango, nadat ik twee jaar in Guatemala-Stad woonde, dat veel lager ligt. Quetzaltenango is een stad op 2300 meter hoogte en dat doet wat met je lichaam. De eerste weken was ik ziek. Nu heb ik altijd een droge mond en af en toe hoofdpijn. Niet lekker tijdens het voetballen.

Hoe is het met je Nederlands?
Ik spreek het nog een klein beetje. Bijvoorbeeld ‘hoe gaat het?’, ‘mijn naam is Marco Pappa’ en een scheldwoord dat ik als katholiek liever niet zeg. Na de training moesten we van SC Heerenveen naar Nederlandse les. Als je niet ging, moest je een boete betalen. Teamgenoten lachten mij uit omdat ik de fysiotherapeut drie maanden lang ‘Bincent’ heb genoemd. De 'V' is een 'B' in het Spaans, maar niemand had mij verteld dat dat in het Nederlands niet zo was.

Hoe ben je in 2012 in Nederland terechtgekomen?
Ik debuteerde op mijn achttiende bij Municipal in Guatemala-Stad en na een seizoen kon ik naar Chicago Fire in de Verenigde Staten. In het buitenland spelen is een grote kans voor voetballers uit Guatemala. Ons voetbal is niet zo bijzonder: als je in onze competitie een superster bent, betekent dat internationaal niets. Na vier jaar in Chicago liep mijn contract af en ik had veel opties. Ik kon naar Toluca en Puebla in Mexico, Colo-Colo in Chilli en LDU Quito in Ecuador. Allemaal goede clubs die me genoeg zouden betalen, maar ik wilde wat anders doen dan andere spelers uit mijn land. Ik wilde mijn droom uit laten komen en SC Heerenveen bood me die kans om in Europa te spelen.

Hoe kwam de transfer naar Heerenveen tot stand?
De scouts van Heerenveen en voorzitter Robert Veenstra kwamen naar Chicago om mij te zien spelen. Ze waren na drie minuten verkocht, want een van mijn eerste balcontacten was een doelpunt vanaf de middenlijn. We gingen dineren en hadden een goed gesprek. Ze volgden mij al langer en kenden mijn kwaliteiten. Ik stelde voor dat ze me zes maanden later zouden halen wanneer mijn contract afliep. Twee dagen later belden ze met het bericht dat ze me meteen wilden aantrekken. Ik was de eerste speler uit Guatemala waar een Europese club een transfersom voor betaalde. Ik kende de Eredivisie en wist dat er technisch gevoetbald wordt. Ik dacht dat Heerenveen de juiste keuze was. Achteraf is het teleurstellend, want ik heb geen belangrijke dingen kunnen doen voor de club.

In twee jaar tijd heb je twaalf wedstrijden gespeeld. Waarom zijn dat er niet meer geweest?
Dat is een moeilijke vraag. De club had veel moeite voor me gedaan, maar toen ik de eerste keer aankwam bij het stadion, leek het erop dat trainer Marco van Basten mij niet kende. Als je een speler graag wil, dan ken je zijn gezicht. Je weet hoeveel kinderen hij heeft en wat hij kan. Van Basten wist niets. Ik kreeg het idee dat de directie mij had gehaald zonder dat de trainer mij wilde hebben.

Hoe was jouw contact met Van Basten?
Van Basten is een goed persoon en als voetballer heeft hij de top gehaald, maar als coach was hij te stoïcijns. Hij was erg rustig en praatte niet veel. We hadden wel een paar gesprekken over Guatemala en mijn familie, maar daar kwam ik niet voor. Ik kwam om te voetballen. Aan het eind van de dag werkte het niet. We hadden geen klik. Bovendien speelde Filip Djuricic op mijn positie en de club was bezig hem te verkopen aan Benfica, dus hij moest spelen. Voetbal is business.

Je was ver van huis en je speelde niet. Hoe ging je daarmee om?
Het was niet makkelijk. Ik was 24, voor de eerste keer in Europa en mijn vrouw was zwanger. We woonden in Drachten en er was weinig te doen. Heel anders dan een appartement in een drukke stad als Chicago. Ik had wel een mooi huis met een grote tuin. Drachten zal ook voor altijd een plek in mijn hart hebben, want mijn dochter is daar geboren. Ze is een cadeau uit Nederland. Veel mensen zijn verbaasd als ze de geboorteplaats op haar paspoort zien, want ze hebben geen idee wat Drachten is.

Beviel het leven in Nederland?
In Nederland kun je frisse lucht inademen. De auto's blazen geen zwarte rook uit en de straten zijn schoon. Ik herinner me ook de kou. Ik had twee jaar eerder mijn voet gebroken en door de sneeuw kreeg ik daar weer pijn. Verder moest ik wennen aan het eten. In Guatemala heb je veel verschillende gerechten en smaken. In Nederland is het eten vaak hetzelfde. Ontbijt met yoghurt, brood of fruit en 's avonds aardappels, groente en vlees. Ik moet wel zeggen dat ik de kroket heb leren waarderen. Eerst lustte ik die niet, maar na een avond stappen is een kroket het lekkerste wat je kan eten.

Ik heb gehoord dat je wel van een feestje houdt.
Ik ben jong en wil van het leven genieten. Het probleem is dat iedereen hier mij kent. Als ik iets ga eten met een drankje erbij, gaan er meteen verhalen rond dat ik dronken ben. In Drachten ging ik af en toe uit. Eén keer kwam Van Basten erachter. Ik was met een Nederlandse vriend in de kroeg en gaf mijn telefoon aan een vriend van hem om een foto te maken. Die gozer is toen op mijn Twitter gegaan en heeft een tweet geplaatst om drie uur ‘s nachts. De volgende dag stond er in de krant: 'Marco Pappa had gisteren een lange avond.' Echt een naaistreek, want ik dacht dat die vriend aardig was en betaalde zelfs zijn drankjes. Ik had 150 duizend volgers, dus iedereen wist het al toen ik de volgende dag wakker werd. Van Basten hoorde er ook van en wilde mij spreken. Toen heb ik hem eerlijk het verhaal verteld en het was geen probleem.

Vind je dat voetballers kunnen drinken?
Nee, eigenlijk niet. In elk geval niet te veel. Het probleem is dat je niet goed slaapt van alcohol, dus de dag erna ben je minder fit. Het ligt ook aan de cultuur van het land. In Amerika zijn sporters meer open over alcohol. Als we met Chicago Fire een uitwedstrijd hadden, gaf de club ons geld om lekker te gaan eten en drinken. De enige verplichting was dat je je sportmaaltijd opat voor de wedstrijd. In Nederland moet je mee in de spelersbus, naar het hotel en eten met de groep.

In de tijd van Heerenveen speelde je interlands voor Guatemala. Hoe ging dat zonder wedstrijdritme?
Mensen hadden hoge verwachtingen van mij bij de nationale ploeg, maar het was niet ideaal om te spelen zonder ritme. Ook de lange reisafstanden waren een probleem. Tijdens een interland tegen Argentinië, waarin Lionel Messi een hattrick scoorde, brak ik mijn elleboog op twee plekken. Daarna moest ik bijna twintig uur reizen met een gebroken elleboog. Bij de landing deed het flink pijn. Maar de operatie in Heerenveen was perfect. Mijn elleboog werkt bijna net zo goed als de andere die ik niet heb gebroken. In Guatemala is het lastig om een goede dokter te vinden, zeker als je weinig geld hebt.

Na tweeënhalf jaar verbrak je je contract bij Heerenveen. Was dat achteraf gezien de juiste keuze?
Ik heb nooit de kans gekregen die ik nodig had. Het blijft raar dat een club zo veel voor je betaalt en dat je vervolgens niet speelt. Mijn doel was om indruk te maken bij Heerenveen en een grotere club in Europa te bereiken. Dat lukte niet, dus we maakten een deal en ik ging transfervrij terug naar Amerika (Seattle Sounders, red.). Zes maanden later vertrok Van Basten bij Heerenveen. Wie weet wat er gebeurd was als ik iets meer geduld had gehad.

Al met al heb ik een goede tijd gehad bij Heerenveen. Ik heb veel vrienden gemaakt. Met Alfred Finnbogason, Sven Kums en Daniël de Ridder heb ik nog weleens contact. Twee jaar geleden ben ik naar Amsterdam gegaan en toen sliep ik bij Daniël. Ik moest voor bankzaken in Amsterdam zijn, omdat ik nog een account bij ING heb. Als voetballer moet je weten hoe je met je geld omgaat. Ik zei het al, het is een business.

Na Heerenveen heb je nog jaren in de Amerikaanse MLS gespeeld. Heb je daar mooie dingen meegemaakt?
Ik speelde tegen grote spelers als Thierry Henry, David Beckham en David Villa. Toen ik in Nederland speelde, lachten spelers om de MLS. 'In Amerika snappen ze niets van voetbal,' zeiden ze. Nu vragen mijn Europese vrienden hoe ze in Amerika kunnen spelen. Iedereen wil in New York of Chicago wonen en door het land reizen om te voetballen. Ik had meer vrijheid dan in mijn tijd bij Heerenveen. In Nederland was ik getrouwd en kreeg ik een kind. Nadat ik op mijn 24e ging scheiden, heb ik dingen gedaan die ik eerst niet deed. In Amerika kun je rustig de stad in gaan zonder dat er daarna geroddeld wordt. Ik heb wat leuke vriendinnen gehad in die periode.

Op internet las ik dat je door een van hen, een voormalig Miss Washington, bent neergestoken. Kunnen we daarover praten?
Ik houd er niet van om details te delen, maar ik kan wel wat vertellen. We waren aan het drinken en het liep uit de hand. Ik eindigde met een steekwond in mijn buik. [Pappa doet zijn shirt omhoog en toont een litteken van zeven centimeter over de as van zijn buik].

Ik moest met spoed naar het ziekenhuis, anders zou ik het niet redden. God heeft op dat moment voor mij gezorgd. Het was gestoord. Ik ben vader en ik wil voor mijn dochter zorgen. Ik weet niet wat mijn ex op dat moment bezielde. Ik zat op het randje van de dood. Dat heeft me aan het denken gezet. Ik kom uit een gemiddeld gezin in Guatemala. Door het voetbal heb ik de kans gekregen om het leven te leiden dat ik nu heb. Ik heb veel mensen leren kennen en ben op veel plekken geweest. Ik leef nog steeds de droom van die kleine jongen die voetballer wilde worden, ondanks alles wat ik onderweg heb meegemaakt.

Hier in Guatemala gaan geruchten dat sommige spelers geld moeten betalen om in het eerste team te komen. Komt dat voor?
Dat is geen geheim. Voor het grootste deel is kwaliteit belangrijk, maar ik heb ook verhalen gehoord over corruptie. Er zijn coaches die zeggen: ‘Geef mij een percentage van je loon en je zal spelen.’ Bij mij is dat nooit gebeurd, omdat ze weten dat ik eerlijk ben. Als supporters zien wat er achter de schermen speelt, weet ik niet of ze nog naar het stadion komen. Voor sommige mensen zijn spelers niet meer dan een zak geld. Daar probeer ik niet mee bezig te zijn. Ik heb de kans gekregen om mensen te laten zien wat mijn passie is. Daar focus ik op. Ik ben nu 31 en voor ik het besef is mijn loopbaan voorbij. Maar voetbal zal altijd doorgaan. Er zijn veel bijzondere spelers geweest en iedereen heeft zijn eigen verhaal.

Hoe is het om terug te kijken op wat je hebt meegemaakt?
Ik voel me bevoorrecht. Als Guatemalteeks voetballer in het buitenland vertegenwoordig je een heel land. Ik herinner me dat een Nederlands gezin met twee geadopteerde Guatemalteekse jongetjes naar de training van Heerenveen kwam. Op dat moment besefte ik dat ik niet alleen voor mijzelf voetbalde, maar dat de vlag van Guatemala altijd verbonden is aan de voetballer Marco Pappa. Ik had de kans om een boodschap te sturen naar mijn mensen.

Tegelijk had ik veel op mijn schouders. Voor jonge voetballers is het niet altijd makkelijk om ver weg in het buitenland te spelen. Je hebt veel vrije tijd en genoeg geld. Je traint drie uur per dag en voor de rest ben je vrij. Je wil plezier maken, maar als niemand op je let, kan het verkeerd gaan. Natuurlijk kun je het niet vergelijken met dokters die mensen zien sterven, maar op een ander niveau heeft iedereen hoogte- en dieptepunten. Na mijn carrière hoop ik mijn verhalen te kunnen delen met jonge spelers.

Over een paar maanden loopt je contract bij Xelaju MC af. Wat ga je daarna doen?
Ik kijk naar de opties om weer naar het buitenland te gaan. Clubs uit China willen me hebben. Bij mijn club weten ze dat ik nog eens op avontuur wil. Het voetbal in China bloeit, de markt groeit en je kunt er veel geld verdienen. Ik ben nog nooit in Azië geweest, dus misschien ga ik na Amerika en Europa die kant op.