Klik hier om het andere artikel uit deze reeks te lezen en leer over de impact van dit zware werk op het team.Er is een goede reden waarom deze plekken - speciaal ontworpen om slachtoffers van seksueel geweld op te vangen - weinig publiciteit krijgen. Bij hun opening in 2017 waren de teams van de eerste drie centra - Brussel, Gent en Luik - nog te klein om een groot aantal slachtoffers op te vangen. Daarom wilde men in eerste instantie de promotie van het ZSG (Zorgcentrum na Seksueel Geweld) bij het grote publiek niet aanmoedigen, om de diensten niet te overbelasten en een kwaliteitsvolle opvang van de slachtoffers mogelijk te maken. De trieste realiteit van een tekort aan middelen.
Advertentie
Sindsdien is het personeelsbestand geleidelijk uitgebreid om een groter aantal slachtoffers op te kunnen vangen zonder dat de kwaliteit daarvan vermindert. Afgelopen januari is het centrum in Brussel zelfs uitgebreid - ze hebben een heleboel nieuwe mensen aangeworven - om meer mensen tegelijk te kunnen opvangen. Tegelijkertijd werd het ZSG in de Hoogstraat, dat oorspronkelijk alleen werkte met de politiezone Brussel-Hoofdstad/Elsene, opengesteld voor alle politiezones van het gerechtelijk arrondissement Brussel.Om je een idee te geven van de drukte: in januari ontving het Brusselse team 83 slachtoffers - de maand ervoor waren dat er 55. Dat zijn meerdere mensen per dag. Céline Van Vaerenbergh (35), coördinator van de Brusselse vestiging, vertelt dat er sindsdien geen dag meer is geweest zonder dat er minstens één slachtoffer binnenkwam.
Wat is een ZSG?
Advertentie
In welke steden zijn ze te vinden?
Wat kan ik verwachten als ik naar een ZSG ga?
Advertentie
17.00 uur: “Samen met een vriendin ging ik naar het ZSG in de Hoogstraat. Er waren nogal veel mensen, dus moesten we een tijdje wachten. Ondertussen kreeg ik een cola en wat snacks om als tijdverdrijf. Uiteindelijk werd ik ontvangen door een verpleegster voor een eerste gesprek. Haar warme uitstraling contrasteerde met het medische aspect van de plek. De verpleegster legde me uit hoe alles werkte. Ik vertelde haar in detail over de aanval en zij maakte aantekeningen. Het duurde twee uur. Het was best cool, ze gaf me een ziektebriefje voor een hele week, gratis begeleiding en ze stelde mij gerust. Het was een goede omgeving, ik kon zeggen wat me was overkomen zonder veroordeeld te worden. Ik voelde me gesteund en dat is al een soort genezen op zich.Daarna kreeg ik een medisch en forensisch onderzoek aangeboden. De verpleegster nam staaltjes af waar dat nodig was. Ik moest er ook mijn kleren achterlaten, maar had geen reservekleren, dus gaven ze me dat ook nog. En dan kon ik eindelijk douchen.”
19.00 uur: “Na het onderzoek had ik de mogelijkheid om een klacht in te dienen. Ik wilde ik dat eerst eigenlijk niet, maar de verpleegster moedigde me aan om het toch te doen. De politieagenten in het centrum zijn speciaal opgeleid voor dit soort klachten en waren toch al aanwezig, dus deed ik het wel. Daardoor was het niet meer nodig om naar het politiebureau te gaan.
Advertentie
De verpleegster had me vooraf goed ingelicht, dat was geruststellend. Zo vertelde ze mij dat het feit dat ik gedronken had, bijvoorbeeld, in mijn voordeel zou werken - terwijl je eerder het tegenovergestelde zou denken - omdat het een verzwarende factor is voor de agressor. Voor ik mijn verklaring kon afleggen moest ik weer twee uur wachten in een soort ziekenhuiskamer. We keken wat video's met mijn vriendin, maar het duurde erg lang.”21.00 uur: “Uiteindelijk werd ik ontvangen in de verhoorkamer van het ZSG om het verhaal van de aanval een tweede keer te vertellen, het was nogal zwaar en de ruimte was krap. Mijn vriendin mocht wel bij mij blijven. De rechercheurs waren best aangenaam en eerlijk gezegd niet oordelend. Het was waarschijnlijk minder intimiderend dan in een normaal politiebureau, maar het werd gefilmd dus was het wel een beetje stressvol.”00.30 uur: “De rechercheurs hebben mij aangeboden om mij terug te brengen naar de plaats van de aanval. Het was erg laat, ik was echt kapot en ik geef toe dat ik het niet echt verwachtte, maar ik ben wel meegegaan. Ze wilden controleren waar de bewakingscamera's waren. Gelukkig was mijn vriendin nog bij me. Toen werd ik naar huis gebracht.Van begin tot eind werd ik echt goed ontvangen. In alle chaos was er toch nog licht aan het einde van de tunnel, ik kon zelfs een beetje lachen. De werknemers zijn sterke mensen. Ik ben blij dat deze plek bestaat, het zou overal moeten bestaan.”
Advertentie
De nasleep: “In de weken die daarop volgden belde een verpleegster mij om te kijken hoe het met me ging, of ik iets nodig had, of ik het nodig vond langs te komen. Dat deed me heel goed, want de eerste dagen, de eerste weken zelfs, was ik echt onwel. Ik was voortdurend alert en angstig. Ik had lange momenten van depressie en hun steun was een houvast. Als ik niet opnam, lieten ze voicemails achter. Ook nu nog blijven die voicemails een goede steun.
Het forensisch onderzoek
Advertentie
Een tweede belangrijk verschil is de toegang tot de SAS-kit. Voor het uitvoeren van de SAS-kit is het indienen van een klacht verplicht. Bij het ZSG daarentegen worden de monsters uit voorzorg 6 maanden in koelkasten bewaard. Als een slachtoffer zich bedenkt en uiteindelijk besluit een klacht in te dienen, kan men toegang tot de monsters vragen.Een klacht indienenDe politieagenten die in het ZSG aanwezig zijn, zijn zedeninspecteurs die zijn opgeleid om dit soort klachten in ontvangst te nemen, om secundaire victimisatie te voorkomen. Ze kleden zich in burgerkleding en zijn gewend om met slachtoffers van seksueel geweld om te gaan.Tussen 50% en 60% van de klachten wordt bij het ZSG in Brussel ingediend, tegenover 10% die gewoonlijk via de klassieke weg wordt waargenomen. Deze vorm van ondersteuning heeft duidelijk tot doel het hoge cijfer te verminderen door slachtoffers een kader te bieden dat hen ertoe aanzet een klacht in te dienen, hoewel dit niet noodzakelijk het doel is voor elk slachtoffer, aangezien de reconstructie niet altijd deze fase omvat.Wanneer de juridische procedure zich niet langer beperkt tot het centrum, wordt het slachtoffer helaas opnieuw geconfronteerd met instellingen die niet in deze specifieke gevallen zijn opgeleid, waarbij zowel de communicatie als de resultaten teleurstellend zijn.
Voor wie is het ZSG bedoeld?
Advertentie
De dienst is gratis voor iedereen. Je hebt geen ID nodig om binnen te komen. Je geeft je volledige naam en een adres op. Als die er niet zijn, blijft het hokje leeg, maar staat de deur toch nog open. In dat geval zal het team overwegen om parallel sociale zorg op te zetten.Kwetsbare bevolkingsgroepen - LGBTQIA+ groepen, mensen in zeer precaire situaties of van buitenlandse afkomst - zijn soms moeilijk te bereiken. Aangezien zij over het algemeen minder gebruik maken van zorg, situeert dit toegangsprobleem zich logischerwijze op het niveau van het ZSG. Het team werkt hieraan via een werkgroep verbonden aan het Instituut voor gelijke kansen, waar inclusiviteit wordt besproken om mensen te bereiken die niet zo zichtbaar en ondervertegenwoordigd zijn in verhouding tot de omvang van seksueel geweld tegen deze bijzonder getroffen groepen.