Sommige dingen van dit EK willen we het liefst zo snel mogelijk vergeten

Is voetbal zijn essentie verloren? Deze EURO 2020 - die in 2021 werd gespeeld - is geëindigd zoals het begon: zonder echt te begrijpen waarom het eigenlijk heeft plaatsgevonden.

Voetbal. Ik heb ervan gehouden en ik heb het gehaat, maar ik was vooral vergeten over welke superkracht deze sport beschikt: voetbal kotst over je heen en houdt je tegelijkertijd in een stevige greep met z’n warme, kleverige armen. En hoewel sommige dingen me verleid en misschien zelfs opgewonden hebben, verlaat ik deze EURO 2020 met kolkende ingewanden en lekkende gassen. Veel lekkende gassen. Alsof ik net iets te lang iets net te twijfelachtig geconsumeerd heb.

Hieronder volgt een niet-exhaustieve lijst van de kleine dingen die niemand zich herinnert, maar er wel voor gezorgd hebben dat dit EK de moeite waard is om te onthouden.

Ik ben niet speciaal grappig. Daar ben ik me van bewust en het is ook nooit een probleem geweest, net omdat ik er nooit mijn job van gemaakt heb. Voor dit EK besloten sommige zenders komieken in te huren om voetbalgrappen te maken en het publiek ad hoc-gewijs nieuw leven in te blazen. Anderen besloten liedjes uit te brengen. Alleen zijn komieken voor de voetbalwereld precies wat happiness managers voor de start-ups zijn die in het begin van de pandemie je contract verbraken: nietszeggende extraatjes die niets zullen veranderen in een omgeving waarin ze niet thuishoren. Wat er ook gebeurt, de beste komieken zullen altijd de sportcommentatoren en de spitsen blijven.

Net zoals het oké is om scatofiel te zijn, is het ook oké om pro-VAR te zijn; iedereen heeft recht op een vangnet. Maar... Wat is er gebeurd met de spontaniteit van het moment, de  subjectiviteit van de mens, de magie van het onrecht? Als de scheidsrechter niet fluit wanneer hij had moeten fluiten, dan is dat deel van het spel. Anders kunnen we de voetballers net zo goed vervangen door robots. In de tussentijd zullen we waarschijnlijk halfslachtig moeten blijven jubelen over de (mogelijke) doelpunten.... 

Wat overtredingen betreft verhindert de VAR niet dat scheidsrechters rotte beslissingen nemen, dat hebben we bijvoorbeeld tijdens de wedstrijd Engeland-Denemarken gezien (zie de rubriek hieronder: komedianten van de kleine rechthoek). Volgende stap: reclamespots uitzenden terwijl de VAR-beelden geanalyseerd worden.

De Vlaamse media hebben zich dit EK rot geamuseerd met berichtgeving over problemen die er eigenlijk niet waren (de spanningen tussen Kylian Mbappé en Olivier Giroud, de spanningen tussen Kylian Mbappé en de rest van zijn ploeg, de spanningen tussen de moeder van Adrien Rabiot en de familie van Kylian Mpabbé, etc.). Dagenlang ging het over Ronaldo en Coca-Cola en naar goede gewoonte werden er weer vollenbak snaren uitgedeeld met onze zuiderburen.

Een man deed een wanhopige oproep door te beweren dat Yann Sommer niet op zijn lijn stond toen Mbappé zijn strafschop nam - absolute onzin. Toch werd de petitie meer dan 270.000 keer ondertekend - 270.000 mensen die de afgelopen weken het militair-syndroom hebben opgelopen en nu denken dat ze moeten sterven voor het vaderland, 270.000 mensen die nu geloven dat ze een legitieme strijd voeren terwijl de rest van de wereld hen uitlacht: domheid verblindt, daar kan goede wil niks aan veranderen. Dat gezegd zijnde, hoop doet leven, en daarom bestaan er nog steeds petities.

Het moderne leven wordt niet georganiseerd door angst, maar angst blijft wel de rode draad doorheen het leven. Je zicht wordt voortdurend geblokkeerd door rommelige overpeinzingen, zoals gedachten die je eraan herinneren dat je je opstalverzekering nog moet betalen en dringend een hospitalisatieverzekering moet aangaan. Als je in de verzekeringswereld werkt, begrijp je misschien hoe verzekeringen werken, maar om voor de hand liggende redenen is dat eigenlijk nog veel erger. Gelukkig was er nog de man die zijn parachute liet neerstorten om nòg sneller weg te zinken in de grote leegte der absurditeit en zo snel mogelijk een einde te maken aan dit alles.

In het strafschopgebied wordt gezocht naar overtredingen zoals rechtse politici zoeken naar nieuwe hoofddoek-controverses. Er was een tijd, nog niet zo lang geleden, waarin sommige pestkoppen blij waren als komedianten in tweeën werden gehakt. Maar sinds de grote jongens van voetbal een telegenieke sport voor jong en oud wilden maken, is het veld nu als een komische autosnelweg voor huilebalken als Sterling of Immobile. Een klein duwtje, hij valt, jankt, geneest op wonderbaarlijke wijze en staat uitzinnig van vreugde weer op nadat er een penalty werd gefloten of de actie eindigt in een doelpunt. Dat gezegd zijnde, hoezeer ik de verdedigers die dit soort taferelen nooit zouden laten gebeuren wil terugzien op het veld, ik moet ook toegeven dat het amusant kan zijn.

Op 13 juni scoorde Marko Arnautović het laatste doelpunt van Oostenrijk, de 3-1 zege. Hij vierde zijn treffer door te krijsen als een varken tegen Ezgjan Alioski. Arnautović zou Alioski, een Albanees uit Noord-Macedonië, in het Servisch beledigd hebben: "Ik heb u moeder geneukt, Albanees" of "Ik heb uw Albanese moeder geneukt", aldus verschillende bronnen. Maar het echte probleem is dat Marko zichzelf verdedigde. Hoe hij dat deed? Zoals alleen een klootzak dat zou doen: "Ik heb vrienden in bijna elk land en ik vecht voor diversiteit." Het heeft millennia van onderdrukking en decennia van antiracistische strijd gevergd om op dit punt te belanden... Wat een gebrek aan creativiteit! Het grappigste aan dit verhaal is dat "Arnautović" verwijst naar "Arnauts", een term die in de Ottomaanse tijd werd gebruikt om naar Albanezen te verwijzen (heb ik op café gehoord en gedubbelcheckt op Wikipedia). Een genie, deze Marko.

Feit blijft dat, hoe vaak Arnautović ook voor debiel wordt uitgemaakt, voetballers als hij - die deze intussen zeer cleane sport opleuken - bestaan niet meer. Ze zijn allemaal te glad geworden. Professionele babykonten zijn het. Zojuist verklaarde Mario Balotelli dat hij in het trainingscentrum van Manchester City dartpijltjes naar jongeren gooide omdat hij zich verveelde, Mario Balotelli plaatste een antiracistisch-maar-soms-antisemitisch bericht, Mario Balotelli deed maar wat, en Lord Nicklas Bendtner deed min of meer hetzelfde, maar dan minder goed. Geef ons onze favoriete klootzakken terug!

Sinds het begin van de pandemie heb ik zwaar gebaald over het feit dat ik geen voetbal kon kijken op café of in het stadion. Maar niemand had mij voorbereid op het feit dat ik IRL mensen zou ontmoeten die “ER IS GEEN FUCKING FOUT” blèren als de tegenstander neergaat, maar wel "FOOOOUT, ARBITER VAN MIJN VOETEN" met de stem van DMX blaffen wanneer een speler uit hun eigen team tegen de grond gaat. Niemand herinnerde me eraan dat het moreel een hele uitdaging zou worden om mensen uit te leggen dat een speler die tegen zijn eigen team scoort niet per se gebrekkig is en dat het feit dat een spits niet scoort niet per se betekent dat hij waardeloos is - spelers zijn nooit per definitie slecht, hun tactische keuzes kunnen dat wel zijn. Ik was ook de flitsen van genialiteit vergeten, zoals "We moeten scoren, dan is er vertrouwen in de ploeg." Ik haat jullie. Tegelijkertijd hou ik ook van jullie, omdat ik stiekem één van jullie ben.

Op 19 juni, toen Frankrijk net zijn tweede wedstrijd van de competitie had gespeeld,   overleed Philousports. De twittosfeer die het nieuws van de sport volgde via zijn account was in rouw. Wegens zijn tracheotomie uitte Philippe Vignolo zich uitsluitend via tweets en gifs die hij hand in hand de wereld instuurde.

Philou's hartaanval kwam twee dagen na het doelpunt van Aaron Ramsey tegen Turkije. De vloek van Ramsey heeft op tien jaar tijd meer slachtoffers geëist dan Arsenal titels heeft gescoord. Ter herinnering: sinds 2011 gebeurt het regelmatig dat wanneer Ramsey scoort - en dat doet hij niet per se heel vaak - een persona die alle tedere harten van deze wereld beroert, in de dagen daarna overlijdt. Osama Bin Laden bijvoorbeeld, stierf één dag nadat Ramsey een doelpunt scoorde. Hetzelfde geldt voor Mac Miller, Muammar Gaddafi, Robin Williams, David Bowie en George H.W. Bush. De Zambiaanse president Kenneth Kaunda, Luke Perry van Beverly Hills en Philou stierven twee dagen later. Rust in vrede.

Op 15 juni 2008 versloeg Turkije Tsjechië met drie doelpunten na een 2-0 achterstand met nog 15 minuten speeltijd. Het was niet meer dan een laatste groepswedstrijd tussen twee ploegen die streden om de tweede plaats. 

Groep F van dit jaar werd aangekondigd als ‘de groep des doods’. Wie zou er als winnaar uit de bus komen, Portugal, Frankrijk of Duitsland? Wel, allemaal. Portugal-Frankrijk was de grote wedstrijd op dag drie van de groepsfase, maar dankzij de best-of-three regel hadden zij zich al gekwalificeerd nog voor de wedstrijd gespeeld werd. Uiteindelijk betekent deze regel dat 16 van de 24 teams (de meerderheid) zich nog voor de tweede ronde geplaatst hadden. De spanning van de laatste groepswedstrijd is voorgoed verdwenen in de donkere spelonken van spannende voetbaldagen.

Gelukkig gaat het intussen goed met de Deen.

De Adidas Fevernova-bal uit 2002 was een mirakel. Het was het soort bal waar je niet tegenaan wilde trappen omdat ie er zo mooi uitzag. Voor EURO 2020 heeft Adidas visuele nonsens bedacht door de Tecktonik-stijl nieuw leven in te blazen en toe te passen op leer. De Adidas Uniforia-bal is een samenstelling van walgelijke kleurenpaletten gecombineerd met vettige sporen van ik-weet-niet-wat, en dat alles binnen een verwarrende geometrische structuur. Het allerergste is dat sommige comms-teams een politiek statement hebben gevonden voor deze rotzooi: "De Uniforia-voetbal kent geen grenzen. Het symboliseert eenheid. De details zijn een eerbetoon aan de gastlanden.” Zijn we hier op een vernissage beland?

Op organisatorisch niveau gaan we gewoon van een leeg stadion naar een vol stadion, of omgekeerd, enzovoort. 11 stadions, geen ziel, geen geografisch besef, geen spirit. Sommige ploegen speelden thuis, anderen niet. Eigenlijk speelden alle vier de ploegen die zich voor de halve finales plaatsten thuis. En wat het ecologische aspect van het hele ding betreft, dat valt nog af te wachten.

Wat is erger: marketing of influencers? Inderdaad, een samensmelting van de twee. Van influencers tot Youtubers - excuseer, dweilen zonder eer of geweten - die online goksites promoten, iedereen heeft intussen begrepen dat het volstaat om de rode loper uit te rollen voor mensen die normaal gezien bespuugd worden om er veel geld aan te verdienen. En dat allemaal dankzij de illusie en de metafoor van de sociale lift. Vergeet nooit dat de wondere wereld van sportweddenschappen niet zou bestaan als je er ook effectief iets mee zou kunnen verdienen.

De 39-jarige (!) met een linkerknieblessure miste wat waarschijnlijk zijn laatste kans was om nog een internationale competitie te spelen.

Reeds geprikkeld door het feit dat een rapper die eerst een zaak won tegen Zemmour en nadien ook een zekere afkeer tegenover Marine Le Pen uitsprak iets over les Bleus mocht zingen, bewogen rechts en extreem-rechts in Frankrijk zich al kibbelend doorheen dit EK; met name toen het tijd was om over knieën te praten. Hier en daar lazen of hoorden we in donkere hoekjes dat we "sport en politiek absoluut niet moeten vermengen". Maar voetbal is al lang meer dan gewoon een spel, alles is politiek, van de machtsstructuren tot de sponsors en de keuze van de stadions voor dit EK. Voetbal is meer politiek instrument dan sport. En de strijd tegen racisme en racisten is meer dan alleen een politieke kwestie...

Hoor je de leegte? Het is de holle keel van de mensen die mekkeren over een knie die "te politiek" zou zijn, mensen die je - uiteraard - nooit hoort wanneer het gaat om de apengeluiden die door het stadion galmen wanneer een zwarte speler van het Franse elftal de bal aanraakt tegen Hongarije.

Als voetbal niet langer de sociale breuklijnen kan weergeven van de maatschappij die haar voedt, laat het dan maar gewoon een stille dood sterven.

Natuurlijk kan het debat alle kanten opgaan. Vooral wanneer de racistische reflexen op verschillende schalen herhaald worden, tot groot genoegen van de racistische achterban. Tijdens dit EK lekte een video die waarschijnlijk dateert uit 2019. Daarop zien we hoe Ousmane Dembélé de draak steekt met de Japanse taal en de "lelijke gezichten" van de Japanse technici die een videospel voor hen kwamen installeren; dit alles onder het medeplichtige gelach van Antoine Griezmann, die een paar jaar geleden al betrapt werd op het "imiteren" van het "Japanse accent". In wezen is het de meest elementaire uiting van ongegeneerd racisme en klassen verachting, van twee mensen die niet in staat zijn kabels te verbinden, noch die van hun console, noch die tussen hun zes neuronen. Ik wens de twee voetballers uiteraard een tackle naar de keel toe voor het aanwakkeren van racisme en het aanzetten tot het gebagatelliseerde gedrag van morgen. Maar we moeten er ook op wijzen hoezeer dit soort zaken brood en boter zijn voor de eerste schavuiten. Veel conservatieve geesten zijn inderdaad bijzonder reactief wanneer het gaat om het instrumentaliseren van anti-Aziatisch racisme - wanneer het wordt toegepast door andere minderheden - om te kunnen bashen op de legitimiteit van een anti-racistische strijd waarvan ze het bestaan niet kunnen verwerken (willekeurig voorbeeld: BLM). 

Nog steeds in de hersenloze afdeling, de UEFA natuurlijk. Als reactie op een homofobe wet die in Hongarije werd goedgekeurd, wilde de stad München haar stadion verlichten met regenboogkleuren tijdens de wedstrijd Duitsland-Hongarije. De symbolische actie werd afgewezen door de UEFA, die verklaarde "neutraal" te willen blijven. 

Dus, ondanks dit alles, lang leve voetbal! En tot in Qatar in 2022, in het gezelschap van de nog warme lichamen van de arbeiders die het stadion er hebben opgetrokken. Het wordt subliem, dat beloof ik jullie.

Het stratosferische doelpunt van Patrick Schick, Denzel Dumfries, 28 juni (de achtste finales Kroatië-Spanje om 18 uur, gevolgd door Frankrijk-Zwitserland om 21 uur; een gekkenhuis), Zwitserland, het uitshirt van België, Bukayo Saka, Jack Grealish, het volledige Italiaanse elftal en de klassieke doelpunten in de extra time.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.