Passagiers uit Suriname worden misdadig behandeld door de marechaussee

Elke dinsdag komt de ministerraad van Suriname bijeen in het centrum van Paramaribo. Toen op 26 februari ministers van de regering-Bouterse arriveerden bij het regeringsgebouw op de Sophie Redmondstraat, was al duidelijk welk agendapunt als eerste behandeld zou worden. Vice-president Robert Ameerali had al laten vallen dat het afgelopen moest zijn “met die misdadige behandeling”.

Er was namelijk weer een incident op Schiphol met de 100-procentscontrole, de strenge drugscontrole voor passagiers uit Suriname. Een dag eerder keerden tijdens een drie uur durende controle 280 passagiers zich tegen de marechaussee. De marechaussee werd verbaal zo agressief bejegend dat er niets anders opzat dan de controles af te breken. Dat was nooit eerder gebeurd. Het is al jaren het beleid van de Nederlandse regering om alle passagiers vanuit Suriname te ondervragen, ook zonder vermoeden van drugssmokkel. In een kort verhoor ondervraagt de marechaussee elke reiziger over de reden van zijn bezoek aan Nederland, datum van vertrek naar Suriname en de wijze van financiering van de reis. Medewerking is verplicht.  Mij is dit twee keer overkomen: in 2009 en 2011 mocht ik, na enige tijd in Suriname te hebben gewerkt, verklaren waarom ik naar dat land was gegaan, hoe ik aan het reisgeld was gekomen, hoeveel ik daar verdiende en wat ik van plan was te gaan doen in Nederland. Ondanks mijn haperende antwoorden werd ik niet als verdacht bestempeld.

Passagiers die wel een “verdachte indruk” maken, worden in een aparte ruimte aan het fysieke gedeelte van de 100-procentscontrole onderworpen. Dat betekent dat niet alleen de bagage minutieus wordt onderzocht, ook moet de passagier zich geheel ontkleden zodat de marechaussee in verschillende lichaamsopeningen kan kijken of er drugs in is verstopt.           Het verzet vanuit de Surinaamse gemeenschap tegen deze controle is enorm. Ze voelen zich gediscrimineerd en minderwaardig behandeld. Maar ook in Nederland worden grote vraagtekens gesteld bij deze behandeling. Zowel het Gerechtshof in Amsterdam als de Hoge Raad en de Nationale Ombudsman hebben verklaard dat de 100-procentscontrole niet door de beugel kan.         De Nationale Ombudsman noemde de controles bij herhaling mensonwaardig. Hij was vooral kritisch over de behandeling van zieke mensen en zwangere vrouwen. Aangezien een scan bij hen geen uitsluitsel kan geven, moeten zij net zolang in hechtenis blijven totdat zij drie keer schone ontlasting hebben geproduceerd. Van een viertal gevallen is bekend dat er laxeermiddel is toegediend terwijl er geen toilet in de buurt was. Alle vier de personen bleken onschuldig te zijn.

De harde opstelling van de Nederlandse regering is te verklaren door de ligging van Suriname. Het land wordt gezien als ideaal doorvoerland voor drugsproducerende landen als Columbia en Venezuela. In het laatste jaarverslag van het drugsagentschap van de Verenigde Naties wordt gesproken over dertig tot veertig ton cocaïne per jaar die via Suriname zijn weg vindt naar de Europese en Amerikaanse markt. Minister van Justitie Ivo Opstelten heeft daarom al meerdere keren laten weten dat de controles wat hem betreft gehandhaafd blijven. De landsadvocaat noemt de klachten vanuit Suriname achterhaald. Ook de marechaussee roemt de strenge controle. Zij kunnen mooie resultaten naar buiten brengen: in november 2012 werd een Surinaamse vrouw opgepakt met bijna een kilo cocaïne in haar pruik. Halverwege maart werd een man opgepakt met coke in zijn bakkeljauw. Toegegeven, vaak is het raak, maar bijna net zo vaak is het een onschuldige burger die zijn broek mag laten zakken. In elk geval zijn het altijd de kleine sukkelaars die gepakt worden en de klappen mogen vangen voor de grote drugsbazen, die in grote huizen aan de Surinamerivier wonen.

Het doel heiligt schijnbaar de middelen, maar op de lange termijn is het vele malen effectiever voor Nederland om de diplomatieke en politieke banden met Suriname aan te halen en hen te steunen in hun binnenlandse antidrugsbeleid. Zoals bijvoorbeeld de Amerikanen doen. Of dat die dinsdagochtend is besproken tijdens de ministerraad in Suriname is onbekend. Wel berichtten Surinaamse media dat bewindslieden opperden om toekomstige Nederlandse passagiers urenlang vast te zetten op de luchthaven van Paramaribo. Maar daar werd uiteindelijk van afgezien.