De heilige boeven van Venezuela

Drie beeldjes van Ismael Sanchez bij zijn altaar in de Cementerio General del Sur. Het gaatje bij zijn mond is voor sigaretten en jointjes.

We naderen de Cementerio General del Sur in Caracas, gezeten in een taxi met donker getinte ruiten. Vorig jaar werden in Venezuela ruim veertienduizend mensen vermoord, en Caracas wordt alom beschouwd als één van de meest gewelddadige steden van de wereld. We zijn gewaarschuwd dat de begraafplaats die we met een bezoek gaan vereren in een extreem gevaarlijke wijk ligt. Dat is moeilijk voor te stellen na het zien van de rest van de stad.

Door zwaarbewaakte poorten gaan we naar binnen en passeren we enkele begrafenissen. Het is maandag, dus de overledenen van het weekend worden ter aarde besteld. De meesten zijn jongemannen. Jammerende familieleden dolen over het kerkhof.

De Cementerio General del Sur lijkt op het eerste gezicht een willekeurige katholieke begraafplaats: oude graven worden afgewisseld met overwoekerend groen en verse bloemen die zijn achtergelaten door bezoekers. Maar als je iets beter kijkt naar de bijeengekomen mensen, dan zijn verschillende elementen van de Santeria [religie, red.) te ontdekken. Veel bezoekers zijn volledig in het wit. Op grafzerken staan kleine heiligenbeeldjes en de meeste mensen dragen offers met zich mee.

Venezuela heeft een sterk verdeelde samenleving. Het huidige regime van Chavez is een direct gevolg van wantrouwen jegens het gezag, ontstaan door eeuwenlange gewelddadige dictaturen. Dit wantrouwen blijft niet beperkt tot de politiek: veel Venezolanen missen behalve stromend water ook aansluiting met de traditionele heiligen van de Rooms Katholieke Kerk. In plaats daarvan kiezen ze voor vertrouwde en gebrekkige boegbeelden.

Op de heuvels rondom de begraafplaats zijn sloppenwijken. Ze zijn steil en trapsgewijs gebouwd en lijken op de bovenste ringen van ’s werelds meest krakkemikkige voetbalstadion. Het is een imposante plek om de dag door te brengen; de ernst die er in de lucht hangt is bijna voelbaar.

Tot je Ismael Sanchez ziet.

Ismael is nauwelijks een meter groot, draagt een baseballpetje op zijn hoofd en tussen zijn lippen bungelt constant een sigaret. Hij is de leider van de Santos Malandros (Spaans voor Heilige Schurken) – een clubje dode heiligen met een gedeeld crimineel verleden. Ismael is een onverschrokken ventje met een halfronde zonnebril. Zijn felgekleurde t-shirt staat goed bij zijn baggy broek en zijn glimmend nieuwe sneakers zijn van hetzelfde merk als zijn petje.

Het idee dat volwassen kerels kniehoge gangsterpoppen aanbidden lijkt misschien raar, maar we verzekeren je dat het in de praktijk nog veel vreemder is.

Net buiten Ismaels hof staat een groot beeld van El Pelon (de kale). Een van de verzorgers van Ismael vertelde ons dat hij niet veel van hem wist, behalve dat hij ook mensen bestal. En na een korte pauze: "Ik denk niet dat hij de mensheid iets heeft gebracht".

Aangekomen bij zijn perkje vinden we zeven verschillende Ismaelbeelden. Er zijn ook gedenkplaten, handgeschreven huldebetuigingen en allerlei andere donaties. Elke Ismael is voorzien van een kleine inkeping tussen de lippen, zodat volgelingen er als offer sigaretten en jointjes tussen kunnen plaatsen.

Elke dag stromen honderden Venezolanen door de poorten van de begraafplaats om zegeningen van de aanwezige Ismaels te ontvangen. Het zijn meestal simpele heilwensen: bescherming tegen diefstal, de gezondheid van een geliefde of het gewoonweg niet neergeschoten worden op weg naar huis.

Ironisch genoeg was Ismael tijdens zijn leven een meedogenloze crimineel. Hij bestal mensen als broodwinning, maar aanbidders zullen altijd volhouden dat hij een Robin Hood-achtig motief had.

“Als hij ooit iets jatte, dan was het voor de mensen. Voor zijn buurt, zodat iedereen kon eten,” legt Ramon uit. Hij zorgt ervoor dat Ismaels lapje grond er netjes bij ligt. Met zijn petje over zijn ogen getrokken, verzekert hij ons van Ismaels deugd. “Nu komen de mensen dus hier om Ismael alcohol, sigaretten, fruit en taart te brengen.”

Ismael is de onbetwiste baas van het hof der criminelen, maar de andere Heilige Schurken worden net zo goed aanbeden: Isabelita helpt bij rechtvaardigheidskwesties, Tomasito bij problemen met loyaliteit en ook de anderen hebben elk hun eigen naam en specialiteit: Johnny, Elizabeth, Ratón en Petroleo Crudo.

We stonden te praten met een groep jongeren die het Malandroshof bezochten, toen uit de sloppenwijken om ons heen een paar salvo’s uit een automatisch geweer klonken. De jongens vertrokken meteen en wij volgden gauw.

Vlakbij het kerkhof kwamen we een winkeltje tegen waar ze beelden van de Heilige Schurken in alle vormen en maten verkochten. Binnenin ontmoetten we Clara, een medium dat Ismael wel voor ons wilde oproepen. We vroegen haar of ze het niet zorgwekkend vond dat mensen in dit gewelddadige land bidden voor een bende gewapende criminelen. ''Nee,'' zei ze, ''de misdadigers dienden slechts een hoger doel.'' Ismael en zij maakten me vervolgens wijs dat ik een mooi licht om me heen had hangen en dat ik binnenkort maar eens de Grote Pyramide moest bezoeken.

VBS maakte een korte documentaire over dit fenomeen. Die valt hier te bekijken.

TEKST: RYAN DUFFY
FOTO'S: SANTIAGO STELLEY