Tomás Saraceno’s spinnenorkest weeft angstaanjagende arrangementen

Is er een akeliger geluid te bedenken dan het getrippel van spinnen over hun web? Waarschijnlijk niet. Gelukkig kun je dat subtiele 'deuntje' normaal gesproken niet horen omdat het te zacht is, maar dankzij het werk van architect, kunstenaar en spinnenliefhebber Tomás Saraceno kunnen we het je nu toch laten horen.

Saraceno heeft de laatste zeven jaar het gedrag van deze achtpotigen bestudeerd. Het resultaat is Arachnid Orchestra. Jam Sessions, een nieuwe tentoonstelling in het NTU Centre for Contemporary Art Singapore over het muzikale gedeelte van zijn onderzoek. De kleine symfonieën die spinnen componeren op zolders, in bossen en verlaten gebouwen zijn daar nu hoorbaar. Zelf kun je hier luisteren naar een exclusief stukje spinnenmuziek.

Saraceno laat zijn creativiteit graag verwikkeld raken in het mysterie van spinnenwebben. Geïnspireerd door deze bouwwerkjes maakte de in Berlijn woonachtige kunstenaar eerder al wolkensteden, vliegende sculpturen en zonneballonnen. Wanneer kosmologen het ontstaan van het heelal willen uitleggen, hebben ze het vaak over een ‘kosmisch web’ en gebruiken zij de geometrische analogie van een ‘driedimensionaal spinnenweb’”, legde Saraceno uit toen we vorig jaar zijn studio bezochten. Nu sijpelen zijn bevindingen de muziekwereld in, met dank aan drie experimentele muzikanten die meespelen op de onregelmatige akoestische ritmes.

We spraken Saraceno over het project en zijn fascinatie voor dieren die veelal worden gedegradeerd tot enge dingen. Je hoort zijn antwoorden echoën bij de mensen achter het project: de kunstenaar, de wetenschappers, de filosofen, geluidsingenieurs en bovenal de spinnen. De laatste groep wordt door zijn pr-medewerker omschreven als “geheimzinnig”, en zinnen die wij zouden omschrijven als “beatpoëzie over hoe vet spinnen zijn”.

The Creators Project: Hoe raakte je voor het eerst geïnteresseerd in spinnen en hun webben?
Tomás Saraceno: Spinnen zijn de piloten van het Aerocene, ze zijn de blinde bouwers van een lift naar de ruimte… Het kosmische web is hoe wij astronomen het universum als geheel benoemen, en hoe sterrenstelsels op grote schaal gearrangeerd zijn.

Wat voor geluidsapparatuur gebruik je?
Communicatie kan worden opgenomen met piëzo-elektrische systemen en met behulp van laservibrometers. Maar we zoeken vooral met onze ogen. We geven er om.

Hoe lang duurde het om de apparatuur te ontwerpen en te maken?
Arachnid Orchestra. Jam Sessions ontwikkelde zich uit een sterke samenwerking met spinnen, arachnologen, ingenieurs en musici. Het begon in 2008.

Denk je dat spinnen verkeerd worden begrepen?
Neem je dierlijkheid aan. En doe dat relationeel, kortom: compositorisch.

Denk je dat mensen die bang zijn voor spinnen kunnen profiteren van je werk?
Wat levert het ze op om de angst op afstand te houden? Kennis van werkelijke realiteit komt tot leven in ervaring. Het is gemaakt. Gemaakt door relaties.

Wat was de grootste uitdaging die je moest overwinnen?
Zelfs dieren die op de grond leven, zoals kikkers, muizen, slakken en wormen, lijken zich vrij door de natuur te bewegen. Deze indruk is misleidend. In werkelijkheid is elk dier gevangen in een specifieke habitat, en het blijft de taak van de kunstenaar om daar de grens van op te zoeken.

Waar denk je dat dat past binnen de rest van je werk?
Spinnendraden zijn op hoogtes van tienduizend meter gezien vanuit vliegtuigen, en het is bekend dat de wind ze over de Himalaya kan blazen. Sommige spinnen leven op hoogtes van meer dan zesduizend meter. Getimede lucht verplaatst de ruimte…

Wat ligt er voor je in het verschiet als kunstenaar?
Meer kunst!