Vrijwel alle dokters zouden reanimatie weigeren

Wat doen wij westerse moderne mensen als ons einde nadert? Gaan we als een kat stilletjes in een hoekje liggen, onder de kast, te wachten tot de dood ons omsluiert? Slepen we ons lijf met onze laatst resterende energie naar de hoogste berg om door de gieren te worden verorberd? In het overgrote deel van de gevallen is dat een dikke NOPE. De dood is een vijand die overwonnen moet worden. Een probleem met een oplossing - of althans met een tijdelijke opschorting.

Dus laten we ons naar ziekenhuizen rijden, waar dokters ons vaak koste wat het kost in leven houden. Als je willekeurige mensen op straat zou vragen wat voor ingrepen ze zouden toestaan om hun leven te verlengen, zelfs als dat leven na de ingreep nog maar een splintertje zou zijn van wat het eerst was en de ingreep zelf uiterst invasief is, geven de meeste mensen op bijna elke vorm van interventie een volmondig “ja” als antwoord. Dokters, die daadwerkelijk ervaring hebben met wat die ingrepen betekenen, geven een duidelijk ander antwoord op deze moeilijke vraag.

In een beroemd onderzoek van Johns Hopkins University in Baltimore werd aan dokters een moeilijke vraag voorgelegd. Hen werd gevraagd zich voor te stellen dat ze hersenletsel of een hersenaandoening hebben die ongeneesbaar is, waardoor je niet meer kan praten en geen mensen meer kan herkennen en waaraan je langdurig lijdt. Vervolgens werd ze een lijst voorgelegd met tien ingrepen die hun leven zou kunnen redden.

Het is opvallend dat waar leken met overtuiging ja zeggen tegen de meeste medische ingrepen, dokters juist een overdonderend “nee” antwoorden. Tot 85% van de artsen zou de meeste ingrepen weigeren, en bij reanimatie is dat aantal zelfs 90%. De enige medische ingreep waar dokters bijna unaniem mee zouden instemmen zijn pijnstillers.

Dokter Ken Murray van de USC Keck School of Medicine, noemt in een podcast van Radio Lab een voor de hand liggende verklaring voor dit verschijnsel, namelijk dat veel van deze ingrepen vaak meer leed veroorzaken dan ze verhelpen. Reanimatie is een notoir voorbeeld van een ingreep die veel minder effect heeft dan mensen vaak denken. In films en series is het vaak een kortstondig dramatisch formaliteitje, waarbij wat op de borst geduwd wordt en het slachtoffer na wat mond-op-mond geblaas al snel kuchend en water ophoestend tot leven komt. In werkelijkheid is reanimatie een bitter en gewelddadig proces waarbij ribben kunnen breken, longen kunnen worden geperforeerd en het hart beschadigd kan raken. En waar het in tv-series bijna altijd lukt om onfortuinlijke drenkelingen of wat voor slachtoffers dan ook weer tot leven te brengen, ligt de slagingskans in het harde echte leven eerder in de buurt van 8%. En van die acht op de honderd overlevenden zijn er slechts drie die er grotendeels weer bovenop komen en een betekenisvol leven kunnen leiden. 3% raakt in een vegetatieve staat en 2% zweeft ergens tussen kamerplant en mensniveau in. De rest, elk van de 92 anderen, gaat dood.

Soms doen we dingen die we zelfs een terrorist niet zouden aandoen, zegt Murray. Niet-dokters hebben vaak geen besef van hoe verschrikkelijk deze ingrepen kunnen zijn. Patiënten die op een beademingsmachine worden aangesloten, krijgen een botsend ademritme met dat van de machine waardoor het lijkt alsof ze niet kunnen ademen. Dus gaan ze zich oncontroleerbaar verzetten. Vaak is een verdoving dan het enige middel om ze aan de machine te houden, maar die verdovingen verlammen je alleen, en leggen niet je bewustzijn plat. Dus je ligt daar dan volledig bij bewustzijn, zonder mogelijkheid tot bewegen of communiceren, met het gevoel dat je stikt.

Dat lijkt mij een ervaring die alle verschrikking voorbij gaat. Ik denk dat we wat van dokters kunnen leren in hun omgaan met de dood - zij hebben er meer mee te maken dan wie dan ook. De beste manier om je voor te bereiden op je naderende einde lijkt toch om waardig afscheid te nemen, het jezelf comfortabel te maken en brace for impact.

Voor een serieuze tip voor hoe je je moet voorbereiden op de dood: het Humanistisch Verbond heeft nu twee keer de cursus "Ook sterven moet je leren" georganiseerd, waarin je op een seculiere manier met het levenseinde kunt leren omgaan. Mijn collega Fiona ging je al voor.