Het gebruik van anabole steroïden in de Belgische bajes

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

Het gebruik van anabole steroïden in de Belgische bajes

VICE Sports gaat deze week de bak in om erachter te komen welke rol sport binnen de gevangenismuren speelt voor gedetineerden en beleidsmakers.

Een tijdje in de bak doet wat met je. Dat hoor je in verhalen van gevangenen, of het valt simpelweg op dat je buurjongen na een tijdje zitten plotseling drie keer zo breed is geworden – en dat ligt meestal niet aan de fantastische maaltijden. Want net als in de sportschool wordt er ook achter de tralies flink getraind, gepompt en zo nu dan een spuit gezet.

In een Zweeds onderzoek testte 11,5 procent van de onderzochte gevangenen positief op anabole steroïden, en in Britse gevangenissen bleek dat het gebruik ervan tien keer hoger lag dan in de samenleving. Dat er ook in Nederland doping wordt gebruikt in de bak is zeker, maar hoeveel weten we niet precies. Ook in België is hier weinig over bekend, dus deed een team van drie Vlamingen hier vorig jaar onderzoek naar.

Advertentie

Dat team bestaat uit onderzoeker An-Sofie Vanouche van de Universiteit van Brussel, Helena Verhelle – die aan het onderzoek meewerkte voor haar scriptie – en Tom Huys, die werkt bij De Rode Antraciet, een organisatie die sport in de gevangenissen organiseert en aanbiedt. Ik skypete met hen over gespierde gevangenen, proteïneshakes en doping in de Belgische bajes.

VICE Sports: Ha allemaal, ik las in jullie onderzoek dat er gevangenissen zijn in België die supplementen aanbieden. Is dat niet gek?
Helena Verhelle: Dat verschilt per gevangenis, maar inderdaad. Uit mijn scriptieonderzoek bleek dat sommige gevangenissen proteïneshakes aanbieden, en dat je soms zelfs creatine kunt krijgen.

Als je creatine aanbiedt, lijkt het alsof je spieropbouw stimuleert.
An-Sophie Vanouche: Zeker. Maar in België bepaalt de wet dat het verlies van je vrijheid een straf op zich is. Andere negatieve gevolgen willen ze zoveel mogelijk beperken, dus is het de vraag of ze qua voeding – en dus ook supplementen – niet dezelfde keuze zouden moeten hebben als buiten de gevangenis.

Waarom is het eigenlijk voor gevangenen zo belangrijk om gespierd te zijn?
H: Fitnessen is natuurlijk een manier om bezig te blijven, maar het geeft ze ook een bepaalde uitstraling. In mijn onderzoek zag ik dat spiermassa medebepalend was voor de hiërarchie onder gevangenen, maar andere factoren speelden natuurlijk ook mee.
Tom Huys: In België heeft elke gedetineerde recht op twee uur sport per week, maar het lukt gevangenissen vaak niet om dat te organiseren. Dus gaan gedetineerden zelf aan de slag, in hun cel of op de fitnesstoestellen bij de luchtplaats. Omdat er niet genoeg aanbod is, helpt De Rode Antraciet ze door ze ook meer te laten bewegen in hun cel.

Advertentie

Maar is de bedoeling daarvan dat ze fit blijven? Of dat ze echt gespierder worden?
T: Wij vinden het als organisatie natuurlijk vooral belangrijk dat ze in beweging blijven, niet dat ze spieren ontwikkelen. Wij zeggen ook bewust: een benchpress met 70 of 80 kilo is genoeg. Dat is voor de gevangenen misschien te weinig, maar ze hoeven ook geen bodybuilders te worden.

Maar ze kunnen toch spiermassa kweken door in hun cel zoveel te trainen als ze willen? Of kan dat niet met gevangenisvoeding?
AS: Dat verschilt erg per gevangenis. Je ziet vooral verschil tussen gevangenen die zelf kunnen koken, en degenen die hun eten klaargemaakt krijgen. Als ze niet zelf koken, proberen ze vaak proteïnerijk eten erbij te kopen, zoals rauwe eieren of bananen. De gevangenen die zelf koken, zijn vaak veel bezig met gezonde voeding. Dus op allerlei manieren proberen ze wel te zoeken naar een manier om toch te eten zoals ze willen.

Jullie onderzochten ook het gebruik van doping onder gevangenen.
H: Daar is weinig over bekend, en gevangenen praten er niet graag over. Ze zeggen vaak dat ze het niet gebruiken, ook als hun uiterlijk anders doet vermoeden.
T: Op een bepaald moment is het Vlaamse dopingagentschap een gevangenis binnengevallen, en toen testten er enkele gevangenen positief op het gebruik van anabole steroïden. Daardoor kwam alles in een stroomversnelling, want dat was natuurlijk een probleem. Ze hebben die gevangenen uiteindelijk geschorst, ze mochten niet meer sporten. Maar omdat ze wettelijk nog steeds recht hadden op twee uur sport, ging die schorsing niet door.

Advertentie

Dus de gedetineerden kunnen ongestraft anabolen gebruiken?
T: Blijkbaar komen die middelen op de een of andere manier toch wel in de bak terecht. Daarom vinden wij het belangrijk dat er controles zijn, maar vooral ook dat er goede voorlichting is. Daarom ontwikkelde De Rode Antraciet een dvd om de gedetineerden hierover te informeren, vol interviews met bijvoorbeeld specialisten, een gewichtheffer en een gedetineerde die vertelt over de risico’s van het gebruik ervan. Hij is nu gestopt met steroïden, maar gebruikte op een gegeven moment niet alleen menselijke producten, maar ook dierpreparaten.

Wat is precies het risico van het gebruik van steroïden in de gevangenis?
T: Die gevangene op die dvd geeft ook aan: “Als ik nooit doping gebruikt had, was ik ook niet in de gevangenis terechtgekomen. Ik ben zo agressief geworden door anabole steroïden.” Dopinggebruik kan de agressie verhogen. Daar is te weinig over bekend. Daarom helpen we gevangenen met wat de fabels en feiten zijn van voeding en doping.

Wat voor fabels geloven de gevangenen?
T: Vandaag kwam er een gedetineerde naar me toe, die zei: “Tom, nu ik veel sport, eet ik elke dag vijftien eieren. Kun jij vragen of we een extra koelkast kunnen krijgen, want de eieren passen niet in onze koelkast.” Dat was een moeilijk gesprek, om hem uit te leggen dat dat niet keiveel zin heeft. Maar die fabels leven in de gevangenis, zij zijn ervan overtuigd dat ze met vijftien eieren per dag hun spiermassa waanzinnig doen groeien.

Advertentie

Wordt er niet gek opgekeken als iemand vijftien of nog veel meer eieren bestelt?
T: In alle Belgische gevangenissen kunnen de gevangenen met hun eigen geld dingen bestellen. Je zit opgesloten, dat is jouw straf. Maar als jij honderd eieren wil bestellen, kan dat.
AS: In sommige landen staat vast wat je kunt krijgen aan voeding, maar dat heb je in België niet. Hier mag je extra eten bestellen, dat wordt niet beperkt.
H: Ik vroeg een gedetineerde voor het onderzoek of hij doping gebruikte, maar hij zei ook: “Nee, eieren, eieren, eieren. Dat is veel beter dan supplementen.”

Hoe vaak wordt er gecontroleerd op het gebruik van doping?
AS: Ze controleren de cellen natuurlijk, of fouilleren de gevangenen. Maar er wordt niet specifiek naar doping gezocht, dan zoeken ze vooral drugs.
H: De verpleging weet het vaak wel als gevangenen het gebruiken, maar zij zijn gebonden aan hun beroepsgeheim.

Vinden de gevangenismedewerkers dat niet gevaarlijk, dat de gevangen aan de anabole steroïden zitten?
H: De verpleging is er natuurlijk mee bezig, vanwege de gezondheidsrisico’s.
T: Maar de gevangenen weten vaak echt wel wat de effecten zijn van wat ze gebruiken. Maar voor hen is die massa bouwen op dat moment belangrijker.

Dan gaat het vooral over risico’s voor de gedetineerden, maar een agressieve gevangene aan de steroïden kan zelf ook gevaarlijk zijn.
AS: In Nederland kun je een gevangene wel verplichten zijn urine te laten controleren, maar dat kan in België niet. Dat heeft met privacy te maken. Fouilleren kan ook niet zomaar.

Je zou verwachten dat de veiligheid voorop staat, niet de privacy van de gevangene. In Nederland gaat dat er volgens mij strenger aan toe.
AS: Ja, er is veel verschil tussen Nederland en België. In de gevangenis in Tilburg, die we hebben gehuurd van Nederland, zie je ook in de voeding een groot verschil. Daar kregen de gevangenen net als in Nederland kant-en-klare maaltijden. Ze vonden dat niet lekker en de porties te klein. Dan zeiden de sporters: “Ik ben een beer van een gast, wat moet ik met zo’n klein bakse?”.
T: Het echt veranderen is dus lastig. Daarom willen we vooral zoveel mogelijk mensen informeren en die fabels de wereld uit helpen.

VICE Sports gaat deze week de bak in om erachter te komen welke rol sport binnen de gevangenismuren speelt voor gedetineerden en beleidsmakers. We publiceren verhalen en video’s uit binnen- en buitenland. Zie hier de verhalen die we tot nu toe hebben gepubliceerd.

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.