Deze vrouwelijke grensrechters strijden om te vlaggen bij een internationaal kampioenschap

Het WK is begonnen! Lees, kijk en beluister hier de komende weken alles wat we maken over de Leeuwinnen en andere vrouwen die voetballen. In onze podcast Oranje Leeuwinnen de Podcast bespreken we de wedstrijden na met relevante vrouwen uit de voetbalwereld, en in elke aflevering deelt Rocky haar beste kleedkamerverhalen. Hoewel er op het WK in Frankrijk veel vrouwelijke scheidsrechters en grensrechters te vinden zijn, zit er geen enkele Nederlandse vrouw bij. Dat is opvallend, maar ook weer niet zo gek als je bedenkt dat maar 1 procent van alle Nederlandse KNVB-scheidsrechters vrouw is.

Maar er zijn zeker een aantal vrouwelijke arbiters die hard werken om zich naar de top te vlaggen en te fluiten, zoals Nicolet Bakker, Franca Overtoom en Diana Snoeren. Ze vertellen hoe het is om bij de mannen én de vrouwen actief te zijn, en wat er volgens hen nodig is om meer vrouwen de scheidsrechterdienst uit te laten maken tijdens voetbalwedstrijden.

Franca Overtoom is assistent-scheidsrechter en maakte dit jaar de promotie naar het betaald voetbal. Daarmee is ze de eerste vrouw die deze stap maakt.

Per jaar vlag ik zo’n vijftig wedstrijden. Dat betekent dat ik ieder weekend ergens anders naartoe moet. Van de bond krijg je wel een vrijwilligersvergoeding, maar je doet het in principe naast je werk – of in mijn geval naast mijn studie tandheelkunde. Bij het betaald voetbal krijg je wel een contract van de KNVB, maar daar kun je vooralsnog niet van leven. Zeker in het hogere amateurvoetbal, het betaald voetbal en internationaal zijn het prachtige ervaringen, maar je moet het vooral echt leuk vinden. In Nederland is de arbitrage gemixt, dus ik vlag zowel wedstrijden bij de mannen als bij de vrouwen. Internationaal is de arbitrage niet gemixt. Er zit best een verschil in wat er van me gevraagd wordt: bij het vrouwenvoetbal moet ik me vooral goed concentreren, en bij mannenwedstrijden wordt er fysiek meer een beroep op me gedaan, omdat het tempo hoger ligt. Het spel is ook wat voorspelbaarder: wanneer er goed gespeeld wordt en alles klopt, is het voor mij duidelijker waar de bal gaat komen.

Het zou tof zijn om met een Nederlands trio aan te treden tijdens het EK vrouwenvoetbal in 2021. We hebben ook een scheidsrechter die daar mogelijk voor in aanmerking komt: Shona Shukrula. Ze moet dan wel in de elitegroep terechtkomen, de hoogste categorie scheidsrechters. Dus we hopen dat het lukt.

Op de een of andere manier hebben spelers er toch wel extra waardering voor dat je tussen de mannen bezig bent. Wij zijn voornamelijk actief in de top van het amateurvoetbal en word je aangesteld op basis van je kwaliteiten. De ontwikkeling van vrouwen in de arbitrage heeft tijd nodig. Als we een topsportstatus van de NOC*NSF zouden krijgen, zou het makkelijker zijn. Dan kun je tijdens je studie bijvoorbeeld makkelijker uitstel krijgen voor tentamens als je naar een internationaal toernooi moet. Voor mij is dat sowieso al te laat omdat ik al bijna ben afgestudeerd, maar ik hoop dat het andere meiden aanspoort om de arbitrage in te gaan.

Het zou natuurlijk ook helpen als er meer vrouwen op een hoog niveau scheidsrechter of assistent-scheidsrechter zouden worden. Zodra je ziet dat je hogerop kan komen, wordt het voor jonge meiden ook aantrekkelijker om er zelf mee aan de slag te gaan. In het buitenland zijn ook steeds meer voorbeelden, zoals Steinhaus en Frappart, maar ook Sian Massey in de Premier League. Het zou mooi zijn als we dat ook in Nederland krijgen.

Nicolet Bakker is assistent-scheidsrechter in de Hoofdklasse en de Derde divisie en werd in 2007 door de KNVB voorgedragen als assistent-scheidsrechter voor de FIFA-lijst.

Toen ik begon met vlaggen was ik negentien. Ik had op de vereniging waar ik voetbalde de scheidsrechterscursus gedaan en een van m’n eerste wedstrijden was bij de senioren. Dat was in een van de laagste amateurcompetities, met kerels van 45 jaar en ouder, die vroeger in het eerste hadden gespeeld. Als die een meisje van negentien zien aankomen, dan moet je van goeden huize komen om daar doorheen te bijten. Ik had het geluk dat ik goed begeleid werd door m’n vader, die ook scheidsrechter is. Maar als je dat niet hebt, knap je snel af.

Laatst heb ik uitgerekend dat ik ongeveer twintig uur per week bezig ben met trainingen en wedstrijden. Naast een baan en een gezin is dat natuurlijk nogal een investering. Met de KNVB zijn we wel in gesprek om de randvoorwaarden aantrekkelijker te maken en de begeleiding vanuit de KNVB te verbeteren. We trainen in ieder geval al wekelijks in Zeist op de campus en Kevin Blom regelt veel internationale oefenwedstrijden.

Sinds 2008 sta ik officieel op de FIFA-lijst, waar je op moet staan om internationale toernooien bij te kunnen wonen. Ik heb bijvoorbeeld in 2016 gevlagd bij het WK voor meisjes onder 17 in Jordanië en in 2017 bij het EK in eigen land. De kandidatuur voor dit WK begon al in 2016, en om daarvoor geselecteerd te worden moet je eerst op een shortlist komen. Voor mij was dat alleen wat ingewikkelder, omdat ik zwanger werd.

Ik was uitgerekend in juli 2018, waardoor ik maar één mogelijkheid had om mijn kwaliteiten te laten zien: het WK onder 20 in Uruguay, in november. Omdat je tot zes weken na je bevalling niet mag trainen, had ik maar acht weken de tijd om topfit te worden. Dat was niet te doen. Uruguay haalde ik wel, maar het lukte me er niet om te shinen. Ik had een slechte wedstrijd en een blessure. Twee weken later maakte de FIFA de lijst bekend en was ik eraf gehaald. Het volgende doel is het EK in 2021. Dan hopen we met een Nederlands trio te gaan: een scheidsrechter en twee assistenten.

Diana Snoeren is sinds haar negentiende assistent-scheidsrechter bij de KNVB – in de Derde divisie en in de Hoofdklasse – en de FIFA, en maakte vorig jaar haar opleiding sportkunde af.

Op de voetbalclub was er altijd een tekort aan scheidsrechters. Ik ben er gewoon mee begonnen nadat iemand zei: “Diana, is dat niks voor jou?” Omdat ik al vrij snel dacht: dan wil ik ook hogerop, ben ik al snel de scheidsrechtersopleiding III gaan doen, en ging ik fluiten bij de KNVB. Ik moest een keer vlaggen bij de dames in de nacompetitie en dat beviel me wel, waarna ik ook de assistent-opleiding ben gaan doen. Ik ben toch meer een assistent dan een scheidsrechter. Ik sta liever langs de lijn en wil niet per se alle aandacht op me gericht hebben.

Vooral in het begin heb ik wel gemerkt dat ik als vrouw opviel. In de derde klasse zijn ze het al niet gewend om een grensrechter te hebben, laat staan een vrouwelijke. Op de hogere niveaus is het anders: dan laten spelers het sowieso wel merken als ze het ergens niet mee eens zijn, of je nou een man of een vrouw bent.

Voor scheidsrechters en assistenten is het heel belangrijk om zelfvertrouwen te hebben. Ik kan me voorstellen dat dat vrouwen soms tegenhoudt om de arbitrage in te gaan, maar het kan daar ook juist een motivatie voor zijn. Zelf ben ik best verlegen, maar ik merk dat mijn zelfvertrouwen erg gegroeid is: ik praat veel makkelijker dan drie jaar geleden.

Een ultieme wedstrijd om te vlaggen is toch wel een WK-finale. In Nederland hoop ik ooit, net als Franca, de stap naar het betaald voetbal te maken. Een nacompetitiewedstrijd in het betaald voetbal lijkt me ook wel wat, omdat er veel op het spel staat: teams kunnen promoveren of degraderen. In het amateurvoetbal heb ik zulke wedstrijden wel al gedaan. Luister hieronder naar de afleveringen van Oranje Leeuwinnen de Podcast.