We vroegen een expert hoe om te gaan met de migrantencrisis in Calais

Nu er in het Franse Calais een ware migrantencrisis is uitgebroken, stijgt ook het aantal doden. Sinds het begin van juni zijn er al minsten elf migranten overleden in een poging om Engeland binnen te komen, waaronder een baby uit Eritrea die een uur na haar geboorte het lieven liet. Zaterdagnacht hebben zo'n tweehonderd migranten de veiligheidshekken gebroken, waarna de Franse politie reageerde met een chemisch gas, volgens Al Jazeera traangas.

Naar goede gewoonte had David Cameron er weer enkele mensonterende dingen over te zeggen, bijvoorbeeld toen hij afgelopen week zei dat de migranten "in zwermen" Engeland binnenkomen – alsof het soort aflevering van The Walking Dead is in plaats van een echt probleem met echte mensenlevens. In een noodbijeenkomst heeft de Britse overheid besloten om honden en hekken te sturen om de Franse autoriteiten te helpen. Vergelijkbaar als met sommige Nederlandse geluiden, vond één parlementariër het zelfs een goed idee om het leger eropaf te sturen. En dat is natuurlijk een fantastisch plan: er zijn weinig betere manieren om groep geshockeerde Afghanen met PTSS te helpen dan door er een zooi opgepompte gasten met machinegeweren op af te sturen. Sowieso zijn het allemaal rijke, hoogopgeleide mannen die allemaal Ugg's dragen en goed gekleed zijn, dus waarschijnlijk valt het met die PTSS ook wel mee.

Of misschien toch niet? Om daar wat duidelijkheid over te krijgen spraken we een daadwerkelijke expert, zeg maar iemand die eerst uitgebreid over iets nadenkt voordat hij wat roept. In dit geval was dat professor Alexander Betts, directeur van het Centrum voor Vluchtelingenstudies aan de Universiteit van Oxford.

VICE: Laten we het eerst even over de getallen hebben. Is migratie een heel groot probleem voor Calais? En wat zijn de vooruitzichten van de aantallen?Professor Alexander Betts: De aantallen mensen die vanaf Calais het kanaal willen oversteken zijn eigenlijk nog relatief klein. In het zogenaamde 'Junglekamp' zitten waarschijnlijk zo'n vierduizend mensen te wachten om de oversteek naar Engeland te kunnen maken. Afgelopen jaar kwamen er zo'n 31 duizend mensen het Verenigd Koninkrijk binnen.

Als we willen voorspellen hoe dat er in de toekomst aan toe zal gaan, moeten we begrijpen wat er achter de huidige vluchtelingenstromen over de Middellandse Zee, en daaropvolgend Calais, zit. De meerderheid van mensen die naar Europa komen, zijn afkomstig uit vluchtelingen producerende landen Syrië, Somalië, Eritrea en Afghanistan. Dat zijn landen die door oorlogen zijn verscheurd en waar mensenrechten structureel aan de laars worden gelapt. Slechts een minderheid in die kampen of op die vluchtelingenbotenis alleen maar op zoek naar een beter leven . Of deze aantallen zullen toenemen zal afhangen van ons vermogen om collectief de oorzaken van deze problemen op te lossen. 95% van de vluchtelingen in de wereld zijn as we speak in landen die grenzen aan de conflict- en crisisgebieden, zoals Turkije, Jordanië en Libanon. Als wij niet betere bescherming garanderen voor de vluchtelingen in die landen, zullen mensen onvermijdelijk op eigen houtje naar oplossingen gaan zoeken.

Wat zouden nu onze grootste zorgen moeten zijn?
Er zijn heel veel Engelse kranten die de Calais-crisis voornamelijk zien als een vervelend obstakel voor Britten die op vakantie willen. David Cameron zei deze week nog dat "mensen natuurlijk uitzien naar hun jaarlijkse vakantie, en ik heb vrienden en familie die die route gebruiken." Het is echt ongekend hoe hard men hier het punt mist, want we hebben het over een context waarin afgelopen maand negen mensen zijn omgekomen in een poging de grens over te steken. Het is van belang dat het publiek begrijpt wie deze mensen zijn, en waarom ze hier naartoe komen. De reden is dat we een globale migrantencrisis hebben.

Wat zou er gebeuren als we de grenzen gewoon zouden opengooien?
Als Engeland iedereen vanuit Calais binnenlaat dan zouden de consequenties, ervan uitgaande dat er voldoende asielopvang is, niet enorm significant zijn. Men zegt heel vaak dat zoiets een aanzuigende werking zou hebben, maar dat is onwaarschijnlijk. We krijgen een beter perspectief als we naar de cijfers kijken, en het is maar een fractie van de wereldwijde vluchtelingenpopulatie die momenteel naar landen als Engeland, Nederland of Scandinavië komt. In het geval van Syrië, waar de meeste vluchtelingen vandaan komen, is het bijvoorbeeld zo dat er nu 4 miljoen vluchtelingen zijn. Minder dan 7% daarvan bevindt zich in Europa, en het zijn er maar een paar duizend die het tot aan Engeland gehaald hebben.

Wat voor migratie zullen we in de toekomst zien?
Het is onmogelijk om toekomstige migratietrends accuraat te voorspellen, omdat het wordt gedreven door een complex geheel van verschillende factoren. Het is alleen wel al duidelijk dat, op een globale schaal, migratie en vluchtelingen bepalende issues van de 21e eeuw zullen zijn. Zaken als conflicten, mensenrechtenschendingen en klimaatverandering zullen mensen dwingen om internationale grenzen over te steken om de minimale overlevingsmogelijkheden te garanderen. We zullen dus creatieve manieren moeten vinden om zulke mensen te beschermen en te helpen – en dat hangt allemaal af van internationale samenwerking.

Oké. Dus wat moeten we nu doen?
Er zijn een aantal stappen die we kunnen maken. Ten eerste moeten rijke Europese landen het toestaan dat asielzoekers toegang tot hun grondgebied krijgen. Als ze hier eenmaal zijn, dan zijn er effectieve en humane manieren nodig om de asielverzoeken van mensen goed in te schatten, en moeten er voldoende geschikte verblijfplaatsen zijn. Ten tweede moet er binnen de Europese Unie beter worden samengewerkt, zodat de verantwoordelijkheid voor vluchtelingen beter over de Europese landen wordt verdeeld. Ten derde moeten we werk blijven maken van effectieve zoek- en reddingsoperaties op de Middellandse Zee. Ten vierde moeten we de capaciteiten uitbreiden van andere landen om vluchtelingen op te vangen, waarbij er vooral toegenomen hulp moet komen van staten die grenzen aan conflictgebieden.

De Syriëcrisis is een perfect voorbeeld van wat er niet deugt aan onze huidige maatregelen. Van de 4 miljoen Syrische vluchtelingen zijn er nu 1,6 miljoen in Turkije, 1,2 miljoen in Libanon, en zo'n 600 duizend in Jordanië. Met zulke gigantische aantallen worden de opvangcapaciteiten van die landen tot het uiterste opgerekt, waardoor het niet onbegrijpelijk is dat die landen nu ook strengere grenscontroles gaan uitoefenen. Daardoor moeten mensen nog verder reizen als ze veiligheid zoeken. Als we deze uitdaging oprecht aan willen gaan, moeten we grotere solidariteit en bereidheid tonen om de verantwoordelijkheid met deze landen te delen. Een cruciale manier is via ontwikkelingshulp, gericht op het ondersteunen van tijdelijke integratie en zelfvoorziening van vluchtelingen in regio van origine.

Er zijn mensen die willen dat in Calais het leger wordt ingezet. Hoe zie jij dat?Het is echt absurd om een gemilitariseerde oplossing te kiezen voor een relatief klein immigratieprobleem. Als we daar echt het leger zouden inzetten om wanhopige en kwetsbare vluchtelingen te bestrijden, dan zou dat naast gênant ook overbodig duur zijn. Het zou iets dat in feite niet meer is dan een administratieve uitdaging om voldoende vluchtelingenopvang te regelen, veranderen in een uit de hand gelopen veiligheidsprobleem.

Wat zouden onze doelen en prioriteiten moeten zijn? Het lijkt me dat het nogal lastig is om iedereen blij te maken.
Er zijn manieren waarmee verstandig beleid zowel ten gunste van migranten als van burgers kan komen. Voor mij zijn er verschillende prioriteiten, en ik denk dat we die in de volgende volgorde zouden moeten afgaan:

• We moeten voorkomen dat er onnodige doden vallen als gevolg van immigratiebestrijdingsbeleid.
• We moeten zorgen dat mensen die vluchten voor vervolging en veiligheid een plek hebben waar ze een waardig bestaan kunnen leiden totdat ze weer veilig naar huis kunnen.
• We moeten garanderen dat álle migranten humaan behandeld worden, ook als ze op het punt van deportatie staan.
• We moeten een open en eerlijk debat over migratie en vluchtelingen aanmoedigen dat zich focust op feiten en cijfers in plaats van onderbuikgevoelens en xenofobie.
• We moeten beleid ontwikkelen dat kosten van migratie minimaliseert, en de deugden van migratie voor de samenleving als geheel maximaliseert.