De kilonova is de dikste kosmische explosie

In de ruimte vliegen de gigantische explosies je om de oren. Eén van de vetste events in het heelal is een supernova – de explosie van een ster in een gigantische flits die een heel melkwegstelsel aan het zicht kan onttrekken. Maar de baas boven baas moet de recent ontdekte kilonova zijn. Een kilonova is wat er gebeurt als twee superzware, compacte objecten (zoals neutronensterren) tegen elkaar klappen.

Vanaf de aarde merken we zo'n klap op als een flits van gammastraling. Zo'n gamma-ray burst bestaat in zowel een lange vorm, van twee of meer seconden; en een korte GRB die minder dan 2 seconden duurt. Voor de korte GRB's had de wetenschap tot voor kort nog geen heldere verklaring. Nu is er dus reden om te geloven dat die korte gamma ray bursts afkomstig zijn van twee neutronensterren die op elkaar botsen.

Een neutronenster is een klein, superzwaar sterretje, vaak ter grootte van een stad maar met en gewicht van meer dan anderhalf keer onze zon. Een theelepeltje vol neutronenster zou meer wegen dan drie keer alle mensen bij elkaar. Het ding genereert zo lomp veel zwaartekracht dat je door de buiging van het licht de achterkant kan zien. Een neutronenster ontstaat wanneer een enorme ster door zijn brandstof heenraakt en explodeert. Het materiaal dat overblijft wordt zo sterk samengedrukt dat de protonen en elektronen samen neutronen maken. Vandaar de naam.

Soms, in ongeveer 5% van de gevallen, is een neutronenster onderdeel van een binair systeem, dus doet 'ie een soort zwaartekrachtsdans met een andere ster. In nog uitzonderlijkere gevallen is die andere ster óók een neutronenster. Als deze twee dus na een boel rondjes om elkaar heen gedraaid te hebben bij elkaar komen, wordt er een enorme hoeveelheid zeer radioactief materiaal de ruimte in geslingerd dat verhit en een gigantische lichtflits veroorzaakt. Dit is de kilonova.

Tot voor kort was dit allemaal nog maar een theorie, maar in juni heeft NASA met de Swift ruimtetelescoop een gigantisch heldere lichtflits opgevangen die ongeveer een tiende van een seconde duurde. Toen werd er twee dagen gewetenschapt – dat kunnen ze goed bij NASA – en toen hadden ze de bron van de flits gevonden: een zwak rood puntje dat het overblijfsel was van de gewelddadige kilonova.