‘De nacht staat op’ vierde de mensheid in al haar verscheidenheid

Het is tien uur op zaterdagavond en de horeca wordt geacht dicht te gaan. Met deze toch wel zeer christelijke sluitingstijd hoopt de regering het besmettelijke coronavirus dat al twee jaar de wereld teistert in te dammen. Een nobel doel, maar niet iedereen is te spreken over de methode, waarbij weinig moeite lijkt te worden gedaan om het belang van nachtcultuur te onderkennen. De Amsterdamse nachtclubs hebben daarom vrijwel unaniem besloten dat ze, na twee jaar bijna onafgebroken gesloten te zijn, hun deuren illegaal openen. Om het besmettingsgevaar te beperken moeten bezoekers bij de deur wel het bewijs laten zien dat ze gevaccineerd, getest of hersteld zijn. Nachtclubs in veel andere steden volgen het Amsterdamse voorbeeld. Het risico op boetes nemen ze voor lief, en ze willen niet wachten op de versoepelingen die de overheid zelf al belooft.

De nachtclubs noemen ‘De nacht staat op’ een protest, maar feitelijk is het een volwaardige clubavond waarbij de opgelegde sluitingstijden worden genegeerd. De actie valt samen met een staking bij de politie, die vinden dat ze structureel onderbetaald en onderbezet zijn. In combinatie met een horde feestgangers die bijna twee jaar lang hun dansdrang hebben opgekropt, belooft dit een nacht vol ongebreideld plezier te worden. 

In veel nieuwsberichten over afgelopen zaterdagnacht wordt de toestand op straat geschetst als een “grote drukte”, en dat is een understatement. Onderweg naar de club moet ik mijzelf door een massa opgefokte kroegtijgers heen ellebogen. Wijdbeens trekken ze in bataljons door de Leidsestraat of staan te grazen bij de pizzatent. Sommigen stoten oerkreten uit of gaan ouderwets met elkaar op de vuist. Toch is deze drukte niet het gevolg van de actie van de nachtclubs, maar eerder van de vroege sluitingstijd. Dit is wat je blijkbaar krijgt als alle kroegen tegelijk dichtgaan op precies het tijdstip dat iedereen er lekker in begint te komen. De nachtclubs zijn deze avond namelijk uitverkocht, en de dolende zielen zonder kaartje zullen er niet aan ontkomen om binnen afzienbare tijd een huisfeest of hun bed op te zoeken. 

In de Melkweg, waar hiphopfeest Encore net is begonnen, is de sfeer verre van grimmig: eerder wat terughoudend en vol gezellige spanning. Er worden aftastende danspasjes gedaan. Dat is niet alleen omdat iedereen, zoals ik, een beetje stroef is na bijna twee jaar zonder disco’s: voor sommige jonge bezoekers is dit waarschijnlijk hun de eerste clubavond ooit. Maar terwijl de bewegingen nog wat verlegen zijn is er flink uitgepakt met de fashion. Het voelt goed om weer eens wat designertassen en dure zonnebrillen van dichtbij te zien. En nadat de eerste koudwatervrees is weggeëbd, ontstaat er een gezellig kolkende massa vol geschuur en getong.

Rond middernacht, als iedereen volgens de regels binnen moet zijn in de club waarvoor ze hebben gereserveerd, ga ik naar buiten om eens te kijken of de gefrustreerde kroegtijgers zonder kaartje inmiddels al aan het rellen geslagen zijn. Maar het Leidseplein blijkt uitgestorven, op een paar volhardende feestzoekers na. Een meisje van negentien heeft een stel veertigers op sleeptouw genomen. “We zijn op boevenpad,” zegt ze, maar erg crimineel komen ze niet over. 

In een eveneens doodse Reguliersdwarsstraat vormt Club NYX een oase van levendigheid. Voor de deur staan uitbundig uitgedoste bezoekers te roken, binnen staat iedereen tegen elkaar aangeplakt, als één grote vleesberg die eensgezind pulseert op het ritme van Donna Summer. Achter de draaitafels staat Joost Gimbel, die een aantal dagen geleden nog met een serieus gezicht het manifest van De Nacht staat op voorlas op de socials. “Alleen in het donker vervagen grenzen, regels, sociale orde,” verkondigde Gimbel in de video. “Daarom is de nacht onmisbaar voor identiteit, voor ontdekken, voor jong zijn. Iedereen verdient de nacht op zichzelf te leren kennen, of te zijn.” Vanavond draait hij platen in de gedaante van zijn drag-alter-ego Hoax le Beau. Vol in de make-up en in een glamoureus blauw pak illustreert zij het manifest perfect. 

De laatste halte van mijn avond is Multigroove, een gabberfeest in Warehouse Elementenstraat. Hier wordt duidelijk dat de behoefte aan een goed feestje niet leeftijdsgebonden is. Multigroove organiseerde in de vroege jaren negentig als een van de eerste illegale gabberfeesten. Dat deden ze in deze zelfde loods en met hetzelfde loyale publiek van vanavond. Een enorme kale gabber van een jaar of vijfenveertig likt aan een halfgesmolten raket-ijsje; vriendinnengroepen hebben hun aussie van vroeger afgestoft, of geopteerd voor een mantelpakje of glitterjurk. En er zijn mensen met de bekende tatoeages die je toegang verleenden tot Thunderdome, een ander iconisch gabberfeest. Maar er is ook een hele nieuwe generatie gabbers opgestaan. 

Organisator Ilja Reiman aanschouwt het goedkeurend vanaf de merch-stand. Hij zegt dat de jonge garde tijdens de lockdowns de filmpjes van zijn feesten hebben zitten kijken en nu eindelijk in het echt mogen housen. “Weer illegaal, net als vroeger.” Zelf heeft hij zich tot nu toe gedeisd gehouden in de periodes dat er vanwege de pandemie niet gefeest mocht worden. “Ik wilde wel een illegale doen, maar ik vond het toch te onveilig. Ik heb die beelden ook gezien, van die ziekenhuizen in China en Italië.” 

Warehouse Elementenstraat, dat inmiddels in handen is van dance-organisatie ID&T werd tijdens de coronacrisis omgebouwd tot een interactieve ‘experience’, genaamd Amaze. Het is een spiegelpaleis vol geavanceerde showtechniek waarin de bezoeker coronaproof kon verdwalen. Het doolhof komt uit op de dansvloer, waar je op een zitzak kunt genieten van het high-end geluidssysteem. Vanavond blijkt wel dat een dansvloer vol mensen toch beter werkt dan een dansvloer vol zitzakken. Ook de technici zijn zichtbaar blij dat de showtechniek weer kan worden ingezet voor het beoogde doel: een show. De vuurwerk-kanonnen staan vrijwel onafgebroken te sproeien en de rookmachines blazen zo hard dat op elk ander feest de coiffures van de bezoekers volledig geruïneerd zouden worden. Na een paar uur hakken fiets ik voldaan naar huis. 

De volgende ochtend brengt een kater, vooral voor de clubs. Dat de politie niet handhaafde betekent niet dat de deelnemende clubs wegkomen met hun uitspatting. Alleen in Maastricht kon er vrijwel ongestraft gefeest worden: daar had de gemeente bij nachtclubs gedreigd met een boete van een halve ton, dus werd er een illegaal feest gegeven. In Rotterdam krijgen verschillende clubs boetes van een nog onbekend bedrag. De Tilburgse club 013 mocht hun feest afmaken, maar moet voor straf maar liefst tienduizend euro betalen. Amsterdam is relatief coulant: daar mogen alle deelnemende clubs eventueel een boete van 4500 euro in de brievenbus verwachten. 

Het kan eraan liggen dat ik die boetes niet hoef op te hoesten, maar wat mij betreft was deze avond het dubbel en dwars waard. In de afgelopen twee jaar was het makkelijk om te vergeten dat de mens meer is dan een ziekteverspreider of een grauw gezicht in een videovergadering. De clubs hebben nu hun nek uitgestoken om ons eraan te herinneren dat we kleurrijke, vrolijke, prachtige wezens zijn die zich op allerlei verschillende manieren uiten. 

Bekijk hieronder meer foto’s van Raymond van Mil om te zien hoe dat eruit ziet.