Voormalige koloniën van Elizabeth II willen hun diamant ter waarde van 400 miljoen euro terug

Een groot deel van de westerse wereld rouwt om de dood van koningin Elizabeth II, de langst zittende koningin van het Verenigd Koninkrijk. Maar sommigen van haar voormalige koloniën zetten vraagtekens bij de duistere erfenis van het bewind van de monarchie. In Zuid-Azië concentreert de kritiek zich op de diamant Koh-i-Noor.

Zodra het nieuws over het overlijden van de koningin bekend werd, begonnen Zuid-Aziaten over de hele wereld te vragen of ze de omstreden diamant eindelijk eens terug mogen hebben. De Koh-i-Noor van 109 karaat – naar alle waarschijnlijkheid de duurste diamant ter wereld – is onderwerp van een eigendomsgeschil tussen het Britse koningshuis en enkele van de voormalige koloniën. Het dispuut over de diamant, die volgens sommigen 400 miljoen euro waard is en volgens anderen onbetaalbaar, staat symbool voor een breder protest tegen de Britten. Zij zouden de wreedheid van hun tweehonderdjarige koloniale heerschappij en de omvang van hun buit bagatelliseren. 

De Koh-i-Noor zou mannen ongeluk brengen, maar vrouwen juist geluk. De diamant werd gedragen door generaties Britse koninginnen – de koningin-moeder Elizabeth droeg ‘m in haar kroon. De diamant wordt nu beschouwd als koninklijk eigendom en wordt tentoongesteld in de Tower of London. De kroon met de Koh-i-Noor zal naar verluidt worden doorgegeven aan Camilla, de vrouw van koning Charles.

Terwijl Groot-Brittannië rouwt om Elizabeth II, hebben mensen uit haar voormalige koloniën het over het machtsmisbruik van de Britten en de destructie die het Britse rijk heeft veroorzaakt in de wereld.

Volgens de Indiase econoom Utsa Patnaik, die de economische geschiedenis van Groot-Brittannië heeft bestudeerd, hebben de Britten tussen 1765 en 1938 minstens 45 biljoen dollar uit het subcontinent weggesluisd. Dit is 17 keer meer dan het totale jaarlijkse bruto binnenlands product van het Verenigd Koninkrijk vandaag de dag.

Het Britse koningshuis beweert dat de Koh-i-Noor een “geschenk” was, maar tenminste vier landen – India, Pakistan, Afghanistan en Iran – zeggen dat het een gestolen voorwerp is dat aan hen moet worden teruggegeven.

“Groot-Brittannië is het ons verschuldigd,” schreef het Indiase parlementslid Shashi Tharoor, die pleit voor de teruggave van de Koh-i-Noor. “Maar in plaats van het bewijs van hun hebzucht terug te geven aan de rechtmatige eigenaars, pronken de Britten met de Koh-i-Noor op de kroon van de koningin-moeder in de Tower of London.” De auteur van het boek Jewel In the Crown, dat beschrijft hoe het Britse koningshuis de diamant in handen kreeg, voegde daaraan toe: “Het is een trieste herinnering aan waar het kolonialisme eigenlijk over ging: schaamteloze onderwerping, dwang en verduistering.”

Rond de tijd dat Elizabeth II werd geboren, heerste het Britse rijk over 412 miljoen mensen – ongeveer een vierde van de wereldbevolking. Historici bevestigen dat de Britse kolonisatie bol stond van misbruik, ongelijkheid, racisme, geweld en de totale uitputting van de lokale welvaart. Hoewel Elizabeth II niet leefde tijdens het hoogtepunt van het Britse kolonialisme, is zij ervan beschuldigd een oogje dicht te knijpen voor veel van de koloniale misdaden, waaronder de slavenhandel en Operation Legacy in de jaren 1950-70. Dit laatste verwijst naar een doofpot: de Britse regering heeft destijds samen met inlichtingendienst MI5 tienduizenden cruciale dossiers van ex-koloniën verborgen, verbrand of gedumpt.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.