Was Jezus homo?

Na de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof, ten gunste van het homohuwelijk, leek het alsof alle trotse christelijke homofoben onder hun steen vandaan kropen om de wereld er weer eens fijntjes aan te herinneren hoe erg ze homo's haten. Als heteroseksuele jood heb ik zelf altijd met opgetrokken wenkbrauwen naar de homofobie onder christenen gekeken: het aanbidden van een naakte, afgetrainde, vastgeketende man is toch zeker lichtelijk homo-erotisch te noemen. Van Jezus zelf gaat mijn gaydar bovendien af als het luchtalarm op de eerste maandag van de maand. Hij was een jonge god waar de mannen bij bosjes achteraan liepen, die iedereen vertelde dat ze van elkaar moesten houden, en later volledig in elkaar gestompt werd door een groep bekrompen conservatievelingen die bang waren voor verandering.

Het blijkt dat ik niet de enige ben met deze theorie. Dr. Reverend Bob Shore-Goss, een oude homofiele pastoor, heeft er meerdere boeken over geschreven, waaronder Queering Christ and Jesus ACTED UP: A Gay and Lesbian Manifesto. Hij haalde op Harvard een doctoraat in Comparative Religion en zit in de nationale adviescommissie van het Centrum voor Lesbische en Homofiele studies over Religie. En hij denkt dus dat Jezus gay was. Ik sprak Bob, die me het bijbelse bewijs toonde en uitlegde hoe zijn theorie in elkaar steekt.

VICE: Was Jezus Christus homo?
Bob Shore-Goss: Ik hoop het, en ik denk van wel. Ik zou zelf dondersgraag een keer een beschuitje met hem eten. Hij was in ieder geval flink metro. Hij brak met de regels binnen zijn cultuur, van heteronormativiteit. Hij ondermijnde de traditionele mannelijke waarden en gendernormen.

Ook Sint Paul zou je tegenwoordig waarschijnlijk beschrijven als een homo die nog niet uit de kast is, maar die term kenden de mensen toen nog niet.

Hoe werd er in zijn tijd tegen homoseksualiteit aangekeken?
Het concept van geaardheid bestond nog niet, maar gender wel. In de Bijbel is het een grove zonde als twee mannen het met elkaar doen. De nadruk ligt op het verloochenen van je status als man: het was in de eerste plaats een misdaad vanuit gender, in plaats van een seksuele. De ideeën over mannelijkheid waren erg sterk in de oudheid. Maar er bestonden toch veel homo-erotische relaties, vooral onder de Grieken en Romeinen.

Heeft Jezus het daar zelf ooit over gehad?
Nou, een van de wonderen die hij heeft verricht was het genezen van Centurions jonge geliefde. Het staat in Mattheüs en Lukas. Mattheüs gebruikt het woord "pais" – waar paiderastia, pederastie, van afgeleid is, voor deze jongen waar Centurion een affaire mee had. Het gaat hier duidelijk om een erotische relatie. Hij kwam naar Jezus en vroeg om zijn jongen te genezen. Daarop vroeg Jezus of hijzelf ook ergens van genezen moest worden. Centurion antwoordde: "Heer, ik ben het niet waard dat u onder mijn dak komt, u hoeft alleen maar te spreken en mijn slaaf zal genezen."

Grappig genoeg zeggen miljoenen katholieken elke zondag de Domine, non sum dingus: "Heer, ik ben niet waardig dat Gij tot mij komt, maar spreek slechtséén woord en ik zal gezond worden" Dit komt dus van Centurion, die een homoseksuele relatie had met een jonge jongen. Dat hebben we onder allerlei stoelen en banken gestoken en geprobeerd te vergeten, maar de oorsprong blijft duidelijk.

Wat voor bewijs van Jezus' geaardheid staat er in de Bijbel?
Er staan wat hints in, en daar bestaan weer verschillende opvattingen over. De hints komen uit het evangelie van Johannes, waar het over de "geliefde discipel" gaat. De discipel heeft een intieme relatie met Jezus, hoewel er betwijfeld wordt wie hij eigenlijk was. Maar hij lag wel op Jezus' borst tijdens het laatste avondmaal, in zijn ondergoed. Dat weten we.

Ik stel me voor dat Jezus al zijn volgelingen liefhad. Hij zei ten slotte dat we onze naasten moeten liefhebben. Als je dan één persoon als "geliefde" benadrukt, lijkt me dat veelzeggend.
Dat klopt. Er is slechts één andere persoon waar hij dat woord voor gebruikte, en dat was Lazarus. In de jaren zestig vond een hoog aangeschreven geleerde een geheime evangelie, die uit de eerste eeuw leek te komen. Daarin stond een fragment met een naakte jongen die 's nachts naar Jezus trad, en de nacht met hem doorbracht voor een initiatie. Er bestaat veel onenigheid rondom dit fragment, maar ook dit hint naar een homo-erotische relatie.

Het klinkt wel een beetje alsof je dingen precies zo kan interpreteren als je zelf wil, zoals eigenlijk de hele Bijbel. Als je erin wil lezen dat Jezus homo was, dan vind je vanzelf bewijs. Ik bedoel, hij was dan wel metro, en nooit getrouwd, maar…
Nou, dat is dus ook een belangrijk punt. Jezus was een rabbijn, en alle rabbijnen in die tijd waren getrouwd. Maar Jezus niet. Er bestaan theorieën dat hij bi was, en naast zijn relatie met Maria Magdalena dus ook iets met zijn geliefde discipel had. Anderen denken dat hij trans of iemand met een intersekse-conditie was, omdat hij werd geboren zonder vader, waardoor hij dus als vrouw is geboren, maar het fenotype van een man aannam. Dat beargumenteert Virginia Mollenkott in haar boek Omnigender. Het zijn leuke theorieën, waaraan je kan zien dat dit erg belangrijk voor mensen is. Een lesbische student zei ooit tegen me: "Jezus was geen homo, want hij was perfect." Wat zegt dat dan over hoe zij tegen haar eigen geaardheid aankijkt? Volgens de katholieken was Jezus perfect, intrinsiek goed, en ze zien homo's als intrinsiek slechte mensen. Ook protestantse evangelisten nemen dit katholieke standpunt in om mensen te overtuigen dat ze heteroseksueel moeten zijn om gered te worden.

Maar als Jezus homo was, en hij was perfect, zouden dan alleen homo's naar de hemel gaan?
Ik denk dat je naar het grotere plaatje moet kijken. Jezus was universeel. Ook hij was seksueel. Ik dacht altijd dat hij echt perfect was, maar toen las ik The Human Face of God tijdens mijn eerste studiejaar, met een kleine voetnoot erin. Er stond dat Jezus een scheet liet. Ik dacht: mijn god, wat is dit nou weer? Maar hij was natuurlijk ook gewoon menselijk. En toen vroeg ik me af of hij ook nachtelijke erecties had, zoals alle andere mannen, of natte dromen. Zo sleten die vastgeroeste gedachten er bij me uit. Had Jezus seks? Met wie dan? Toen vroeg ik me af of het echt van belang was, maar ik denk dus juist van wel.

Als Jezus echt menselijk was, zou hij ook echt seksueel moeten zijn. Dat zou een belangrijk argument voor sekspositiviteit kunnen zijn. We moeten seksualiteit weer gaan zien als iets om te vieren, ongeacht je geaardheid. God heeft ons allemaal geschapen, inclusief homoseksuelen.

Wat ik hier in ieder geval uit concludeer is dat Jezus op zou komen voor homoseksuelen, die uitgekotst en aangevallen werden om hun geaardheid.
Dat lijkt me een veilige conclusie om te trekken ja.

Het past ook veel meer bij hem om op te komen voor de homoseksuele minderheid, in plaats van de onderdrukkende, hatende heteroseksuele christenen. Heb uw naasten lief.
Het grappige is dat veel fundamentalisten dit alles helemaal verkeerd opvatten, omdat ze de historische context niet begrijpen. Ze verdraaien deze dingen, en prediken dus niet hun ware ideologie. En het gaat met zoveel passie en haat gepaard, dat je haast gaat denken dat het voortkomt uit negatieve gevoelens of twijfels over hun eigen geaardheid. Jezus was geen fundamentalist, en hij sprak nooit letterlijk, maar altijd in parabolen, metaforen en allegorieën.

Was hij een top of een bottom?
Dat wisselde.