Wat gebeurt er als een internetgemeenschap haar eigen regels mag bepalen?

Voor een internetjunkie zoals ik is informatiewalhalla Reddit als een online pretpark waar je uren als een klein kind in kan rondrennen. Echter, na een paar jaar ronddwalen op een dergelijk digitaal smörgåsbord, beland ik tijdens mijn hersenloze omzwervingen nog maar zelden op een nieuwe subreddit die er qua verfrissende insteek uitspringt. Enter /r/evex, een meta-subreddit waar het bepalen van de inhoud an sich centraal staat.

Evex staat voor Evolution Experiment en is dus net zoals /r/thebutton een sociale testcase. In tegenstelling tot subreddits waar bijvoorbeeld alleen foto's van kale mannen zijn toegestaan, konden gebruikers op Evex in het begin alles posten. Vervolgens werd de mogelijkheid geboden om wekelijks te stemmen over wat wel en niet mag. Daardoor zijn er, na ongeveer dertig weken, allerlei rare doch interessante omgangsnormen en restricties aan de inhoud ontstaan. In de kern is het dus een variant op de vrije informatiesamenleving, aangezien de beperkingen dus alleen door de gebruikers zelf, en niet van buitenaf of hogerhand, kunnen worden opgelegd. Het doet ook enigszins denken aan de zogeheten e-democracy, waar we eerder Matthijs Pontier, lijsttrekker van de Piratenpartij, over interviewden.

Met die vergelijkingen in het achterhoofd is het interessant om de dynamiek van Evex onder de loep te nemen. Wat wordt er wel of juist niet wordt gedoogd, wanneer gebruikers hier zelf zeggenschap over hebben? Een vluchtige blik op de regels die tot nog toe zijn doorgevoerd, biedt al behoorlijk inzicht in wat de gemiddelde internetgebruiker wel en niet leuk vindt:

De eerste regel waar iedereen het roerend over eens was, hield in dat er geen clickbait-artikelen gedeeld mochten worden. Begrijpelijk. De week daarop vond iedereen het een goed idee dat als er hitsige kiekjes gepost worden, deze worden voorzien van een NSFW-tag. Ook niks raars. In de derde week bleek dat iedereen een hekel heeft aan My Little Pony en pas in de achtste week, nadat bijvoorbeeld al was besloten dat alle discussies in hoofdletters gevoerd moeten worden, dacht men: "O ja, laten we trouwens ook racisme eens verbieden."

Onlangs werd besloten dat alle moderators moeten doen alsof ze superkrachten hebben, wat vergelijkbaar is met agenten verplichten een Superman-pak te dragen. Het lijkt er dus op alsof er in het kader van 'lekker etteren' voornamelijk wordt gestemd voor regels die op het moment komisch lijken, maar op de lange termijn problemen kunnen veroorzaken. Zouden gangbare e-democracies hier ook op stuiten? En hoe is dit te voorkomen?

Matthijs Pontier, die we voor de gelegenheid weer aan z'n mouw hebben getrokken, denkt dat het in het geval van Evex vooral komt doordat er te weinig motivatie is om echt deliberatief bezig te zijn: "Er wordt door gebruikers niet goed nagedacht over de gevolgen van hun besluiten. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat de groep die meedoet aan het experiment, relatief klein is. De besluitvorming gaat in de meeste gevallen over iets dat te weinig serieus is. Op Reddit is humor vaak een doel op zich."

Pontier meent dat het gebrek aan weloverwogen besluitvorming op de lange termijn prima verholpen kan worden. In e-democracysystemen die tot nu toe succesvol zijn doorgevoerd, werden volgens de lijsttrekker dit soort problemen op een aantal manieren opgelost:

• Deliberatie stimuleren, o.a. middels de mogelijkheid voor- en nadelen omhoog te stemmen en de voor- en tegenargumenten niet onder, maar naast elkaar te zetten.
• Een hoge mate van representativiteit behouden. Als ervoor gezorgd wordt dat veel mensen participeren, valt de kleine groep, die loopt te etteren, vanzelf weg. Binnen Your Priorities, een website met honderdduizenden gebruikers, is bijvoorbeeld nog nooit een ban uitgedeeld aan een hardnekkige troll. Is simpelweg niet nodig.
• Stemmen over serieuzere zaken, die zich ook in de buitenwereld afspelen en daadwerkelijk invloed hebben op het dagelijks leven van de gebruikers. Dan wordt er minder snel gestemd voor de fun.

Interesting. Eens kijken hoe iemand die daar middenin zit, er tegenaan kijkt. Redditor /u/kuilin, één van de moderators en gebruiker van het eerste uur, vertelde me over hoe hij Evex tot nu toe ervaart.

Ben je tegen ontwikkelingen aangelopen die je nooit aan had zien komen? Hele rare regels of iets dergelijks?

Ik was erg verbaasd over het gebruik van memes. Normaal worden memes geleidelijk aan geboren door interactie van gebruikers of door een bepaalde gebeurtenis. Maar met regel 18 ("Alles dat Europa erkent als een daadwerkelijk bestaande plek, wordt verwijderd") was er ineens, door de keiharde regelgeving, een nieuwe meme ontstaan. Mensen photoshopten Europa uit landkaarten en vroegen zich ineens hardop af waar ze zich bevonden. Uit het niets. Door een simpele ban was er dus ineens een nieuwe culturele grap geboren.

We hadden daarnaast verwacht dat bans juist altijd zouden volgen uit het feit dat mensen bepaalde dingen helemaal zat zouden zijn (zoals bijvoorbeeld clickbait). Het blijkt dus dat mensen ook spontaan op dingen stemmen, zolang die in hun beleving maar komisch genoeg zijn.

Bestaat het gevaar dat een onwelwillende gebruiker de subreddit uit kan schakelen via bepaalde mazen in de regelgeving? En zo ja, zou dat dan als onderdeel en resultaat van het experiment worden erkend?

Ik denk dat onze kernrichtlijnen dat heel goed kunnen voorkomen. Zelfs als er namelijk een regel wordt ingevoerd die alles en iedereen verbiedt, zou het stemmen gewoon door kunnen gaan en kan het binnen een week ongedaan worden gemaakt.

Hoe lang denk je dat /r/Evex kan blijven voortbestaan op deze manier? Zijn er dingen die ervoor kunnen zorgen dat het in de toekomst doodbloedt?

Het grootste nadeel aan de invoering van de regels op deze manier, is dat sommige ervan puur spontaan, zonder er bij na te denken, worden ingevoerd. Een regel is goed, als deze op de lange termijn positieve gevolgen heeft. Een regel als het verbieden van het woord 'never' is op het moment zelf grappig en brengt ook zeker komische situaties met zich mee, maar uiteindelijk gaan mensen zich hieraan ergeren en moet het ongedaan worden gemaakt. Een systeem van ondoordachte regels die een langdurige, nadelige uitwerking hebben, zou er in theorie voor kunnen zorgen dat op den duur iedereen wegblijft.

In hoeverre geloof je dat dit de perfecte blauwdruk is voor een online gemeenschap?

Ik ben bang dat het stemsysteem geen goede reflectie is van algemene opinie. Zoals ik al zei, gaat het vaak om spontane steun voor bepaalde regels en wordt er maar weinig nagedacht over de effecten van de regels op de lange termijn. Dus laagdrempelige, grappige kolder kan soms de norm worden. Ik heb wel eens hele nuttige, informatieve reacties moeten verwijderen omdat ze niet in overeenstemming waren met een bepaalde onnozele regel die later weer ongedaan werd gemaakt. Dus hoewel het allemaal eerlijk en pragmatisch overkomt, merk je al snel dat er ook nadelen kleven aan zo'n democratisch ingerichte online gemeenschap.