De vernederingen en gevaren van reizen als transgender

Illustratie door Hiro

Als transgender zie ik met #travellingwhiletrans mijn eigen angsten rondom reizen trending gaan op Twitter. Het begon met tweets van Shadi Pethosky over haar behandeling door de Transport Security Administration (TSA) tijdens de veiligheidscontrole op de luchthaven van Orlando. Ze ging door de bodyscanner, zich identificerend als een vrouw, waarop de bodyscanner 'een afwijking' toonde: haar penis. In plaats van de situatie op te lossen door beleefd en verontschuldigend te vragen of ze transseksueel is, draaide het uit op een absurd fiasco.

Shadi werd gedwongen om te wachten. Er moest worden besloten of een mannelijke of vrouwelijke TSA-medewerker haar liesstreek moest inspecteren, waarbij herhaaldelijk naar haar penis werd gerefereerd als een 'afwijking'. Ze wilde heel begrijpelijk daar niet door een vrouwelijke medewerker worden betast, maar wilde ook niet dat een mannelijke medewerker haar lichaam elders aanraakte. Ze vertelden haar dat de politie zou worden ingeschakeld als ze niet instemde met een tweede full bodyscan. Geconfronteerd met dwang, de dreiging van politie en publieke vernedering, ging ze uiteindelijk huilend akkoord.

Shadi's ervaring staat niet op zichzelf. Als je scrollt door #travelingwhiletrans lees je veel soortgelijke ervaringen van transsekuele mannen en vrouwen die naar achterafkamers worden gedirigeerd met de mededeling dat 'de afwijking' moet worden 'uitgezocht'. Maanden nadat Shadi's ervaring aanleiding was tot #travelingwhiletrans, stond ik in de rij op een luchthaven toen ik naar voren werd geroepen. "Shit," dacht ik, "mijn stem is nu zo laag. Als ik praat word ik direct als trans herkend." Ik probeerde te bedenken hoe ik mijn stem meer vrouwelijk kon maken, zodat ik niet zou worden opgemerkt als 'anders'. Voordat ik iets kon zeggen, kreeg ik van de vrouw achter de balie mijn paspoort terug en gebaarde ze dat ik door kon lopen. Ik was opgelucht, maar het was een persoonlijke wake-upcall. Geslachtsverandering verandert alles - het is onmogelijk om uit te leggen hoeveel impact het op je leven heeft. Helemaal als je net als ik in een bubbel leeft en vergeet hoe de buitenwereld kan zijn. Voor transseksuelen zijn confrontaties op luchthavens meer dan alleen gênant; fysiek kan het ook ontzettend bedreigend zijn. Lauren Smith, producent van de podcast Sex, Lies and Anarchy, sprak over haar eigen ervaring bij The Daily Dot: "Uiteindelijk liet ik mijn broek en slipje op de grond zakken, omdat ze dat vroegen. Vier vrouwen en een man inspecteerden op minder dan een armlengte afstand mijn genitaliën. De reden dat ik moest huilen was niet omdat ik iets intiems bloot moest geven, maar omdat ik wist dat in het uiterste geval mijn verzet kan worden gevolgd met de dood. Als ik me zou proberen te verzetten en daarmee door zou gaan, dan zouden ze me op kunnen sluiten of neerschieten. Ik huilde omdat ik probeerde om me niet te verzetten, maar ze bleven beweren dat ik dat wel deed. Het was verontrustend. Meerdere malen hebben ze gedreigd me te arresteren."

Also check-in was fun. Madam became Sir became

— Lissa Hyacinth (@AnalyticaLissa)September 28, 2015

Haar angst voor geweld is niet overdreven. Een rapport uit 2014 van de National Coalition of Anti-Violence Programs laat zien dat transseksuele mensen zes keer zo vaak met politiegeweldworden geconfronteerd als cisseksuelen (mensen waarvan de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht). De realiteit is dat confrontaties zoals deze voor ons mogelijk kunnen uitmonden in fysieke mishandeling.

Maar voor transseksuelen stopt die dreiging niet bij de luchthaven. Het Matador Network adviseert transseksuelen vooraf onderzoek te doen naar de landen waar ze naartoe gaan. Landen die veilig zouden zijn voor cisseksuelen, hoeven dat niet voor ons te zijn. Vakantiebestemmingen als Belize en Oman onderdrukken openlijk transseksuele publicaties en hebben wetshervormingen rondom discriminatie van LGBT-mensen afgewezen. En in Europa worden transseksuelen in 24 landen pas wettelijk erkend als ze gesteriliseerd zijn. Zelfs als je je niet fysiek bedreigd voelt, kan het als transseksueel confronterend zijn in andere landen. Nevo is een Joodse sekseloze transseksueel in Melbourne. Toen hij zich sterker identificeerde als man reisde hij naar Israël met de groep Habonim Dror, waarmee hij zich inzet om Joodse mensen en Palestijnen samen te brengen. Hij had moeite met de cultuurshock. "Ik denk dat Israëliërs directer zijn, waardoor ik er veel meer mee werd geconfronteerd. Mensen stelden vragen als 'ben je een jongen of een meisje?' en ik voelde dat er veel over me werd gepraat. Het was gewoon veel meer uitgesproken."

Maar de echte uitdaging zat in de taal. "In het Hebreeuws kan je niet iemand aanspreken zonder het geslacht te gebruiken," legt Nevo uit. "Zelf het woord jij is aan het geslacht gerelateerd. Er is een vrouwelijke, mannelijke en meervoudige versie. Er is letterlijk geen manier om het te omzeilen." Nevo vond onverwacht wel een positieve kant: het was makkelijker om zelf het gewenste geslacht tijdens het gesprek te gebruiken, in plaats van steeds het gesprek te onderbreken om ze te verbeteren. "Het was een vreemd en spannend, maar ook versterkend fenomeen. Ik werd uitgedaagd, maar was ook in staat om ze te verbeteren zonder de confrontatie aan te hoeven gaan." Zijn ervaring met het Jodendom in Israël was meer beladen. Terwijl de combinatie van het zowel Joods als transseksueel zijn in Melbourne geen problemen geeft, voelde het alsof hij informatie achterhield bij het binnengaan van de huizen van mensen en heilige plekken. Hij was ongerust dat ondanks dat hij een man was, hij mensen bedroog door, in een cultuur waar het iets anders betekent dan in zijn eigen, niet te vertellen dat hij transseksueel is.

Maar er waren ook positieve kanten: "Toen een ultra-orthodoxe man mij de hand schudde bij het mannengedeelte van de westelijke muur – overduidelijk een van heiligste plekken voor Joodse mensen – voelde voor mij als een van de meest geslachtsbepalende momenten in mijn leven."

Terwijl ik op mijn vlucht wachtte, keek ik op mijn paspoort naar de V die mij als vrouw definieerde. Ik dacht over hoe ik mijn paspoort wilde aanpassen voor mijn volgende trip, maar raakte meteen vermoeid bij gedachte aan al het papierwerk dat hier bij komt kijken. Dan moet ik mijn naam veranderen, mijn geboortecertificaat aanpassen en mijn paspoort inleveren. Een rompslomp zonder einde. Ik denk terug aan een opmerking van Nevo. "Ik denk dat het overal moeilijk is om transseksueel te zijn en dat verandert niet als je reist, het wordt alleen benadrukt." Hij heeft gelijk.