Waarom staan er zoveel Saddam Hoessein-horloges op eBay?

Dankzij het kapitalisme zit de wereld vol spulletjes van lage kwaliteit die allemaal op elkaar lijken. Met als gevolg dat we niet alleen veel waardeloze troep in huis halen, maar dat onze waardeloze troep ook nog eens allemaal op elkaar lijkt.

Een stuk exclusiever zijn deze Zwitserse horloges met het gezicht van Saddam Hoessein erop – en met de kwaliteit is ook weinig mis, als je bedenkt dat het om klokjes gaat van merken als Certina, Delma, Breitling of Zodiac, die voor duizenden euro’s online worden verkocht. Ze worden inmiddels niet meer geproduceerd, maar destijds werden ze op maat gemaakt in Irak.

De Britse fotograaf Martin Parr vond deze horloges zo fascinerend dat hij er een paar jaar geleden een boek over maakte, met de toepasselijke titel Saddam Hussein Watches. Hij probeerde ook zelf aan een origineel Saddam-horloge te komen, maar dat lukte helaas niet. Wel zijn er nog altijd een boel op het internet te vinden.

Een zekere Daniel biedt op eBay bijvoorbeeld een Certina DS4 aan in een zeer goede staat, inclusief breed glimlachende Saddam Hoessein. De verkoper, die gespecialiseerd is in luxe horloges, zegt dat hij het op een veiling heeft gekocht, zonder dat hij verder veel wist over de herkomst van dit specifieke exemplaar. Wel kent hij het algemene verhaal achter deze horloges. “Ik weet dat Saddam graag zichzelf vereerde – zoals de meeste dictators. Hij gaf vaak geschenken aan andere politici en diplomaten met zijn handtekening, naam of portret erop.”

Dat zeggen ook andere mensen die dit soort horloges verkopen. “Meestal komen ze van Irakezen die ze van Saddams voormalige regime hebben ontvangen, zoals officieren,” zegt een anonieme verkoper op eBay, die meer dan een dozijn horloges in zijn bezit heeft. Een Amerikaanse verzamelaar zegt dat hij zijn exemplaar in Irak van de oorspronkelijke eigenaar had gekocht. “Hij vertelde dat hij in het kabinet van Saddam Hoessein werkte, en dat het een geschenk van de president was geweest. Dat is helaas alles wat ik ervan weet.”

Toen Hussein aan de macht was, kocht zijn Ba’ath-partij dit soort horloges op bij bekende horlogemakers, waarna het gezicht van de president er nauwkeurig in werd verwerkt. Dat ze momenteel zoveel verkocht worden heeft eigenlijk een vrij eenvoudige reden: sinds Hoessein in 2003 werd afgezet en zijn partij werd opgeheven, willen veel voormalige leden niet meer met zijn regime worden geassocieerd. Elke uiting van liefde voor de voormalige dictator is ongewenst, zeker sinds de bezetting van de Amerikanen.

Een andere verkoper die anoniem wilde blijven, vergelijkt de symbolen uit die tijd met het hakenkruis. Vorig jaar werd er in Bagdad nog een man gearresteerd omdat hij horloges met het gezicht van Hoessein verkocht. Voor de val van de dictator zag je ze echter overal: naast de originele luxe horloges, waren er ook kopieën die Irakezen zelf hadden gemaakt van goedkope Chinese exemplaren.

Het aanbod is tegenwoordig ook zo groot omdat niet alleen voormalige handlangers van Hoessein zulke geschenken ontvingen. Een Franse verkoper vertelt bijvoorbeeld dat hij zijn luxe horloge heeft gekocht van een Franse oorlogspiloot, die er in de jaren zeventig was toen Frankrijk een goede relatie had met Irak. En de eigenaar van een blinkende Leuba Favre zegt dat dit exemplaar door de regering aan een Bulgaarse ambassadeur werd gegeven die in de jaren tachtig in Irak werkte. “Ik had een wat ouder huis gekocht, daar vond ik het.”

De modellen die worden aangeboden zijn vaak meerdere keren van eigenaar gewisseld. De ene verkoper vindt het interessant vanwege hun ongewone karakter – Daniel zegt bijvoorbeeld graag opvallende horloges te verzamelen – maar lang niet altijd. Een man die anoniem wilde blijven, zegt bijvoorbeeld dat hij zijn horloge om politieke redenen te koop heeft gezet. “Ik heb het op eBay gekocht, maar wist verder niets over de verkoper. Ik ben geboren en getogen in Irak, en woon nu in de Verenigde Staten. Ik ben niet van plan om terug te keren naar Irak, want het Irak waar ik ben opgegroeid bestaat simpelweg niet meer. Ik ben geen fan van Saddam, maar het Irak van toen was wel veel beter en veiliger. De straten en de gebouwen zijn veranderd, de beelden van Iraanse religieuze figuren zijn overal te zien, en het belangrijkste: het Iraakse volk is anders. Dit horloge deed me denken aan die tijd.”

Toch was er een reden dat hij het wilde verkopen. Hij keek een documentaire over het bewind van Hoessein, waarin Iraakse commandanten werden geëxecuteerd. “Je zag hoe ze naar het paleis van Hoessein werden geleid, en daar vernederd en gedood werden. Ze kregen de schuld van de mislukking van de Golfoorlog – ook al was dat volledig aan Hoessein zelf te wijten. Ik heb altijd al geweten dat er wrede dingen gebeurden, maar na die documentaire kon ik het horloge echt niet meer zien.”

Waarom mensen ook bereid zijn om zoveel geld neer te leggen voor deze horloges: we moeten niet vergeten welke geschiedenis erachter zit. Misschien zien veel mensen Hoessein ook wel eerder als een lachwekkend figuur dat in series als South Park wordt bespot, en niet als de dictator die hij echt is geweest. Toch wordt er waarschijnlijk een stuk minder lacherig over gedaan als je het gezicht van Adolf Hitler in je horloge hebt zitten.

Dat iemand een Saddam-horloge draagt, betekent natuurlijk niet automatisch dat je het voormalige regime aanhangt. Maar uiteindelijk zijn zulke horloges niet veel beter dan de Casio’s die iedere zichzelf respecterende terrorist om zijn pols heeft hangen.

Volg VICE België en VICE Nederland op Instagram.