Waarom dit festival de elektronische-muziekrevolutie zou kunnen betekenen voor Cuba

Foto's door Reeve Rixon

Toen trompettis Jeffrey Valdez, elektronische producer Pouya Ehsaei en percussionist Mililian Galis vorige week zaterdag het podium betraden tijdens een tribute-concert in Santiago, wist niemand hoe het publiek zou reageren. De drie muzikanten kregen last-minute een plek op de line-up om aandacht te vestigen op het eerste Manana festival– een Cubaans-Brits elektronische-muziekfestival.

Ehsaei transformeerde de trompet van Valdez en de dubbelzijdige drum van Valdés naar elektronische muziek met digitale randjes. Deze mix van oude en nieuwe geluiden was een geheel nieuwe ervaring voor de stad waarin vooral veel livemuziek wordt gemaakt, en toen het publiek na afloop in gejuich uitbarstte, was de opluchting van de gezichten van de muzikanten af te lezen.

Feestende toeristen in het Caribisch gebied zijn niet nieuw, maar Manana heeft een geheel ander concept – bij Manana staan er namelijk zowel buitenlandse als lokale acts op de line-up. A Guy Called Gerald, Quantic, Nickodemus, Dengue Dengue Dengue en Nicolas Jaar komen niet alleen optreden, maar nemen ook muziek op met Cubaanse muzikanten in lokale studio's, en laten het resultaat voor het eerst horen tijdens het festival.

Manana is niet het eerste elektronische festival van Cuba, maar op de al bestaande (zoals Rotilla, Proelectrónica en EDM-festival Electrozona) staan alleen Cubaanse dj's, en daar komen alleen lokale fans op af. Manana doet met haar internationale artiesten en publiek iets totaal anders.

Een kaartje voor het festival kost 3,50 euro – een gemiddeld maandsalaris ligt hier op 21 euro. Taxichauffeurs en praatgrage buurtgenoten die ik terloops heb gesproken in bars en cafés in Santiago, waren voorzichtig; ze waren onzeker over wat Manana nou eigenlijk is en of het hun zuurverdiende pesos wel waard is. In de straten wemelt het immers van de gratis muziek, de instrumentele virtuositeit bloeit in deze stad zeven nachten per week. Na het concert van vorige week telde ik bijvoorbeeld een meer dan zes livebands die op de geïmproviseerde podia langs de straten speelden.

Elektronische muziek wordt vaak geassocieerd met EDM-dj's als Major Lazer, die vorige maand voor 400.000 man een optreden gaf in het centrum van Havana. Veel organisatoren hebben daarom moeite gehad met het idee om Afro-Cubaanse muziek te combineren met elektronische producties en buitenlandse artiesten.

De Britse medeoprichter van Manana, Harry Follett, is in 2014 naar Santiago gekomen om muziek te studeren. Al snel kwam hij Alain Garcia Artola tegen, een pionier in de muziekscene van de stad en lid van de lokaal geprezen hiphopgroep TnT Rezistencia. Ze openden een tijdelijke studio om folkloristische muzikanten op te kunnen nemen, en ze realiseerden zich dat als ze muzikanten van labels als Warp Records konden laten samenwerken met deze enorm getalenteerde locals, er vette dingen konden gaan gebeuren.

Garcia Artola ging op zoek naar hoe hij het beste de overheid om goedkeuringen kon vragen. Ook over de muziekindustrie heeft de socialistisch-communistische regering van Cuba controle. Het lukten Garcia Artola en Follett het festival te verkopen aan de ambtenaren door de artistieke samenwerking te benadrukken. "We hebben gezegd dat we vonden dat er geen ontwikkelde cultuur was op het gebied van opnemen en produceren in Cuba," legde Follett uit. In 2015 kreeg het festival groen licht, en toen nam Follett contact op met Jenner Del Vecchio, die derde medeoprichter is geworden.

Om het elektronische-muzieknetwerk te verbreden, namen Follett en Del Vecchio contact op met Soundway en Sofrito – twee toonaangevende labels uit de UK voor Afro-Latin-Caribbean. Beide partijen wilden gelijk meedoen, net als Fania Records uit New York.

A Guy Called Gerald had er zin in: "Manana Cuba geeft me de kans om een deel van mijn muzikale puzzelstuk te laten zien," vertelde hij van tevoren aan THUMP. "Mijn roots liggen bij de muzikale roots van Cuba. Ik kijk enorm uit naar het jammen, het verkennen en het uitwisselen van nieuwe geluiden en ritmes met Cubaanse muzikanten."

Terwijl het momentum in het buitenland groeide, worstelde Manana's organisatoren met het ingewikkelde web van zaken doen in Cuba. De communicatie tussen het internationale team werd gehinderd door het feit dat telefoontjes naar Cubaanse nummers bijna één euro per minuut kosten, en dat internet ook ontzettend prijzig is.

De communicatie was niet het enige obstakel van Manana. "Het was ook een strijd om erachter te komen hoe de regering van Cuba zaken doet," vertelde Follett. "Je moet gebruik maken van overheidsdiensten en niet van in plaats van particuliere bedrijven – zowel voor het eten als voor de audiovisuele techniek."

Een officiële goedkeuring van de overheid betekende ook dat ze een zekere mate van creatieve controle verloren. De Cubaanse cultuur is nationalistisch en trots, dus terwijl Manana de focus probeerde te leggen op Afro-Cubaanse muziek, wilde de overheid alleen maar lokale muziek promoten. Gelukkig zijn ze tot een compromis gekomen. "Ze begrijpen nu dat wij doelen op een internationaal publiek," zei Follett. "We luisteren wel naar wat zij zeggen, maar zetten ons in voor creatieve vrijheid."

Als we willen spreken van een revolutie, moet het eerst breder gedragen worden. Op een klamme zondagavond zijn duizenden inwoners van Santiago bij elkaar gekomen om de resterende uren van May Day te beleven – de grootste nationale feestdag. Een liveband begon met spelen en het publiek – van acht tot tachtig – begon te dansen alsof ze nog nooit muziek hadden gehoord.

Vlak daarvoor sprak ik nog even met Garcia Artola, die druk was met de laatste voorbereidingen. Hij leek nerveus maar vastberaden: "We hebben de overheid weten te overtuigen, nu het publiek nog."

Check ook festivals.vice.com voor al je ronkende festivalverhalen, winacties voor tickets, fotoreportages en meer.