Het leven van de Godfather van het Argentijnse voetbal

Lange tijd was het de vraag of de Argentijnse voetbalbond überhaupt wel een elftal op de been kon brengen: er was geen coach en zelfs de gezagsgetrouwe Messi weigerde nog te spelen voor de bond. Het lijkt de normaalste gang van zaken sinds de dood van voorzitter Julio Grondona, de godfather van het Argentijnse voetbal.

Grondona leidde de Argentijnse volkssport als een maffiabaas. Zonder de godfather rolde er geen bal. De voorzitter was een imposante verschijning: lang, groot en een dikke gouden ring om zijn vinger met daarop de tekst “alles gaat voorbij”. Vreemd, voor een man die 35 jaar de scepter zwaaide.

In 1957 richtte ‘Don Julio’ de club Arsenal FC op in Avellaneda, een arme buitenwijk van Buenos Aires. Hij werd ook meteen voorzitter. Maar al snel wilde de Grondona meer, dus maakte hij de overstap naar stadsgenoot Independiente, een van de grootste clubs van Argentinië.

Ondertussen werkte hij als penningmeester voor de Argentijnse voetbalbond en was betrokken bij de organisatie van het omstreden WK van 1978. Terwijl tegenstanders van het militaire regime werden gemarteld, genoot Grondona van de finale tussen gastland Argentinië en Nederland. Een jaar later waren de militairen opnieuw belangrijk voor de carrière van ‘Don Julio’: dankzij hun ‘stemadvies’ won de godfather de verkiezingen van de voetbalbond. Het Argentijnse voetbal zou nooit meer hetzelfde zijn.

Volgens Sam Kelly, Argentijns voetbalanalist, was de godfather een gewiekste leider. “Grondona wist de macht van de grote clubs te breken door de kleine clubs meer invloed te geven.” Clubs uit het binnenland konden voortaan meedoen op het hoogste niveau, en kleinere teams begonnen ook kampioenschappen te winnen.

Ook bemoeide de godfather zich direct met de nationale selectie. Diego Armando Maradona claimt zelfs dat Grondona de verloren WK-finale tegen Duitsland in 1990 heeft verkocht: “Grondona kwam naar me toe voor de wedstrijd en zei: ‘tot hier en niet verder’.” Toch was het dezelfde Grondona die Maradona aanstelde (en later weer ontsloeg) als bondscoach voor het WK in 2010.

Grondona overleefde de dictatuur, staatsgrepen, elf presidenten en talloze economische- en sociale crises. Meestal trokken zijn uitdagers zich ‘vrijwillig’ terug, vlak voor de verkiezingen. Alleen in 1991 deed een tegenkandidaat mee aan de verkiezingen. Hij behaalde één stem. Het zijn cijfers waar presidenten in Cuba, Noord-Korea of Venezuela trots op zouden zijn.

Onder het leiderschap van Grondona werd Argentinië wereldkampioen in 1986 en won het elftal het Zuid-Amerikaans kampioenschap (Copa América) in 1991 en 1993. Ook het clubvoetbal floreerde op internationaal niveau. Argentijnse clubs wonnen meer dan 15 Zuid-Amerikaanse titels en 5 wereldbekers. Toch waren het niet de sportieve successen waarmee de godfather aan de macht bleef.

Volgens Kelly disciplineerde de godfather de clubs met de tv-gelden. Zij moesten maandelijks op audiëntie komen om te smeken om ‘hun’ vergoeding. Voor Don Julio waren de miljoenen pesos eerder een gunst dan een contractuele verplichting. Voor de kleine clubs, die afhankelijk zijn van de tv-gelden om hun spelers te kunnen betalen, zat er dus niets anders op dan naar de pijpen van Grondona te dansen.

Zelfs toen in 2011, vlak voor de verkiezingen, een Zwitserse bankrekening van Grondona werd gevonden met daarop een bedrag dat verdacht veel leek op de waarde van de tv-gelden, bleef Grondona aan de macht. “Hoewel de voorzitters hem niet mochten, waren ze te bang om hem weg te stemmen. Je moet je voorstellen dat er werd gestemd door je hand op te steken, en Grondona zat recht tegenover je. Eigenlijk was Grondona het laatste overblijfsel van de militaire dictatuur,” zegt Kelly.

De godfather exporteerde zijn werkwijze ook naar de FIFA, waar hij sinds eind jaren tachtig als vicepresident verantwoordelijk was voor de marketing en tv-gelden. Dankzij het geld dat Grondona ophaalde kon Sepp Blatter de kleinere voetballanden aan zich binden, om zo steeds zijn presidentschap veilig te stellen.

Met de dood van Grondona in juli 2014 veranderde alles volgens Kelly. Het is volgens de analist onwaarschijnlijk dat FIFA-gate überhaupt aan het daglicht zou zijn gekomen. “Daarvoor had Grondona zijn zaakjes te goed op orde”.

De zaak leidde uiteindelijk tot de val van Blatter, maar ook als de godfather springlevend zou zijn geweest, was hij waarschijnlijk aangebleven. “Als Grondona zich bedreigd voelde, hoefde hij maar één telefoontje te plegen naar de pers om de vuile was van Blatter buiten te hangen”, aldus Kelly.

Maar Grondona is niet meer, en de Argentijnse bond is sindsdien stuurloos: er moeten belangrijke knopen worden doorgehakt over de nieuwe competitie, tv-gelden en de nationale selectie. Sinds de capo di tutti capi er niet meer is, lijkt geen van de andere leden genoeg gewicht te hebben om beslissingen te nemen. Om de crisis te bezweren heeft de FIFA ingegrepen, en een normaliseringscommissie ingesteld.

Het had niet zover hoeven komen. In december 2015 konden de voorzitters van de bond een nieuwe voorzitter kiezen. Maar tijdens een stemming die live op de nationale televisie werd uitgezonden ging het mis. De twee kandidaten voor het voorzitterschap kregen allebei 38 stemmen – een gelijkspel. Onbegrijpelijk, want er waren maar 75 leden die stemrecht hadden. Iemand had dus twee keer gestemd.

De onrust binnen de Argentijnse voetbalbond bereikte deze zomer een hoogtepunt tijdens de Copa América in de VS. Zelfs de normaal gesproken kalme Messi kon zich niet meer inhouden nadat het elftal voor de zoveelste keer moest wachten op een vlucht. Op Instagram schreef hij: “Mijn God, wat een ramp zijn die lui van de AFA”. Later vertelde hij de pers: “Ik wil dat de bond zorgt dat de selectie niets tekort komt, het elftal is een wereldmacht. Er is zoveel mis.” Na de verloren finale tegen Chili was Messi het zat: hij stapte op. Coach Martino volgde een dag later.

Inmiddels heeft het nationale team een nieuwe coach (Edgardo Bauza) en is ook Messi weer terug. Maar een structurele oplossing voor de problemen van de bond lijkt nog ver weg. Kelly hoopt dat een voorzitter het Argentijnse voetbal uit de rode cijfers kan trekken en de organisatie op een professionele manier kan runnen. “Maar wie het ook wordt, hij zal symbool staan voor deze verrotte organisatie. De grote meerderheid van de clubvoorzitters die mogen stemmen, verduisteren geld en zijn zelf zo corrupt als de neten.”

Ondertussen lijken de meeste supporters allang blij dat de nationale competitie vorige week weer is begonnen: last-minute sloot de bond een nieuwe tv-deal, wat vers geld voor de clubs betekende. Zo werd in ieder geval een spelersstaking voorkomen. Want zolang de bal rolt, knijpen de Argentijnse supporters een oogje toe voor de problemen bij de bond.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.