Hoe een gameverslaving je leven kan verpesten

Een jaar of vijf geleden besefte James Good (24) dat hij een probleem had: hij was zo verslaafd aan gamen dat hij de deur niet meer uitkwam. “Ik sliep niet, at niet, kwam niet buiten, waste mezelf niet meer. Het enige wat ik deed was uren en uren achter elkaar gamen.” Via de telefoon vertelt hij over de periode dat hij Dark Souls speelde. “Ik verhongerde mezelf en verwaarloosde mijn gezondheid, vriendschappen, alles.”

Gamen had zijn leven overgenomen. Hij pauzeert even. “Ik denk niet eens dat ik er echt van genoot. Het ging erom dat ik mezelf kon verliezen in de game. Ik was er echt aan verslaafd.”

In 2018 nam de Wereldgezondheidsorganisatie de gameverslaving op in de ICD-11, de internationale classificatie van ziekten. Maar hoe ziet een gameverslaving er nou echt uit? En waar kun je hulp zoeken als je ervan af wilt?

Net als problematisch drank- of drugsgebruik gaat het bij problematisch gamen om controleverlies. Je gamet niet meer voor de lol, en je bent liever aan het gamen dan dat je bezig bent met andere dingen. Je kunt aan elke game verslaafd zijn – welk genre maakt niet uit. Fortnite was veel in het nieuws, omdat het zo populair is bij jonge kinderen. In 2018 kwam er een negenjarig meisje in de media omdat ze moest afkicken van haar Fortnite-verslaving. Maar je kunt net zo makkelijk aan elke andere game ten onder gaan.

“Bij een gameverslaving gaat het om dwangmatig gamen, waardoor je de controle verliest over je leven, je verantwoordelijkheden en je ambities,” zegt dr. Henrietta Bowden-Jones, directeur van het Centre for Internet and Gaming Disorders in West-Londen. Deze kliniek opende eind vorig jaar en is de eerste overheidskliniek in zijn soort.

Op dit moment zijn veel patiënten nog tieners of jongvolwassenen. “Het zijn voornamelijk mannen van 15 tot 25 jaar,” zegt Bowden-Jones, maar ze benadrukt dat iedereen welkom is. De WHO schat dat minder dan 3 procent van de gamers ter wereld aan een gameverslaving lijdt. Volgens de Washington Post spelen er wereldwijd naar schatting 2 miljard mensen games, dus dat zou tientallen miljoenen verslaafden betekenen. Onderzoek uit 2018 wees uit dat in de Verenigde Staten 83 procent van de meisjes en 97 procent van de jongens regelmatig gamet.

Gameverslavingen komen steeds vaker voor, omdat gamen steeds toegankelijker is geworden. Twintig jaar geleden hadden gamers een pc of console in huis. Online gamen stond nog in de kinderschoenen, dus mensen speelden meestal games in hun eentje, offline, als ze thuis kwamen van werk of school. Tegenwoordig kun je overal gamen op je mobiel of op een Nintendo Switch. “Voor mensen die kwetsbaar zijn voor overmaat en dwangmatigheid, is dat lastig,” zegt Bowden-Jones. “Het is alsof je altijd een flesje wodka op zak hebt.”

Zelfs als je niet zelf gamet, is een game nooit ver weg. James vertelt dat diensten als Twitch – waar je de livestreams van andere gamers op kunt zien – er onlangs toe hebben geleid dat hij na vijf jaar weer is begonnen met gamen. Hij begon streams te kijken via Reddit, YouTube en Twitch. Daarna downloadde hij Path of Exile en Faster Than Light op zijn laptop. “Mijn hele leven ontspoorde weer, en ik raakte bijna mijn baan kwijt. Allemaal omdat ik niet kon stoppen met gamen.”

Hoe belanden gamers op dat punt? Bowden-Jones denkt dat een van de problemen met zelfvertrouwen te maken heeft. Het is makkelijk om je gezien te voelen als je constant aan het winnen bent. James zegt dat het escapistische element hem aantrok: “Het ging niet helemaal goed met mijn geestelijke gezondheid toen ik op de universiteit zat. Ik vond het niet leuk en stopte er uiteindelijk mee. Maar als ik aan het gamen was, had ik de controle. Niets kon fout gaan of mislukken. Ik voelde me krachtig.” Met online multiplayergames kan het daarnaast bezwerend werken om een team te hebben om mee samen te werken.

De 24-jarige Matúš Mikuš begon dwangmatig te gamen toen hij op zijn achttiende naar de universiteit ging. Hij was voor het eerst in zijn leven weg van zijn vrienden en zocht via League of Legends contact met hen . “Maar ik raakte in een vicieuze cirkel, omdat ik niet meer naar buiten ging om nieuwe mensen te ontmoeten,” zegt hij over de telefoon. “Ik zat alleen maar binnen te gamen.”

Hij maakte geen nieuwe vrienden en ging weinig om met anderen. Hij woonde samen met zijn vriendin, maar de relatie strandde. “Een van de redenen was dat ik zoveel aan het gamen was.”

Toen James en Matúš merkten dat hun gamegedrag een negatief effect op hun leven had, zochten ze hulp bij Games Quitters, een organisatie die ondersteuning biedt aan gameverslaafden en hun ouders. Er zijn masterclasses, therapeuten en programma’s, zoals een 90-daagse detox. (Voor de volledigheid: James werkt nu als marketingdirecteur bij Game Quitters.) Maar niet iedereen kan zich dat soort steun veroorloven. De gratis overheidskliniek, waar Bowden-Jones directeur is, richt zich op een andere behandeling: stimuluscontrole. Het wordt vaak gebruikt om een gokprobleem te behandelen, en draait om het blokkeren van negatief gedrag en het versterken van positief gedrag.

De patiënten worden eerst grondig beoordeeld. “Het gaat niet alleen om het controleverlies of een uurtje van je leven kwijtraken – het gaat om het volledige plaatje,” zegt Bowden-Jones. “We willen het antwoord weten op vragen als: wat zit erachter het gamegedrag? Kunnen je genen iets verklaren? Heb je ouders met verslavingen? Heb je in het verleden te maken gehad met trauma of misbruik, wat je er nu toe brengt om in gamen te ontsnappen?” Na de evaluatie kun je toegang krijgen tot cognitieve gedragstherapie. Dat kan in een groep of een-op-een en is afhankelijk van de behoeften van de patiënt.

Gameverslavingen komen lang niet alleen maar in de media voor. In werkelijkheid komt het net zo vaak voor als je vriend die misschien wel iets te veel drinkt, of elke vrijdagavond een pak coke haalt. Er zijn natuurlijk extreme gevallen, die erg opvallen, maar veel van deze verslavingen sudderen langzaam door op de achtergrond. James zegt dat hij hulp nodig had om zijn leven om te gooien. Maar dat verandert alsnog niets aan het algemeen voorkomende feit waar elke verslaafde mee te maken krijgt: “Ik word nog steeds wakker en ga naar bed met de gedachte aan games – ik word er helemaal gek van.”