Spermagrappen en ongelijkheid: er gaat nog altijd veel mis bij de UvA

Woensdagmiddag spoot een aantal studenten rode vierkantjes op de tegels rondom het universiteitsgebouw Roeterseiland, met anderhalve meter afstand ertussen, als voorbereiding op de demonstratie die ze daar vrijdag willen houden.

“We waren van plan er zeshonderd te maken, in de hoop dat die allemaal gevuld zouden worden met mensen,” zegt Emma Fuchs, derdejaarsstudent en een van de organisatoren. “Maar toen is de UvA dwars gaan liggen, omdat er volgens hen niet gespoten mag worden op de grond. Ze zijn dat met vijf mensen op een heel ongezellige manier aan ons duidelijk komen maken. De politie had ons juist gezegd dat het moest, en verschillende organen van de UvA hadden er ook groen licht voor gegeven. Dus dat is heel interessant gegaan.”

Volgens de UvA werden de studenten aangesproken omdat ze met permanente verf op de grond spoten, terwijl er was afgesproken dat er oplosbare krijtverf zou worden gebruikt. “Daar zijn ze dan ook op aangesproken, dat misverstand is nu uit de lucht,” aldus de woordvoerder.

Het is niet bepaald de eerste keer dat studenten van de UvA overhoop liggen met het bestuur en daarom gaan demonstreren. De directe aanleiding dit keer is een publicatie van NRC, waarin gedetailleerd verslag werd gedaan van hoe een docent jarenlang wegkwam met ongepaste opmerkingen over zijn open huwelijk, het aanraken van zijn studenten en eindeloos veel morsige grapjes over sperma. De docent over wie het gaat is niet ontslagen, en veel studenten zijn kwaad over de manier waarop de UvA met de kwestie is omgegaan.

“Dat mensen hun machtspositie misbruiken, dat is geen nieuw concept”, zegt Emma, “maar de manier waarop de universiteit ermee omgaat is pijnlijk. Het is wel duidelijk dat ze terugschieten in bureaucratie en damage control, in plaats van dat ze daadwerkelijk mensen helpen.” De UvA liet via een brief aan NRC weten dat ze het artikel “zeer onevenwichtig” vonden, en dat de universiteit meldingen en klachten van studenten wel degelijk serieus neemt. Emma gelooft dat niet zo. “Ik als derdejaarsstudent heb nu pas voor het eerst – in een week tijd – vier mails gekregen van de UvA en de faculteit over sociale veiligheid, contactgegevens van vertrouwenspersonen en ombudsfunctionarissen en noem maar op. Toen dacht ik: dat zouden ze gewoon systematisch en minstens twee keer per jaar eruit moeten sturen, vooral aan eerstejaarsstudenten. Zo van: welkom op de uni, dit is wat je doet als het niet goed gaat. De UvA moet hier altijd een punt van maken, niet alleen als het toevallig in de media is.”

Volgens Hanna Blom, vierdejaarsstudent en lid van Humanities Rally, is dat typisch voor de manier waarop de UvA met problemen omgaat. “Dat is hoe het eraan toegaat bij onze universiteit: problemen worden niet structureel aangepakt, maar op een oppervlakkige manier geadresseerd, zodat het vooral van de buitenkant lijkt alsof er iets aan gedaan is.”

Sinds gefrustreerde studenten in 2015 spontaan de deur van het Maagdenhuis open braken en het gebouw wekenlang bezetten, is er eigenlijk vrij weinig veranderd, denken de organisatoren. Er zijn weliswaar uitgebreide plannen voor meer medezeggenschap, diversiteit en veiligheid aan de universiteit opgesteld, er is een diversity officer aangesteld en de voorzitter van het bestuur is vervangen, maar tot daadwerkelijke verandering heeft het niet geleid. “De manier waarop de universiteit gestructureerd is, dat werkt gewoon niet. En dat zie je terug in dit soort gevallen. Er is een dikke laag van bestuurders waar je niet doorheen komt, door wie je niet wordt geholpen. Daardoor hebben studenten en docenten nauwelijks een stem,” aldus Hanna. Het instellen van nieuwe functies als diversity officer helpt daar niet tegen, denkt ze: "Dan nemen ze iemand aan die geen structurele veranderingen doorvoert, maar die er gewoon is om die functie te bekleden."

Klachten over seksisme en racisme gaan hierbij in zekere zin samen. “Seksuele veiligheid gaat over sociale veiligheid, en dat slaat ook op racisme en andere vormen van discriminatie,” zegt Emma. Alba van Vliet, student politicologie en lid van het Diversity Forum, merkt op dat de bevindingen van het diversiteitsrapport dat in 2016 werd opgesteld onder leiding van hoogleraar Gloria Wekker, nog altijd niet zijn doorgevoerd. "We snappen niet waarom dat niet gebeurt, het ligt er inmiddels al jaren."

De organisatoren van de demonstratie hopen dat er vrijdag veel mensen komen. Ze noemen het hoopvol dat er op dit moment over de hele wereld succesvol wordt geprotesteerd tegen racisme en politiegeweld, en dat mensen kennelijk maar al te bereid zijn de straat op te gaan tegen structurele ongelijkheid. “Ik denk dat we dankzij de Black Lives Matter-beweging veel verder zijn gekomen met de manier waarop we institutioneel racisme kunnen erkennen. Dus het idee dat racisme niet alleen bestaat uit een wit persoon die op zwarte mensen scheldt, maar dat het in systemen zit ingebouwd, en daardoor vaak uit heel kleine dingetjes bestaat,” zegt Hanna.

Volgens haar helpt dat besef ook bij het erkennen van subtiele vormen van seksisme en ander machtsmisbruik. “Zo gaat er nu een verhaal rond over een docent die op een online forum iemand probeerde over te halen zijn studentassistent te worden, door hem te beloven dat er veel 'mooie honours studenten' in de buurt zouden zijn. Ik denk dat er nu veel meer ruimte is om ook op dat soort dingen kritiek te geven, om die schadelijke cultuur echt aan te kaarten.” Ze noemt het een subtiele vorm van intimidatie, die klein lijkt maar een grote uitwerking kan hebben. “Op een manier ben ik wel blij dat we nu kunnen erkennen dat dit verkeerd is, en dat we ook mogen eisen dat we ertegen beschermd worden.” Na ruim vijf jaar aan protest, bezettingen en beloftes willen studenten veranderingen die duurzamer zijn dan oplosbare krijtverf.

“Demonstreren staat iedereen vrij, dus dat mag natuurlijk. We zijn met de organisatie in gesprek om te kijken hoe we dat zo goed mogelijk kunnen organiseren, in deze coronatijden,” reageert de UvA. Voor een reactie op de eisen van de demonstrerende studenten verwijzen ze naar de verklaring van het CvB.