PSV’er Nii Lamptey en de vloek van Pelé

In juni 1989 wordt de jonge Ghanese voetballer Nii Lamptey vanuit het niets gebombardeerd tot ‘de nieuwe Pelé’, door niemand minder dan de grote Pelé zelf. Hij zag Lamptey voetballen op het WK Onder 16. Maar Pelé was lang niet de enige die potentie in de jonge voetballer zag.

Lamptey vloog de hele wereld over en speelde van clubs als Anderlecht en PSV tot Asante Kotoko. Hij kwam in aanraking met valse paspoorten, geniepige zaakwaarnemers en bakken met pech. Nu maakt hij weer een doorstart. Kortom, de oud-PSV’er maakte genoeg mee om boeken mee vol te schrijven. Dat is ook precies wat ik aan het doen ben. Voor zijn biografie sprak ik Nii Lamptey over wat hij allemaal meemaakte in zijn bizarre carrière. Hier alvast een voorproefje.

Na jaren van balletjes trappen en leven op de straten van Ghana is één ding duidelijk: Nii Lamptey kan behoorlijk goed voetballen. Het zijn de jaren tachtig in Lamptey is altijd buiten. Dat is niet gek, want bij zijn gewelddadige ouders komt hij liever niet. Nii zoekt dus afleiding in het voetbal.

Tijdens een van zijn voetbalpartijtjes biedt iemand van Kaloum Stars, een islamitische voetbalclub, hem onderdak aan op voorwaarde dat hij zich laat bekeren tot de Islam. Een makkelijke keuze voor Nii, die zich bekeert en moslim wordt. Pa Lamptey denkt er anders over en stapt tijdens een gebed de moskee binnen. Hij geeft Nii tijdens het bidden een trap tegen zijn kont.

Dan wordt Nii op dertienjarige leeftijd geselecteerd voor het nationale elftal van Ghana Onder 16. Het team vertrekt in de zomer van 1989 naar Schotland voor het jeugd-WK en tijdens zijn eerste wedstrijd doet Nii wat hij altijd heeft gedaan: lekker voetballen. In Schotland ziet Pelé hem voetballen, en doet daarbij zijn legendarische uitspraak: Lamptey is ‘de nieuwe Pelé’.

Een paar weken later wordt Lamptey tijdens een trainingskamp in Ghana benaderd door een manager van Nigeriaans international Stephen Keshi. Keshi is op dat moment een legende in het Afrikaanse voetbal. Als hij je iets vraagt, dan doe je dat. Hij is in Nigeria en laat weten een Europese club voor Lamptey op het oog te hebben: het Belgische Anderlecht.

Na afloop van het trainingskamp wil de veertienjarige Lamptey razendsnel naar Nigeria vertrekken om alles af te handelen met Keshi. Zijn ouders, die gescheiden zijn, vertelt hij niks. Waarom zou hij? In het familiehuis wordt hij door zijn tantes geslagen met een stok. Als hij boos is, drukt zijn alcoholistische vader peuken op hem uit. Nii slaapt liever op straat onder auto’s of in lege marktkraampjes dan thuis, maar zou nog veel liever naar België vertrekken voor een voetbalcarrière.

Lamptey moet daarvoor alleen wel naar Nigeria, en dat is een probleem. De Ghanese voetbalbond heeft de paspoorten van alle spelers van Ghana Onder 16 ingenomen na een bevel van de Ghanese president zelf, Jerry Rawlings. Hij is een grote voetbalfan en wil dat het jeugdteam bij elkaar blijft om het zo goed mogelijk voor te bereiden op het volgende jeugd-WK van 1991. Nu is die overheidsbemoeienis verboden, maar destijds kon dat nog een stuk makkelijker.

Zonder paspoort moet Lamptey drie grenzen oversteken om in Nigeria te komen. Hij kiest voor de makkelijkste oplossing: betalen. Een chauffeur neemt Nii mee, in ruil voor een aanvulling op zijn bescheiden loon. Vlak voor de grensovergangen moet Lamptey uitstappen en via een omweg de grens over lopen, waarna hij weer achterin de bus kan stappen. Hij is bang, maar zijn plan lukt. Opgelucht komt hij ’s avonds in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos aan.

Stephen Keshi hoort daar vervolgens van het paspoortprobleem. Gelukkig kent hij wel wat mensen. Na een telefoontje komen er niet veel later wat mannen de hotelkamer binnen om foto’s te nemen van Nii. Ze vertrekken en komen twee uur later terug met een vals Nigeriaans paspoort met een andere naam erop. Nii Lamptey is nu Stephen Keshi Junior.

Met het valse paspoort arriveert Lamptey niet veel later samen met Keshi in Brussel, zonder problemen. Het paspoort wordt daar vervolgens gedumpt en Nii verklaart dat hij het is verloren, terwijl Anderlecht, volgens de regels of niet, razendsnel de benodigde papieren in orde maakt. Klus geklaard.

Ook in die tijd liggen er al gehaaide mannetjes op de loer. De geslepen Italiaan Antonio Caliendo ruikt, naar goed gebruik onder makelaars, veel geld. Hij heeft op dat moment al een aantal grote sterren onder contract: Dunga, Roberto Baggio en Salvatore Schillaci. Hij reist af naar Ghana en vraagt de vader van Nii toestemming om de nog minderjarige Nii te vertegenwoordigen, want Nii heeft nog geen spelersmakelaar. Vader Lamptey stemt toe. Nii heeft geen idee wat hij vervolgens tekent. Hij kan nauwelijks lezen en schrijven. Caliendo informeert Nii niet over de details van het contract.

Nii’s eerste seizoen bij Anderlecht is er een om van te dromen: enkele dagen na zijn zestiende verjaardag scoort hij tijdens zijn debuut. In veertien wedstrijden scoort hij zeven keer en wordt kampioen. In de zomer van 1991 is ‘de nieuwe Pelé’ opnieuw van de partij bij het jeugd-WK. Lamptey is in bloedvorm en mede door zijn vier doelpunten wordt het jeugdteam van Ghana wereldkampioen. De spelers worden in het land als helden onthaald. Lamptey wordt bovendien verkozen tot speler van het toernooi. Hij verslaat daarmee latere wereldsterren Alessandro del Piero en Juan Sebastian Veron.

Bij de Ghanese bond zijn ze natuurlijk niet achterlijk. Lamptey is nog jong en wordt voor elke mogelijke leeftijdscategorie opgeroepen. Hij slaat geen enkele uitnodiging af, want hij is blij dat weer even naar Ghana kan. “God wil dat ik prijzen pak voor Ghana,” zegt hij. Een bronzen medaille op de Olympische Spelen, winst op de Afrika Cup Onder-21 en een verloren finale op het WK Onder-20 volgen, maar het gaat ten koste van zijn spel bij Anderlecht. Ze laten hem in 1993 naar PSV vertrekken. Het is het begin van een hele rits clubs waar hij maar even zal spelen.

Bij PSV wordt Lamptey onterecht aangezien voor de man die de net vertrokken wereldster Romario moet doen vergeten – een onmogelijke opgave. Lamptey komt tot 10 goals in 22 wedstrijden, een respectabel aantal waarmee hij zelfs clubtopscorer wordt (samen met Arthur Numan). Maar als er twee grootheden worden aangetrokken in Eindhoven – ene Ronaldo en ene Luc Nilis – mag Lamptey vertrekken. Hij zal Hans van Breukelen in ieder geval niet missen: de doelman scheldt hem regelmatig de huid vol, iets wat hij volgens trainer Aad de Mos alleen durft bij nieuwelingen en jeugdspelers.

Na PSV stalt zijn niet bepaald betrouwbare zaakwaarnemer Caliendo de Ghanees bij Aston Villa. Dat is opnieuw geen succes. De harde Premier League is niet geschikt voor de snelle, maar niet al te grote voetballer. Maar Caliendo vindt het prima: financieel is het voor hem een lekkere deal. De makelaar krijgt namelijk 25 procent van elke deal die hij sluit.

Na één seizoen vertrekt Lamptey naar Coventry City. Manager Ron Atkinson laat het bijbehorende tekengeld rechtstreeks naar een verbaasde Lamptey overmaken, die niet eens weet dat er zoiets bestaat. Caliendo is woedend en eist het geld op vanwege ‘gemaakte kosten’; dit zonder succes. Ook bij Coventry moet Lamptey het hebben van slechts een handvol wedstrijden. Dat seizoen speelt hij zijn laatste interland voor Ghana. Nii bedankt voor de eer na een ruzie met teamgenoot Abedi Pelé.

Nii heeft inmiddels wel genoeg van het harde Engelse voetbal, waarna Caliendo al snel met het Italiaanse Venezia komt aanzetten: een club met een slecht beleid en grote praatjes. Er wordt driftig met geld gesmeten. Dat is top voor Caliendo, maar minder voor Nii. Na een half jaar heeft de grillige club hem niet meer nodig en begin 1997 dumpt Caliendo hem bij het Argentijnse Union de Santa Fé.

Het zit allemaal niet mee, maar het geluk lijkt Nii eindelijk toe te lachen met de geboorte van zijn zoontje Diego. Een vurige wens komt daarmee uit. Maar al snel wordt het kleine mannetje ziek. Lamptey is met zijn hoofd niet meer bij het voetbal, staakt zijn clubverplichtingen en is alleen nog maar in het ziekenhuis te vinden waar zijn zoontje ligt. Na vier maanden overlijdt de jonge Diego. Nii keert als een gebroken man terug naar Ghana.

Lamptey belt vanuit Ghana met Anderlecht met de vraag of hij terug kan keren, maar hoort plotseling dat hij al een paar jaar geen eigendom meer van Anderlecht is. Lamptey’s transferrechten zijn in bezit van zijn makelaar zonder dat hij dat wist. Hij breekt met de oneerlijke Italiaan en vertrekt naar het Turkse Ankaragücü. Maar ook dat is geen succes en ook het seizoen erop, bij het Portugese Uniao Leiria, houdt Lamptey vooral de bank warm.

Pas in 1999 speelt Lamptey weer regelmatig. Hij vindt onderdak bij het Duitse equivalent van FC Emmen, SpVgg Greuther Fürth. Hij zit anderhalf seizoen bij de kleurloze middenmoter die uitkomt in de Duitse Eerste Divisie. Nii kan totaal niet aarden in de stad. Hij schrikt vooral van het diepgewortelde racisme, dat tot in zijn team aan toe is doorgedrongen. Nii wordt vaak genegeerd en zelfs een simpel ‘goedemorgen’ is te veel gevraagd voor sommige teamgenoten. Het dieptepunt is een teamgenoot die weigert om bij hem op dezelfde hotelkamer te verblijven.

Met een niet gemeend ‘auf wiedersehen’ verkast Lamptey dus maar naar China, op dat moment nog niet het domein van rijke Chinese zakenmannen, maar een kleurloze en laagdrempelige competitie. Bij Shandong Luneng vindt hij zijn voetbalgeluk terug. Er is geen druk, geen racisme, geen vergelijking met Pelé. Nii blinkt uit als in zijn begindagen en is geliefd bij de fans. Maar het noodlot slaat opnieuw toe: zijn dochtertje Lisa sterft na enkele maanden aan een longziekte.

Lamptey vraagt zich hardop af waar hij dit ongeluk aan heeft verdiend. Hij vermoedt zelfs dat er een Ghanese vloek over hem is uitgesproken. Dit is zijn straf, omdat hij is getrouwd met een vrouw van een andere stam.

Een nieuwe kans voor de pechvogel komt in 2003, wanneer een rijke zakenman uit het Midden-Oosten een lucratieve deal voor hem regelt bij Al-Nasr in Dubai. Een mooie kans, en zo heeft hij ongeveer overal gespeeld waar je maar kunt spelen. Maar na één seizoen vindt Lamptey het wel weer welletjes en keert terug naar Ghana, naar Hearts of Oak. Een deal bij het Zuid-Afrikaanse Jomo Cosmos ketst af, waardoor hij zijn carrière officieel afsluit in Ghana. Geen afscheid bij een droomclub. De gouden toekomst die door Pelé werd voorspeld is totaal niet uitgekomen.

Tijd om lekker te rentenieren is er niet. Geld trouwens ook niet. Met het geld dat Nii verdiend heeft, zet hij namelijk een school en voetbalacademie op in Ghana. Hij wil kinderen in Ghana het onderwijs geven dat hij zelf vroeger nooit heeft gehad. Zo wil hij voorkomen dat jonge voetballers in Ghana dezelfde fouten maken die hij heeft gemaakt. Het is een move die maar weinig voetballers maken na hun carrière, maar inspirerend is het zeker. Hij begint aan zijn tweede leven en alle problemen lijken verleden tijd, tot 2013.

Na een onbetekenende ruzie over het kiezen van een universiteit voor één van zijn drie dochters, wil zijn vrouw Gloria ineens van hem scheiden. Nii gaat bijna akkoord, om maar van het gezeik af te zijn. Maar na aanhoudende geruchten over vreemdgaan laat Nii stiekem een DNA-test uitvoeren op zijn drie kinderen. Ze blijken niet van hem te zijn. Een leugen die pas na een huwelijk van bijna twintig jaar uitkomt, waarbij Nii drie kinderen jarenlang heeft opgevoed alsof het de zijne waren. De drie kinderen blijken zelfs te zijn verwekt door drie verschillende mannen.

Na deze nieuwe tegenslag is het niet vreemd dat Nii aan zelfmoord denkt. Zijn bijna ex-vrouw Gloria durft zelfs nog de helft van al zijn bezittingen op te eisen. Na een rechtszaak die door oponthoud een paar jaar duurt, komt in juni 2017 een uitspraak: Nii hoeft slechts een klein bedrag aan alimentatie te betalen en mag de meeste van zijn bezittingen, scholen en grond houden. Heel Ghana leeft mee met Nii, maar ziet hoe Gloria, inmiddels Ghana’s bekendste golddigger, in hoger beroep gaat. De zaak is dus nog niet ten einde.

Inmiddels is Nii wel opnieuw verloofd en heeft met zijn nieuwe vriendin twee kindjes. Ditmaal is hij wel de biologische vader. Nii is begonnen aan zijn derde leven en het geluk lacht hem toe: “Er zijn jaren geweest waarin ik dacht dat God mij een beetje vergeten was. Maar ondanks alles wat ik heb meegemaakt voel ik me geen mislukking. Eerder een overlever die weigert om zich te laten vernietigen.”

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.