Stop met zeiken op Pinkpopbaas Jan Smeets

Vroeger bestond er nog zoiets als een festivalseizoen, die zo richting de zomer begon en netjes bij het vallen van de eerste herfstbladeren werd afgesloten. Maar omdat we blijkbaar allemaal gek op festivals zijn en er een hoop mee valt te verdienen, begint dat seizoen tegenwoordig direct na Eurosonic/Noorderslag en eindigt het met kerst. De hippe varianten buitelen over elkaar heen, de een met een nog meer vergezochte naam dan de ander. Ik heb daar niets op tegen. Festivals zijn leuk, maar er is één ding wat me behoorlijk pijn doet. Door al die nieuwe festivals raakt één festival ondergesneeuwd. Het is al decennia een rots in de branding: Pinkpop.

Dat gezeik is niet gerechtvaardigd, en al helemaal niet wanneer het is gemunt op Pinkpopbaas Jan Smeets. Zijn plek in de vaderlandse muziekhistorie heeft hij al jaren geleden dubbel en dwars verdiend. Dat staat buiten kijf. Toch wordt hij de laatste jaren steeds meer en meer belachelijk gemaakt. Eerst beperkten de pesterijtjes zich tot lullige opmerkingen over de roze hoedjes, maar de laatste jaren worden ze harder. Stop daarmee. Als één iemand extreem veel respect verdient, is het wel Smeets. Ik zal je vertellen waarom we het oudje op handen over elk festivalterrein in Nederland zouden moeten dragen. Daar gaan we.

Voor wie onder een steen heeft gelegen: Jan Smeets is een Limburger van dik in de zestig. Zo’n 45 jaar geleden bedacht en organiseerde hij met een stel vrienden Pinkpop. De vrienden vielen een voor een af, en Jan bleef over als opperhoofd. Een volhouder dus.

Om een goed beeld van hem te krijgen is het handig te kijken naar een voorbeeld. Wie al bijna een halve eeuw hetzelfde festival runt, gelooft in zichzelf. Voor niemand lijkt dit meer op te gaan dan voor Jan Smeets. Tijdens Pinkpop 1992 schopte hij openlijk ruzie met The Cult. Een retrorockband. Het was dezelfde dag dat Eddie Vedder van een camerakraan het publiek in dook. Pearl Jam boekte er een enkeltje festivalhistorie mee.

The Cult sloot die dag het festival af, en had het daarbij zo naar zijn zin dat ze dwars door de avondklok van middernacht speelden. Rock & roll, weetjewel. Nou, dat was buiten Jan gerekend. Hij twijfelde geen moment, rende het podium op, en pakte de microfoon van zanger Ian Astbury af. Volgens Smeets was Pinkpop een festival tijdens Pinksteren. En als je na middernacht nog speelt, is het dinsdag, en dus geen Pinksteren meer. Geen speld tussen te krijgen.

Wat Jan Smeets bijzonder maakt is de unieke combinatie van een empathische dictator. Een en ander werd weer bijzonder duidelijk door de documentaire Mister Pinkpop, die nog altijd op Uitzending Gemist te zien is.

Voor zijn medewerkers is Smeets niet de makkelijkste. Aan het begin van de documentaire zien we hem een parkeerterrein controleren. In de stromende regen op een mountainbike. Waarna hij begint te foeteren tegen de dichtstbijzijnde steward. Er stond een prullenbak verkeerd opgesteld. Levensgevaarlijk. Hetzelfde verhaal met een beetje slordig opgehangen banner. De verantwoordelijke medewerker krijgt onderuit de zak, alsof ze zojuist eigenhandig een baby in de moshpit bij Metallica heeft gedropt.

Dus ja, je kan hem betichten van dictatoriale trekjes, maar bekijk het eens van de andere kant: er is niemand zo begaan met zijn eigen festival als Smeets. Zo inspecteert hij zelfs eigenhandig de veiligheid en het eten. Daarover gesproken: van de festivalcatering heeft Jan zelf nog nooit iets genuttigd. Ieder jaar weer wacht hij geduldig tot zijn vrouw een zakje met zelfgesmeerde boterhammen komt brengen. Dat is geen belediging naar zijn werknemers toe, dat is ontroerend.

foto: Pinkpop.org

Zijn gedrag is gemakkelijk weg te zetten als aanstellerij. Maar dat is te weinig respect naar de oude baas toe. Het punt is: voor Smeets is alles een hoofdzaak. En hij laat geen enkele afleiding toe. De bezoeker is heilig. Hij is tot het vaderlijke af bezorgd over zijn publiek, en annuleert het festival liever dan het te organiseren zonder dat aan al zijn eisen voldaan is. Voor de Pinkpopfans zorgt het voor een gevoel van thuiskomen. Als Smeets zijn terrein oversteekt wil iedereen met hem op de foto.

Toegegeven, die instelling heeft ook een keerzijde. Naar jonge organisatoren is hij niet altijd even aardig. Voor hen heeft hij meestal een belerend vingertje paraat. Denk maar aan die rant naar Best Kept Secret. Ook lijkt hij nog steeds niet te kunnen verkroppen dat hij zijn festival aan het grote geld van Mojo moest verkopen. Het heeft hem verbitterd gemaakt. Maar het geeft tegelijk ook iets anders aan. Ondanks zijn pensioensgerechtigde leeftijd wil hij nog steeds meedenken over de toekomst van de vaderlandse festivals. Hij blijft gemotiveerd. In plaats van hem weg te zetten als een malle grootvader zou er ook eens naar hem geluisterd kunnen worden.

Wat je ook van hem vindt – hij heeft iets wat geen van zijn binnenlandse concurrenten heeft; een eigen gezicht. De andere festivals worden stuk voor stuk door gezichtsloze programmeurs georganiseerd. Of het nu Indian Summer Festival is, of Down the Rabbit Hole.

Door koppig dezelfde dingen te blijven doen heeft Jan Smeets zijn festival weer uniek gemaakt. En daarmee ook zichzelf. Op Pinkpop geen Pitchfork en geen chai lattes. Jan ziet het allemaal goedkeurend aan. Het is zijn festival en dat zal het tot zijn dood in ieder geval wel blijven. Een evenement met een duidelijk verhaal. En met een boegbeeld aan het roer. Soms onhebbelijk, maar altijd autonoom. En dat is iets om te koesteren, in een tijd waar alle festivals op elkaar lijken.

Of je het nou eens bent met Vincent Cardinaal of niet, je kunt hem altijd volgen (en aanspreken) op Twitter.

Volg Noisey sowieso op FACEBOOK en TWITTER. Doei!