We spraken mensen die verslaafd zijn aan neusspray

Dit artikel verscheen eerder op VICE Spanje

Een paar jaar geleden kocht Raquel* van 22 een flesje neusspray bij de apotheek, dat het sterke decongestivum 'oxymetazoline' bevatte – een stof waarvan ze wist dat het verslavend kon zijn. “Ik had een vriend die het al jarenlang snoof, tot op het punt dat hij altijd en overal een flesje neusspray mee naartoe nam,” vertelt ze. “Toen ik me realiseerde dat ik het al veel langer aan het gebruiken was dan voorschreven stond, ben ik terug naar de apotheek gegaan.”

Raquel legde aan de persoon achter de balie uit dat ze de neusspray elke avond voor ze naar bed ging gebruikte, omdat ze bang was dat ze in haar slaap opeens niet meer zou kunnen ademen. Ook overdag nam ze het spul, of ze nou een verstopte neus had of niet. “De apotheker waarschuwde me om niet in één keer helemaal te stoppen, maar om langzaam af te bouwen, door het te combineren met een neusspray waar natuurlijke decongestivums in zitten,” vertelt Raquel. "Ook kreeg ik te horen dat het probleem vrij normaal was, en dat ik me dus niet al te veel zorgen hoefde te maken."

“Neussspray werkt door doordat het het zenuwstelsel stimuleert om bloed uit het weefsel te verwijderen, waardoor de zwelling die de verstopping veroorzaakt minder wordt," legt dokter Marina Pacheco uit. De directe opluchting die je voelt is wat mensen er zo prettig aan vinden, maar ondertussen raakt ons lichaam gewend aan het feit dat de spray iets doet wat het eigenlijk zelf zou moeten doen.

“Hoe toleranter we worden voor een kunstmatige stimulant als oxymetazoline, hoe meer we ervan nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken. Als je ermee stopt is je natuurlijke afweer te zwak om te voorkomen dat je neus verstopt raakt, en dus val je al gauw weer terug op zo’n spraytje,” voegt ze toe.

Als ik aan een collega vertel dat ik bezig ben met een artikel over neusspray, vertelt hij dat hij een tijdje geleden ook veel moeite heeft gehad met stoppen met het spul, en dat zijn vader hetzelfde probleem heeft ervaren. Ze zijn zeker niet de enige. De Spaanse facebookgroep "Adictos al Respibien" (neusspray-verslaafden) is een supportgroep met meer dan vijfhonderd leden. In de groep worden ervaringen gedeeld en geven mensen elkaar advies over hoe je er vanaf komt.

"Ik heb die groep negen jaar geleden aangemaakt, een beetje als grap, vertelt oprichter David*. "Ik wilde weten of ik de enige persoon ter wereld was die z'n gebruik van neusspray niet meer in de hand had. Tot mijn verbazing sloten een heleboel mensen zich er de dagen daarna bij aan, om hun verhaal te delen. Er worden nu nog steeds weleens grappen gemaakt in de groep, maar er worden ook veel mensen geholpen die aan deze drugs verslaafd zijn."

Lara*, een lid van Davids facebookgroep, verliet jarenlang nooit haar huis zonder een flesje neusspray op zak. "Het flesje werd een soort extensie van mijn lichaam," vertelt ze. "Je weet dat dingen uit de hand aan het lopen zijn als je om 3:00 uur 's nachts naar de 24-uursapotheek gaat om een nieuw flesje te halen. Of wanneer je op vakantie bent in Frankrijk, en je het liefst zo snel mogelijk weer naar huis wil omdat ze nergens je favoriete spray verkopen."

Om haar obsessie verborgen te houden voor de lokale apotheek, ging ze altijd naar verschillende apotheken in haar dorp, om de spray te halen. Uiteindelijk wist ze er vanaf te komen, maar ze is nog steeds fanatiek actief in de community van neusspray-verslaafden, en post regelmatig tips en trucs waar ze zelf veel aan gehad heeft.

Álvaro*, van 33 jaar, snoof er 13 jaar lang iedere 3 dagen een flesje doorheen. Eerder dit jaar wist hij het eindelijk af te bouwen. "Mijn vader en ik gebruikten het de hele tijd," vertelt hij. "Niemand heeft ons ooit gewaarschuwd voor dat het zo'n verslavend effect heeft."

Volgens Álvaro bestonden zijn afkickverschijnselen vooral uit enorme angstgevoelens. "Mijn hartslag ging fors omhoog, ik was zenuwachtig en gauw geïrriteerd, en had vaak ruzie met mijn partner," zegt hij. "Het was echt een constant probleem."

Elena* van 44 is een ander lid van de groep. Ze begon twee jaar geleden neusspray te gebruiken, maar is er sinds kort helemaal vanaf. "Toen ik stopte met roken voelde ik me regelmatig angstig, maar toen ik stopte met oxymetazoline had ik angstaanvallen die van een totaal andere orde van grootte waren," vertelt ze. "Iedere dag waarop ik geen sigaret rookte voelde als een prestatie – een reden om trots op mezelf te zijn. Tijdens het afkicken van de spray was dat anders – ik zat de hele dag te wachten tot de dag over was. De nachten waren echter nog erger – ik was continu bezorgd dat ik opeens niet meer zou kunnen ademen."

Christian heeft twintig jaar lang oxymetazoline gebruikt. Als kind leed hij aan astma en een aantal allergieën, tegenwoordig heeft hij last van chronische hooikoorts. "Door de spray ben ik overgevoelig geworden voor geuren, mijn ogen zijn constant dik en ik moet de hele tijd niezen. Maar zonder de spray kan ik niet sporten, en zelfs als ik gewoon een beetje wandel kan het lastig zijn om goed adem te halen."

Christian, Lara, Álvaro, Elena en David hebben allemaal andere ervaringen gehad tijdens het afkicken. Wel zijn ze eensgezind als ik ze individueel vraag wat ze zouden zeggen tegen iemand die overweegt om neusspray met oxymetazoline te gaan gebruiken. "Doe het niet."

*Achternamen zijn weggehaald om de privacy van de geïnterviewden te waarborgen.