Hoe Dimitar Berbatov ontsnapte aan de Bulgaarse maffia en een wereldster werd

Dimitar Berbatov is achttien jaar als hij oog in oog staat met Georgi Iliev, de criminele eigenaar van voetbalclub Levski Kyustendil. Handlangers van de Bulgaarse gangster hebben de spits van CSKA Sofia na een training ontvoerd. Iliev intimideert Berbatov en vertelt hem dat hij maar beter over kan stappen naar zijn club. Gelukkig voor Berbatov lukt het hem zijn vader te bellen, die hem uit deze benarde Hollywood-scène weet te halen.

Jaren later loopt het niet goed af met Iliev. Hij wordt in 2005 geliquideerd op Sunny Beach, aan de Bulgaarse kust. Een sniper schiet hem in zijn borst en Iliev is op slag dood. Met Berbatov gaat het dan juist stukken beter. De spits is bezig aan zijn laatste seizoen bij Bayer Leverkusen en staat op het punt om door te breken in de Premier League.

Dimitar Berbatov werd geboren in de Bulgaarse stad Blagoevgrad en ging op tienjarige leeftijd spelen bij Pirin, de lokale profclub. Een paar jaar later werd hij gescout door CSKA Sofia en trad hij in de voetsporen van zijn vader, die eerder voor dezelfde club uitkwam. Berbatov verliet zijn familie en vertrok in z’n eentje naar Sofia. Op het trainingsveld oefende hij zijn passing en aannames eindeloos, met als gevolg dat hij tegenwoordig zelfs een kruisraket nog met z’n wreef, borst of hak kan controleren.

Berbatov maakte in 1998 zijn debuut voor CSKA en speelde een jaar later voor de UEFA-Cup tegen Newcastle United. Een droom voor hem, want in heel Bulgarije was er geen grotere fan van Newcastle-spits Alan Shearer dan Berbatov. Hij hield nog meer van Shearer dan Dotan’s trollenleger van Dotan. Voor zijn achttiende verjaardag kreeg Berbatov van zijn ouders een shirt van de Engelse spits, dat hij dag en nacht droeg. In zijn jeugd leerde hij Engels door het eindeloos bekijken van films als The Godfather, waardoor hij op het veld wat woorden kon uitwisselen met zijn held.

Na de ontmoeting met Shearer ontaardde het einde van het seizoen in een nachtmerrie voor Berbatov. CSKA verloor de wedstrijd tegen aartsrivaal Levski Sofia en Berbatov miste meerdere grote kansen. Hij kreeg doodsbedreigingen van woedende fans, en in het daaropvolgende seizoen bestormden boze supporters zelfs de kleedkamer (niet de bus zoals in Nederland) van CSKA. Berbatov overwoog even om helemaal te stoppen met voetballen, waardoor ”the coolest man in football” bijna verloren was gegaan.

In 2001 kon hij weg uit zijn geboorteland en tekende hij bij Bayer Leverkusen. In Duitsland maakte hij naam met zijn opvallende speelstijl. De Bulgaar oogde lui en passief, maar met de bal aan de voeten kon hij toveren. Wat het penseel was voor Van Gogh, is de bal voor Berbatov: een middel om kunst mee te maken. In 2002 kreeg hij steeds meer speeltijd in Duitsland en mocht hij zelfs invallen in de Champions League-finale tegen Real Madrid.

‘De duivel met het gezicht van een engel’ – zijn catchy bijnaam in Bulgarije – straalt op het veld bravoure uit, maar is daarbuiten rustig en praat nauwelijks tegen zijn teamgenoten. “Hij was zo verlegen, ik heb drie zinnen met hem gesproken in vijf jaar tijd,” aldus zijn voormalige ploeggenoot Hans-Jörg Butt. Hij is bepaald geen extravagant feestbeest: zo vertelde hij in Engeland eens dat hij de bijbel overal mee naartoe neemt en in zijn vrije tijd graag zit te tekenen. Ter compensatie laat hij zich wel soms met een sigaar fotograferen als een soort slechterik uit een James Bond-film.

Na goede jaren in Duitsland tekende Berbatov in 2006 een contract bij Tottenham Hotspur. De club hoopte met Berbatov de Champions League te kunnen halen, iets wat in het seizoen daarvoor mislukt was door voedselvergiftiging voorafgaand aan de laatste wedstrijd (in Engeland beter bekend als ”lasagne-gate”). Het is een understatement dat Tottenham niet bepaald Berbatovs droomclub was. Toen zijn zaakwaarnemer hem vertelde over de belangstelling van de Spurs reageerde hij met slechts één woord: “Wie?”

Bij Tottenham werd de Bulgaar getraind door Martin Jol. Het was liefde op het eerste gezicht tussen Berbatov en de Nederlander die het dragen van een trainingspak tot kunst heeft verheven. “Hij is een beetje als de Godfather. Hij is een geweldige man. Een grote, sterke man,” aldus de spitsover zijn trainer. Jol was op zijn beurt uiteraard ook verguld met de komst van Berbatov, die de Spurs van extra klasse voorzag. De Bulgaar werd in zijn eerste seizoen meteen verkozen tot Tottenham’s Speler van het Jaar.

In de zomer van 2007 was er interesse van Manchester United, maar tot een transfer kwam het niet. “Ik ga nog liever dood, dan dat ik Berbatov verkoop,” aldus Jol. Bij zijn ploeggenoten liet hij een onuitwisbare indruk achter, blijkt uit een anekdote van Jamie O’Hara. Op een training had de Bulgaar de bal op tientallen meters afstand van zijn medespeler, met zijn rug naar hem toe. O’Hara riep herhaaldelijk om de bal en Berbatov gaf zonder te kijken een perfecte pass. Na afloop kwam hij naar O’Hara toe en zei: “Ik weet waar je bent. Je hoeft niet te roepen.” Uiteindelijk draaide de spits een prima seizoen, maar Tottenham eindigde als elfde en zijn grote vriend Jol werd ontslagen.

Na lang onderhandelen, en het afwijzen van Manchester City, maakte Berbatov in 2008 voor ruim dertig miljoen pond zijn droomtransfer naar Manchester United. Ook daar was hij een vreemde eend in de bijt. Qua houding leek hij meer op een katerige linksback uit de kelderklasse dan op een topspeler uit de meest hyperactieve competitie ter wereld. De Bulgaar heeft zo zijn eigen kijk op het spelletje. Zo legde hij ooit uit dat je de “bal moet behandelen zoals je vrouw”. Gelukkig heeft zijn oud-ploeggenoot Wayne Rooney, die veelvuldig de tabloids haalde met buitenechtelijke avonturen, dat advies nooit opgevolgd.

Nadat hij in zijn eerste seizoen kampioen werd met United moest Berbatov, de meest scorende Bulgaar aller tijden, zijn geboorteland ontvluchten vanwege dreiging van de Bulgaarse maffia. Hij kreeg te horen dat zijn dochter en vriendin ontvoerd zouden worden, tenzij hij 50.000 pond aan de gangsters betaalde. De stervoetballer vertrouwde de politie niet, dus besloot hij direct met de maffia te onderhandelen, en zorgde hij ervoor dat ze zijn gezin met rust lieten. Zo kwam het eindeloos bestuderen van The Godfather nog goed van pas.

Het seizoen 2010/2011 leek het hoogtepunt van Berbatov bij United te worden. Hij maakte een legendarische hattrick tegen Liverpool, en verdedigers van Blackburn Rovers hebben nog jaren nazorg nodig gehad nadat de Bulgaarse spits vijf keer tegen hun club scoorde. Aan het einde van het seizoen liet trainer Sir Alex Ferguson hem echter buiten de wedstrijdselectie voor de Champions League-finale. ‘Berba’ zag het als een vernedering en weigerde de wedstrijd vanaf de tribune te bekijken, dus zat hij alleen in de kleedkamer achter een tv’tje.

Ruim een jaar later stond er in Florence een ontvangstcomité klaar voor de Bulgaar. Fiorentina stond op het punt om Berbatov te contracteren, althans, dat dachten ze. Ze wisten nog niet dat de spits op het laatste moment van gedachten was veranderd en had besloten om voor Fulham te tekenen. In Florence smeten ze woedend de welkomstspandoeken en heliumballonnen in de prullenbak, maar in Londen maakte Fulham-trainer Martin Jol een vreugdedansje. Berbatov speelde vanaf dat moment niet langer meer met Ryan Giggs en Wayne Rooney, maar met Eyong Enoh en Stanislav Manolev.

De supporters van Fulham kregen regelmatig een staaltje ‘Berberotica’ te zien, zoals zijn spel in een video op YouTube genoemd wordt. Het is een compilatie van acties van Berbatov die zo sexy zijn dat ze eigenlijk alleen na 12 uur ’s avonds uitgezonden zouden mogen worden. Ook haalde hij de krantenkoppen nadat hij zijn shirt uittrok na het maken van een doelpunt. Veel voetballers zetten een boodschap aan hun vriendin, hun moeder of Jezus (of allemaal) op hun ondershirt, maar Berbatov niet. Onder zijn shirt stond een welgemeend advies voor zijn ploeggenoten: ‘Keep calm and pass me the ball’.

Dankzij zijn goede prestaties haalde AS Monaco hem na anderhalf jaar weg bij Fulham. In zijn eerste seizoen hielp hij zijn club nog de tweede plaats te bereiken, maar later belandde hij steeds vaker op de bank. Wel scoorde hij een iconisch lobdoelpunt, dat zo achteloos was dat hij er nog net niet een sigaretje bij opstak. Hij tekende in 2015 een contract bij het Griekse PAOK, de club van eigenaar Ivan Savvidis, die Berbatov al langer wilde hebben. En probeer maar eens nee te zeggen tegen een man die dit jaar nog met een gun het veld opliep.

Hij werd door 10.000 fans onthaald als een ster (al is dat ook een Griekse traditie, waarschijnlijk zouden ze zelfs Ard van Peppen nog met wat knalvuurwerk en trommels verwelkomen), maar was al over zijn hoogtepunt heen. De aanvaller werd geteisterd door blessures en kreeg in Griekenland zelfs de eerste rode kaart uit zijn carrière. Hij creëerde daarna het meest schizofrene stukje journalistiek ooit toen hij op zijn facebookpagina geïnterviewd werd door zichzelf, aangezien hij helemaal klaar was met de journalisten en hun vragen. Zijn alter ego kreeg de veelzeggende naam ‘Journalist Dimitar Berbatov’.

Na een jaar verlengde PAOK zijn contract niet en zat de spits zonder club. Berbatov voerde gesprekken met Sunderland en Newcastle United, maar het kwam niet tot een Premier League-comeback. Hij maakte zijn debuut als analist en kroop in de rol van Don Corleone ter promotie voor een All Star-wedstrijd. Na meer dan een jaar niet gespeeld te hebben werd hij plotseling door René Meulensteen achter de geraniums vandaan getrokken. De voormalige assistent-trainer van Manchester United werd kort daarvoor aangesteld bij het Indiase Kerala Blasters, en nam Berbatov mee.

In India kon de Bulgaar de verwachtingen niet waarmaken. Hij scoorde slechts één keer en bovendien werd Meulensteen ontslagen. Na zijn laatste, verloren wedstrijd bij Kerala Blasters postte hij een foto van zichzelf op Instagram met een slaapmasker op zijn hoofd en een vrij duidelijke mening over zijn nieuwe trainer David James: ‘#worstwannabecoachever’. Je bent immers nooit te oud om als een soort brugklasser een Instagram-beef aan te gaan.

Het is nog onduidelijk wat Berbatov zijn volgende bestemming wordt. Op social media laat hij zien dat hij hard aan het werk is in de gym om fit te worden. De vraag is of hij nog één keer de kans krijgt om zich te tonen op een hoog niveau. Tot die tijd zullen we het moeten doen met de talloze filmpjes en de herinneringen aan Berberotica.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.