Haaien blijken ook verschillende persoonlijkheden te hebben

Het is best moeilijk om je voor te stellen dat de enorme witte haai uit Jaws naast zijn onophoudelijke bloeddorstigheid ook een persoonlijkheid had. Maar nieuw onderzoek wijst uit dat echte haaien verschillende karakters hebben, variërend van verlegen loner tot gezellig groepsbeest.

Het onderzoek werd vorige week in  Behavioral Ecology and Sociobiology gepubliceerd door wetenschappers van de University of Exeter en de Marine Biological Association, en is het eerste dat aantoont dat individuele haaien unieke temperamenten en voorkeuren hebben.

Het lijkt misschien moeilijk (en gevaarlijk) om haaienpersoonlijkheden te testen, maar de onderzoekers gebruikten kleine kathaaien als proefkonijnen in hun experiment. Ze zijn minder dan een meter lang en een stuk minder agressief dan hun grotere soortgenoten. Kathaaien zijn ook populaire aquariumvissen, dus ze zijn redelijk makkelijk om in gevangenschap te bestuderen.

Om de loners van de populaire haaien te onderscheiden, plaatste het team de kathaaien in verschillende omgevingen en sociale groepen. Ondertussen hielden ze de reacties van verschillende haaien in de gaten. En voilà: sommige haaien bleken altijd sociaal, terwijl andere consistent verlegen waren en liever alleen in een hoekje bleven.

"Ondanks de variatie van de grootte van de groepen, behielden sociale individuen met veel connecties ook veel connecties in elke nieuwe habitat," aldus co-auteur David Jacoby in  een verklaring. "In andere woorden bleef hun positie in het sociale netwerk behouden in verschillende omgevingen."

Hoewel het team uit Exeter de eersten zijn die onderbouwde resultaten hebben, heeft PhD-student Sebastien Finger van Humboldt University ook  voorlopige resultaten van zijn onderzoek naar haaienpersoonlijkheden gepubliceerd. Finger's groep gebruikte voor zijn onderzoek citroenhaaien, die vrijwel even groot zijn als kathaaien. Het grote verschil was echter dat Finger de haaien in hun natuurlijke habitat onderzocht.

Beide teams bestudeerden hoe sociaal haaien waren in een groep, maar Finger checkte ook hoe gedurfd de haaien waren als ze alleen waren. Zijn team ving haaien die later met een tag weer losgelaten werden. Zes maanden later ving hij weer dezelfde haaien om consistentie in hun gedrag te meten.

Finger's groep trok de opvallende conclusie dat verlegen haaien eerder hun tank alleen gingen verkennen, terwijl de sociale haaien meer op hun plek bleven als ze geïsoleerd waren. Het vermoeden bestaat dat dit gedrag verschillende overlevingsstrategieën in het wild illustreert.

De lonerhaaien hebben misschien niet de steun van de groep, maar zijn wel onafhankelijk en nieuwsgierig. De populaire haaien willen daarentegen liever een groep hebben als ze het grote onbekende verkennen.

"Meer verbonden individuen vormden opvallende groepen, terwijl minder sociale individuen zich camoufleerden door hun huidskleur aan te passen aan het zand in het aquarium," aldus  Jacoby van Exeter.

Haaien zijn  verre van de eerste diersoort die aantoonbare persoonlijkheden hebben. Zelfs mieren schijnen een soort collectieve persoonlijkheid te hebben.

Het grote mysterie wat het fundament is van dit soort onderzoeken is waarom verschillende persoonlijkheden zo belangrijk lijken voor de overlevingskansen van zoveel dieren. Er is maar één manier om erachter te komen: door het gedrag van nog veel meer dieren voyeuristisch te observeren. Biologen, ga ervoor.