Deze bus geeft mensen een gratis rit naar de gevangenis plus biologische boodschappen

Met meer dan 50 penitentiaire inrichtingen en zo'n 77 duizend bajesklanten, is de staat New York welbekend met het gevangeniswezen. Gezien de enorme omvang van de staat, is het voor families van gevangenen vaak moeilijk om hun geliefden te bezoeken. Het Department of Corrections (DOC) bood jarenlang een gratis busdienst aan, waarmee families naar de gevangenis en weer terug werden gebracht. Maar in 2011 staakte DOC de voorziening om budgettaire redenen.

Voor Jalal Sabur, boer, activist en fel tegenstander van het detentiesysteem, was deze maatregel onacceptabel. Toevallig was Sabur zelf net in het bezit van een oude schoolbus gekomen. Met de hulp van een aantal van zijn activistische vrienden, pimpte Sabur de bus met een gezellige lik verf en liet hem in plaats van benzine op biobrandstof rijden. Hij besloot vervolgens de service van de overheid zelf te vervangen en families naar gevangenissen verspreid over de staat te brengen, om ze daarna weer netjes thuis af te leveren. En aangezien Sabur, die voorheen een boer was bij Wassaic Community Farm in de Harlem Valley, ook moeite had met de onbereikbaarheid van gezond voedsel voor de arme bevolking in zijn staat, besloot hij ook nog eens om de families in zijn bus gezond, vers eten aan te bieden. Tijdens de rit konden families voor 50 dollar aan verse in New York geproduceerde producten belastingvrij kopen, om ze vervolgens zelf te houden of aan te bieden aan hun familieleden in de bak.

Dit vormde de start van het Victory Bus Project, het paradepaardje van de Freedom Food Alliance, een groep waar Sabur in 2009 mede-oprichter van was. Inspiratie voor de groep, die bestond uit activisten, boeren en politiek gevangenen, was Sabur's connectie met Herman Bell, voormalig lid van de Black Liberation Army, die sinds 1973 vastzat na zijn veroordeling voor de moord op twee New Yorkse politiemannen. Hoewel Bell zijn onschuld volhield, was hem al vijf keer verlof geweigerd. Tijdens zijn verblijf in de Sullivan Correctional Facility in Fallsburg, werkte Bell acht jaar samen met boeren in Maine onder de naam Victory Gardens Project, een project waarbij biologisch, lokaal geproduceerd voedsel onder gevangenen en leden van de gemeenschap werd verdeeld.

Hoewel het nog steeds een informele service is, die nu één keer per maand naar Sullivan en één keer per week naar andere 'populaire' gevangenissen in de New York rijdt, heeft het Victory Bus Project van de alliantie recentelijk een royale subsidie van de Elias Foundation gekregen. Een subsidie waarmee het project wat Sabur betreft naar een hoger niveau wordt getild. We spraken hem over het gevangeniswezen, de busdienst en meer.

MUNCHIES: Hoe ben je in contact gekomen met Herman Bell? En hoe heeft dit contact tot de oprichting van de alliantie geleid? Jalal Sabur: Eén van de boeren kende Herman, die op dat moment in Sullivan zat. Volgens mij kwam het idee voor de alliantie uit een gesprek dat zij daar toen een keer hadden. De naam Freedom Food Alliance heb ik verzonnen en vanaf dat moment zijn we verder aan het concept gaat bouwen.

Op het moment dat wij onze bus kregen, werd net de stekker uit het busprogramma van de staat getrokken. Een maatregel waar zo'n 2000 mensen, die de bus maandelijks gebruikten, door werden gedupeerd. Zij konden het vervoer naar de gevangenissen namelijk niet zelf betalen. Toen hadden wij zoiets van: waarom doen wij het dan niet? En de volgende stap was: als we dat doen, waarom bieden we die mensen dan niet meteen wat gezonds te eten aan?

Mijn idee was daarom om de families van voedsel te voorzien en met ze te praten over de relatie tussen gerechtigheid op het gebied van eten en justitiële gerechtigheid. Helaas hebben de gemeenschappen die vaak worden gearresteerd en in de gevangenis belanden, vaak ook beperkt toegang tot gezond eten. Daarnaast wilde ik niet alleen praten over een gebrek aan gezond eten, maar ook aan de problematiek rondom geweld van de staat en de politie. Het vreemde is dat veel van de gevangenissen in New York juist op hele vruchtbare grond staan. Het actief bestrijden van deze tegenstrijdigheid was een belangrijk deel van onze missie.

Mensen zitten minstens twee uur bij ons in de bus, waar praat je dan over? Waarom niet over voedselgerechtigheid? Over bezoekrechten voor families en wat zij allemaal meemaken? Of over het verlofsysteem en hoe dat niet meer werkt?

Het klinkt inderdaad alsof er behoorlijk veel te bespreken valt. Hoe is dat tot nu toe gegaan? Vooralsnog zijn de gesprekken heel informeel geweest. We beginnen meestal met een gesprek over de toegang tot gezond eten en gaan dan langzaam over naar problemen rondom detenties. Maar we pushen zo'n thema verder niet, het is niet dat wij de hele trip lang roepen: "Oh, het gevangeniswezen is zo vreselijk." Soms praten we alleen over eten en wat je daar allemaal mee kan. Het doel is om persoonlijke en wezenlijke gesprekken te voeren en dus die connectie te maken tussen het gebrek aan gezond eten en de hoge aantallen arrestaties en opsluitingen binnen bepaalde gemeenschappen.

Hoe bepaal je wat je in de boodschappentassen die je verkoopt stopt? We proberen altijd een aantal basisproducten te hebben, zoals wortels, aardappelen, uien, knoflook en dat soort dingen. Stevige groenten, appels en soms ook ahornsiroop en honing, als dat beschikbaar is. Dingen die mensen kennen dus. Ik probeer ze trouwens ook iets bij te brengen over seizoensproducten. Dat we in de winter misschien geen tomaten hebben, maar dat we wel lokale en verse producten uit onze eigen staat New York kunnen eten. De gevangenen zijn sowieso gek op dingen die ze niet in de bak kunnen krijgen, voor hen is het altijd een traktatie.

Dus in feite heeft het Victory Bus Project de taak van de staat overgenomen. Denk je dat de DOC het project zelf ook door had kunnen laten lopen, als ze het hadden gewild? Volgens mij is er altijd geld te vinden als je iets echt wil. Dus als ze het echt hadden gewild, dan hadden ze wel iets geregeld. Politici hebben toch altijd geld voor hun pronkprojectjes? Voor het bouwen van bruggen enzo?

Goed punt. Volgens Herman Bell kunnen mensen hun leefomstandigheden alleen verbeteren door zich te verenigen en zelf aan de slag te gaan. Hoe heeft deze visie de missie van de alliantie gevormd? Ik geloof ook sterk in zelfdeterminatie en landbouw is een vorm van zelfdeterminatie. Tegenwoordig weten we niet meer hoe we dingen zelf moeten maken en zijn we niet meer zo zelfstandig als vroeger. Door het verlies van productie-activiteiten zijn onze gemeenschappen niet meer zo hecht als voorheen. We volgen allemaal ons individualistische pad. Herman ziet dat dit een verlies voor de maatschappij en ik denk ook dat we ons gemeenschapsgevoel alleen terugkrijgen door ons te verenigen en voor onszelf te leren zorgen. We moeten samen zoeken naar een oplossing voor de problemen die ons verdelen en beschadigen.