Tennistalent Duck Hee Lee ziet zijn doofheid als wapen, niet als handicap

Op center court speelt Go Soeda, de nummer 85 van de wereld – op dat moment de op één na beste speler van Japan. Hij is een grote speler voor dit toernooi, dat verder een mix is van wat verder gevorderde tennissers en jongeren voor wie elke ronde verder een meevaller is.

Maar de aandacht van fans op de tribunes verschuift al snel naar de tegenstander van Soeda – een zestienjarige jongen met warrig, geverfd haar en fluoriserend gele schoenen. Zijn naam is Duck Hee Lee en hij wordt gezien als hét talent van zijn generatie.

Dat was twee jaar geleden. Hij stond op het punt de top driehonderd van de wereld binnen te komen. Tegenwoordig staat hij op plek 149, met plek 143 als hoogste in november 2016. Door zijn prestaties heeft hij al ruim 120.000 dollar aan prijzengeld opgestreken, op een leeftijd waarin de meeste talenten pas net aan de top driehonderd mogen ruiken. Lee heeft inmiddels tien titels binnengesleept, en dat alles ondanks het feit dat hij doof is.

“Mensen zien mijn doofheid als een handicap, maar dat is het helemaal niet. Ik zie het als mijn grootste voordeel ten opzichte van de andere spelers,” vertelt hij VICE Sports. “Het is een speciaal talent dat mij juist onderscheidt. Ik raak nooit afgeleid door het publiek of mijn tegenstander of wat dan ook. Ik kan me veel beter concentreren op mijn eigen spel.” Als je Lee tegen Soeda zag spelen, een veertien jaar oudere speler, wordt de kracht van zijn gebrek aan gehoor duidelijk. Hij reageert niet op applaus of de frustratie van de tegenstander. Ondanks dat hij uiteindelijk verloor, kwam hij dichtbij een overwinning. Het was een grote verrassing.

“Duck’s grootste kwaliteiten zijn mentaal,” ziet Danai Udomchoke, een Thaise oud-tennisser die ooit in de derde ronde kwam van de Australian Open. “Hij kan zijn concentratie ontzettend lang vasthouden, waardoor zijn consistentie ongekend is. Hij traint extreem hard en is een vechter die nooit op zal geven. Het is lastig om iemand van zijn leeftijd te vinden met dezelfde kwaliteiten.”

Udomchoke en anderen geloven dat Lee’s volwassen houding voortkomt uit zijn kracht om iets te willen bereiken. Hij wilde bijvoorbeeld heel graag dat zijn handicap niet in de weg stond, en nu is het zijn wapen. Terwijl dove spelers altijd de mogelijkheid hebben gehad om mee te doen op het hoogste niveau, is Lee nog steeds de enige die het ook echt gelukt is. De meesten hebben problemen met timing en balans – er zijn daardoor zelfs aparte evenementen speciaal voor dove spelers.

Timing is een cruciaal onderdeel van tennis. De vaardigheid om je racket op precies het juiste moment met de bal in aanraking te laten komen, op de juiste plek en met de juiste hoek, is natuurlijk wat de profs van amateurs onderscheidt. Als tennissers nog kinderen zijn, letten scouts en coaches op timing om talenten te spotten. Maar een cruciaal onderdeel van goede timing is het geluid: heel veel spelers leren te timen door het geluid waarmee de bal van het racket van de tegenstander komt. Met dat geluid kunnen ze de snelheid en het effect inschatten.

Lee heeft dat geluid nog nooit gehoord. “Al sinds mijn geboorte ben ik doof, dus ik heb er nooit echt over nagedacht,” zegt hij. “Ik begon te tennissen door tegen mezelf te spelen en creëerde zo mijn eigen methoden. Ik hoor de bal niet, maar op basis van instinct weet ik genoeg. Mijn zicht en gevoel voor het lichaam zijn sterker omdat ik doof ben. Ik kan zien hoe hard mijn tegenstander van plan is te slaan door alleen naar hem te kijken. Hoe hij vervolgens slaat, is hoe ik me voorbereid voor mijn eigen slag. Mijn ogen kunnen mijn oren prima vervangen.”

Lee was zeven toen hij voor het eerst een racket vasthield. Hetzelfde jaar werd hij officieel doof verklaard. “Ik ging naar het ziekenhuis en ze gaven me een gehoorapparaat. Toen hoorde ik nog steeds niks en wist ik het zeker,” zegt hij nonchalant. Maar er mocht niet gesproken worden van speciale behandeling nu dat hij doof was. Lee’s neef was zelf ooit een professionele speler en ook de rest van de familie stond erop dat hij zou blijven sporten, doof of niet.

Hij heeft een kleine bouw, maar snelle handen en het talent om ballen perfect in te schatten. Zelfs zijn returns van de service zijn een soort kanonskogel, waardoor het niet lang duurde voordat zijn talent ontdekt werd. Toen hij acht was, werd hij voorgesteld aan Rafael Nadal en Roger Federer bij een tentoonstelling in Seoul, een moment waar hij nog steeds wel eens met trots aan denkt. Vier jaar later won hij het prestigieuze Eddie Herr International Junior-toernooi in Florida, een toernooi voor de besten ter wereld van elke leeftijdsgroep.

Lee begon de wereld af te reizen met een team, inclusief zijn coach en manager. Zijn vader reist met hem mee wanneer hij kan. Op veertienjarige leeftijd kreeg hij zijn eerste punten voor een professionele ranking op een klein toernooi in Japan. Het was misschien wel de bodem van het mannentennis waarin hij terechtkwam, maar zelfs Nadal vond het een felicitatie waard op Twitter.

Maar op een gegeven moment kwam Lee zijn doofheid toch tegen. In de kleinste professionele toernooien zijn er soms geen scheids- of lijnrechters beschikbaar. Spelers zeggen dan zelf of ze in of uit zijn. Lee kon dan niet horen wat zijn tegenstander riep of wat hun idee was van de score. Sommige spelers konden de neiging niet weerstaan om hiervan te profiteren, zeker op de cruciale momenten van de wedstrijd. “Ik moest accepteren dat er soms vals werd gespeeld,” zegt hij. “Het gebeurt nog steeds weleens en dat frustreert me. Als ik niet kan horen wat de ander roept, moet ik hopen dat ze het laten zien met iets van een gebaar. In sommige wedstrijden hoor ik het pas na een game.”

Zelfs met scheids- en lijnrechters langs het veld is communicatie nog steeds een probleem. Lee kan liplezen bij zijn vrienden, familie en coach, maar omdat hij niet naar de lippen van de lijnrechters staart tijdens de wedstrijd, speelt hij vaak door totdat hij een duidelijk handgebaar ziet. Dat leidt soms tot verwarring. Dubbels kunnen zijn lastig. “Het was heel anders dan ik gewend ben,” herinnert Karunuday Singh, een Indische speler die voor een toernooi in Sri Lanka samen met Lee speelde. “Ik praat graag met mijn teamgenoten en bespreek tactieken, maar in dit geval was er geen kans op dialoog. We gebruikten handsignalen voor de service en om aan te geven waar we heen zouden lopen direct na de service. Voor zijn servicebeurten hadden we afgesproken hoe we ‘forehand’, ‘backhand’ en ‘body’ zouden zeggen, zodat we konden overleggen voor de richting. Het was uiteindelijk niet echt een probleem. Het enige lastige waren de ballen door het midden – maar ik denk dat dat geen probleem is als je vaker met hem samen zou spelen.”

Singh was erg onder de indruk van Lee’s intense concentratie en enorme aanhang. “Het spelen met Duck gaf een goed beeld van hoe zijn hersenen werken. Hij kan zich ongelooflijk goed focussen op wat er op het veld gebeurt. Ik denk dat zijn snelle succes op jonge leeftijd ook komt door het feit dat hij nergens door is afgeleid. Hij heeft een team van geweldige mensen om zich heen die hem helpen communiceren, trainen en verbeteren – dat heeft hem echt geholpen zijn maximale potentieel te bereiken. Slechts enkele spelers hebben dat als ze net beginnen.”

Lee’s succes heeft hem de kans gegeven om te dromen de prestaties van zijn 21-jarige vriend Hyeon Chung te imiteren, die al op zijn negentiende de top honderd van de wereld binnenkwam (ondertussen nummer 104). Ondanks dat het voor Lee iets langzamer gaat, is hij goed op weg en blijft hij stijgen in de ranking.

Hij is een voorbeeld voor kinderen met een handicap, maar hij wordt het liefst alleen beoordeeld op basis van zijn tennisprestaties. “Ik krijg niet de kans om naar school te gaan omdat ik overal ter wereld moeten spelen. Ik mis mijn vrienden een hoop, ze behandelen me gelukkig als een normale student,” zegt hij. “Ze zien mijn handicap niet, ze behandelen me goed en ik kan prima met ze communiceren. In tennis is dat exact hetzelfde. Ik wil beloond en erkend worden voor mijn tennistalent en prestaties. Ik denk niet dat mijn carrière een strijd was om over iets heen te komen. Ik heb gewoon mijn best gedaan.”

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.